History of city name : કાનપુરના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા
કાનપુરનું નામકરણ અને ઇતિહાસ તેના ધાર્મિક, સાંસ્કૃતિક અને ઔદ્યોગિક વિકાસનું પ્રતિબિંબ છે. પ્રાચીન કાન્હાપુરથી લઈને આધુનિક કાનપુર સુધીની યાત્રા આ શહેરને ભારતના સૌથી મહત્વપૂર્ણ ઐતિહાસિક શહેરોમાં સ્થાન આપે છે.
ઇતિહાસકારોમાં સામાન્ય માન્યતા મુજબ કાનપુર શહેરની સ્થાપના સચેંડી રાજ્યના શાસક રાજા હિન્દુ સિંહ ચંદેલે કરી હતી. પ્રાચીન સમયમાં આ શહેર “કાન્હાપુર” નામે ઓળખાતું હતું. માનવામાં આવે છે કે આ નામ કાન્હાપુર પરથી વિકસ્યું હતું અથવા ભગવાન કૃષ્ણના કાન્હા અષ્ટમી ઉત્સવના શુભ અવસરને ધ્યાનમાં રાખીને રાખવામાં આવ્યું હતું, જેને રાજા શુભ સંકેત માનતા હતા. એક અન્ય માન્યતા મુજબ કાનપુર નામ “કર્ણપુર”નું રૂપાંતર છે, જે મહાભારતના પ્રખ્યાત પાત્ર કર્ણ સાથે સંબંધિત માનવામાં આવે છે. શરૂઆતના સમયમાં કાનપુર એક શહેર નહોતું, પરંતુ પટકાપુરા, કુરસ્વમ, જુહી અને સીસમૌ જેવા નાના ગામોના સમૂહરૂપે વિકસ્યું હતું. (Credits: - Wikipedia)
1801માં નવાબ સઆદત અલી ખાન સાથે થયેલી સંધિ પછી કાનપુર પર બ્રિટિશ શાસનનું સત્તાવાર નિયંત્રણ સ્થપાયું. આ ઘટના કાનપુરના ઇતિહાસમાં મહત્વપૂર્ણ પરિવર્તન તરીકે જોવામાં આવે છે, કારણ કે ત્યારબાદ અંગ્રેજોએ શહેરને એક મહત્વના પ્રશાસનિક અને વ્યાપારી કેન્દ્ર તરીકે વિકસાવવાનું શરૂ કર્યું. ગંગા નદીના કિનારે આવેલા વ્યૂહાત્મક સ્થાનનો લાભ લઈ ઇસ્ટ ઈન્ડિયા કંપનીએ અહીં ગળીના વેપારને પ્રોત્સાહન આપ્યું. ત્યારપછી 1832માં ગ્રાન્ડ ટ્રંક રોડનું નિર્માણ અને1864માં લખનૌને જોડતા માર્ગોની રચનાથી શહેરના માળખાગત વિકાસને વધુ ગતિ મળી. (Credits: - Wikipedia)
કાનપુરનું નામ ભારતીય સ્વાતંત્ર્ય સંગ્રામમાં અત્યંત ગૌરવપૂર્ણ સ્થાન ધરાવે છે. નાના સાહેબના નેતૃત્વમાં કાનપુર 1857ની ક્રાંતિનું મુખ્ય કેન્દ્ર બન્યું. આ ક્રાંતિ બાદ બ્રિટિશોએ કાનપુર પર વધુ કડક નિયંત્રણ લાદ્યું. (Credits: - Wikipedia)
સ્વતંત્રતા પછી કાનપુરને “પૂર્વનું મેનચેસ્ટર” કહેવાયું. ટેક્સટાઇલ અને ચામડાં ઉદ્યોગથી શહેરની ઓળખ બની, આજે કાનપુર શિક્ષણ, વેપાર અને ઉદ્યોગનું મહત્વપૂર્ણ કેન્દ્ર છે. IIT કાનપુર, CSJM યુનિવર્સિટી જેવી સંસ્થાઓ અહીં આવેલી છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) ( Credits: - Wikipedia)
