History of city name : જુનાગઢ કિલ્લાના નામ પાછળનો શું છે ઈતિહાસ ? જાણો આખી વાર્તા
જુનાગઢ કિલ્લો રાજસ્થાનના બિકાનેર શહેરમાં આવેલો એક ઐતિહાસિક કિલ્લો છે. શરૂઆતમાં તેને “ચિંતામણી” નામથી ઓળખવામાં આવતો હતો, પરંતુ બાદમાં રાજપરિવાર જ્યારે લાલગઢ કિલ્લામાં વસવાટ કરવા ગયો, ત્યારથી આ કિલ્લો “જુનો કિલ્લો” એટલે કે જુનાગઢ તરીકે ઓળખાવા લાગ્યો. રાજસ્થાનના અન્ય ઘણા કિલ્લાઓથી વિભિન્ન રીતે, આ કિલ્લો કોઈ ટેકરી પર બાંધવામાં આવ્યો નથી. આજનું આધુનિક બિકાનેર શહેર ધીમે ધીમે આ કિલ્લાને કેન્દ્રમાં રાખીને વિકસ્યું છે.
1818માં પેરામાઉન્ટસીની સંધિ સ્વીકાર્યા પછી બિકાનેર બ્રિટિશ શાસન હેઠળ આવ્યું. ત્યારબાદ બિકાનેરના મહારાજાઓએ જુનાગઢ કિલ્લાના વિકાસ અને બાંધકામ પર વધુ ધ્યાન અને ખર્ચ કરવાનું શરૂ કર્યું. આ સંધિ પહેલાં 18મી સદી દરમિયાન બિકાનેરમાં જોધપુર તથા અન્ય ઠાકુરો સાથે સતત આંતરિક સંઘર્ષો ચાલતા રહેતા, પરંતુ બ્રિટિશ સૈન્યના હસ્તક્ષેપથી આ લડાઈઓનો અંત આવ્યો. (Credits: - Wikipedia)
મહારાજા ગંગા સિંહ રાજસ્થાનના સૌથી પ્રતિષ્ઠિત શાસકોમાંના એક ગણાય છે અને તેઓ બ્રિટિશ શાસકોના વિશ્વાસપાત્ર રહ્યા હતા. બ્રિટિશ સરકારે તેમને “નાઇટ કમાંડર”ની ઉપાધિથી સન્માનિત કર્યા હતા. તેઓ બ્રિટિશ સામ્રાજ્યના યુદ્ધ મંડળના સભ્ય હતા અને પ્રથમ વિશ્વ યુદ્ધ પછી યોજાયેલી વર્સેઈલ્સ પરિષદમાં પણ હાજરી આપી હતી. (Credits: - Wikipedia)
બીજા વિશ્વ યુદ્ધ સંબંધિત સત્તા પરિવર્તનો વિશે પણ તેઓ માહિતગાર હતા, પરંતુ સહયોગી રાષ્ટ્રોની વિજય પહેલાં જ 1943માં તેમનું અવસાન થયું. બિકાનેરમાં તેમણે અનેક બાંધકામ કાર્યો કરાવ્યાં, જેમાં જાહેર અને ખાનગી મંત્રણા કક્ષાઓને અલગ પાડવી તથા ઔપચારિક સમારંભો માટે ભવ્ય દરબાર હોલનું નિર્માણ સામેલ છે. જ્યાં તેમણે બિકાનેરના શાસક તરીકે પોતાની સુવર્ણ જયંતિ ઉજવી હતી તે ખંડને આજે સંગ્રહાલયમાં ફેરવવામાં આવ્યો છે. ઉપરાંત, તેમણે જુનાગઢ કિલ્લાના ઉત્તર ભાગે લાલગઢ મહેલનું નિર્માણ કરાવ્યું, જેનું નામ તેમણે પોતાના પિતાની સ્મૃતિમાં રાખ્યું. 1912થી તેઓ ત્યાં નિવાસ કરવા લાગ્યા અને આજેય શાહી પરિવાર મહેલના એક ભાગમાં રહે છે. (Credits: - Wikipedia)
જુનાગઢ કિલ્લા અંદર સ્થિત મહેલો, ઇમારતો અને મંદિરો લાલ ડુલમેરા પથ્થર તથા આરસમાંથી બનેલા છે. ઝરોખા, ગેલેરીઓ અને સુશોભિત બારીઓથી સજ્જ આ રચનાઓ કિલ્લાને અત્યંત આકર્ષક અને મનોહર દેખાવ આપે છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)
