દાદીમાની વાતો: ભૂમિપૂજન વખતે પાયામાં સર્પ અને કળશ અવશ્ય મુકવો જોઈએ, વડીલોના આવું કહેવા પાછળ શું રહસ્ય છુપાયેલું છે?
દાદીમાની વાતો: જ્યારે આપણે આપણું ઘર બનાવીએ છીએ ત્યારે તે પાયો નાખવાથી શરૂ થાય છે અને તેનું ઉદ્ઘાટન કરવા માટે આપણી ધાર્મિક પરંપરાઓમાં સૌ પ્રથમ ભૂમિપૂજન કરવામાં આવે છે. ભૂમિ ભોજનમાં, બધા દેવી-દેવતાઓનું આહ્વાન કરવામાં આવે છે અને ઘરનું બાંધકામ સરળતાથી પૂર્ણ થાય તેવી પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે.
આ વાત મહાભારતના ભીષ્મ પર્વમાં લખાયેલી છે: ઉલ્લેખનીય છે કે હજાર ફેણ ધરાવતો શેષનાગ બધા સાપનો રાજા છે. જે ભગવાન વિષ્ણુને તેમનો શય્યા બનીને આરામ આપે છે, તે તેમનો પ્રખર ભક્ત છે અને ઘણી વખત ભગવાન સાથે અવતાર લે છે અને તેમની લીલામાં ભાગ લે છે. શ્રીમદ્ ભાગવત ગીતાના 10મા અધ્યાયના 29મા શ્લોકમાં ભગવાન શ્રીકૃષ્ણએ કહ્યું છે કે, अनन्तश्चास्मि नागानाम्’ अर्थात् मैं नागों में शेषनाग हूं।
પાયાની પૂજાની સમગ્ર વિધિ એ મનોવૈજ્ઞાનિક માન્યતા પર આધારિત છે કે જેમ શેષનાગ આખી પૃથ્વીને પોતાના ફેણ પર ધારણ કરે છે. તેવી જ રીતે મકાનનો પાયો પણ ચાંદીના નાગના ફેણ પર એટલે કે જમીનમાં દટાયેલો હોવો જોઈએ.
શેષનાગ ક્ષીરસાગરમાં રહે છે, તેથી પૂજાના કળશમાં દૂધ, દહીં, ઘી નાખવામાં આવે છે અને મંત્રો સાથે શેષનાગનું આહ્વાન કરવામાં આવે છે. જેથી તે રૂબરૂ પ્રગટ થઈ શકે અને ઘરની રક્ષાની જવાબદારી લઈ શકે.
વિષ્ણુના રૂપમાં કળશમાં લક્ષ્મીના રૂપમાં એક સિક્કો મૂકવામાં આવે છે અને પૂજા દરમિયાન ફૂલો અને દૂધ ચઢાવવામાં આવે છે, જે સાપને ખૂબ પ્રિય હોય છે. ભગવાન શિવના આભૂષણો સાપ છે. લક્ષ્મણ અને બલરામને શેષનાગના અવતાર માનવામાં આવે છે. આ માન્યતા સાથે આ પરંપરા વર્ષોથી ચાલી આવી છે.
(Disclaimer - આ લેખમાં સમાવિષ્ટ કોઈપણ માહિતી/સામગ્રી/ગણતરીની ચોકસાઈ અથવા વિશ્વસનીયતાની ખાતરી આપવામાં આવતી નથી. આ માહિતી વિવિધ માધ્યમો/જ્યોતિષીઓ/ઉપદેશો/માન્યતાઓ/ધાર્મિક ગ્રંથોમાંથી એકત્રિત કરીને તમારા સુધી પહોંચાડવામાં આવી છે. અમારો ઉદ્દેશ્ય ફક્ત માહિતી પહોંચાડવાનો છે. વાંચકોએ તેને ફક્ત માહિતી તરીકે જ માનવી જોઈએ. આ ઉપરાંત તેના કોઈપણ ઉપયોગ માટે વાંચકો પોતે જવાબદાર રહેશે.)(All Image Symbolic)
