સુપ્રીમ કોર્ટમાં આજે જ્ઞાનવાપી વિવાદ પર સુનાવણી, પ્લેસિસ ઓફ વર્શીપ એક્ટના આધારે રજૂ થશે દલીલો, જાણો શું છે આ કાયદો?

ઉત્તર પ્રદેશના વારાણસીમાં આવેલી જ્ઞાનવાપી મસ્જિદ(Gyanvapi Masjid Case)ને લઈને સોમવારે મોટો દાવો કરવામાં આવ્યો છે. દાવા મુજબ મસ્જિદ પરિસરમાં શિવલિંગ(Shivling) મળી આવ્યું છે. આ પછી, કોર્ટે મસ્જિદના આ ભાગને સીલ કરવાનો આદેશ આપ્યો. આ દરમિયાન મુસ્લિમ પક્ષ સુપ્રીમ કોર્ટ(Supreme Court)માં પહોંચ્યો છે. સુપ્રીમ કોર્ટ મંગળવારે આ મામલે સુનાવણી કરશે. બીજી તરફ, મુસ્લિમ પક્ષ તરફથી પ્લેસ ઓફ વર્શીપ (Places of Worship Act, 1991) એક્ટ, 1991ના આધારે દલીલો રજૂ કરવામાં આવી રહી છે. મુસ્લિમ પક્ષનો સમગ્ર કેસ આ કાયદા પર જ કેન્દ્રિત હોવાનું પણ સામે આવ્યું છે.

પૂજા સ્થાનો (વિશેષ જોગવાઈઓ) અધિનિયમ, 1991 વર્ષ 1991 માં ઘડવામાં આવ્યો હતો. 1990ના દાયકામાં અયોધ્યામાં રામમંદિર આંદોલન આગળ વધી રહ્યું હતું. ત્યારે સરકારને આશંકા છે કે દેશમાં વિવિધ ધાર્મિક સ્થળોને લઈને વિવાદ સર્જાઈ શકે છે. તત્કાલીન સરકારે 11 જુલાઈ, 1991ના રોજ પ્લેસ ઓફ વર્શીપ (સ્પેશિયલ પ્રોવિઝન) એક્ટ, 1991 દાખલ કર્યો હતો. આ અધિનિયમમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ઓગસ્ટ 1947ના સમયે જે પણ ધાર્મિક સ્થળ સમુદાયનું હતું, તે તેનું જ રહેશે. અયોધ્યા કેસને આ કાયદાથી અલગ રાખવામાં આવ્યો હતો કારણ કે તે સમયે તે કેસ કોર્ટમાં પેન્ડિંગ હતો.

સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકાર આપ્યો

સંસદમાં પણ આ કાયદાનો વિરોધ થયો હતો. પરંતુ બાદમાં આ અધિનિયમ પસાર કરીને કાયદો બનાવવામાં આવ્યો હતો. હવે ભાજપના નેતા અને વકીલ અશ્વિની ઉપાધ્યાયે પણ આ કાયદાને સુપ્રીમ કોર્ટમાં પડકાર્યો છે. તેમના વતી દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આ કાયદો હિંદુ, શીખ, જૈન અને બૌદ્ધ ધર્મના લોકોને તેમના બંધારણીય અધિકારોથી છીનવી લે છે. અરજીમાં સ્પષ્ટપણે કહેવામાં આવ્યું છે કે વિદેશી આક્રમણકારો દ્વારા આ લોકોના ધાર્મિક સ્થળોની તોડફોડ કરવામાં આવી હતી

કાયદાના અમુક વિભાગોનો વિરોધ

અશ્વિની ઉપાધ્યાય વતી પૂજાના સ્થળો (વિશેષ જોગવાઈઓ) અધિનિયમ, 1991ની કલમ 2, 3 અને 4ને પડકારવામાં આવી છે. કાયદા પર એક નજર નાખો જેમાં જાણવા મળે છે કે તેની કલમ 4 ની પેટા કલમ 3 માં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે આ કાયદો પ્રાચીન અને ઐતિહાસિક સ્થળોને લાગુ પડતો નથી. જેમાં પ્રાચીન અને ઐતિહાસિક એટલે કે પ્રાચીન સ્થળની વ્યાખ્યા આપવામાં આવી છે કે જે બાંધકામ સો વર્ષ કે તેથી વધુ જૂનું હશે તેને પ્રાચીન ગણવામાં આવશે. આવી સ્થિતિમાં કાયદા નિષ્ણાતોનો દાવો છે કે આ નિયમ અનુસાર મથુરા અને વારાણસીના ઘણા મંદિરો આ કાયદાની બહાર થઈ જશે

મુસ્લિમ પક્ષ કલમ 4 નો ઉલ્લેખ કરે છે

તે જ સમયે, અરજીમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે તે બંધારણમાં સમાનતાના અધિકાર, સન્માનિત જીવનના અધિકાર અને કાયદા દ્વારા ધાર્મિક સ્વતંત્રતાના અધિકારમાં દખલ કરે છે. જ્ઞાનવાપી કેસમાં, મુસ્લિમ પક્ષ પૂજાના સ્થળો (વિશેષ જોગવાઈઓ) અધિનિયમ, 1991 અને તેની કલમ 4 નો ઉલ્લેખ કરે છે, જે કોઈપણ દાવો દાખલ કરવા અથવા ધાર્મિક પાત્રના ધર્માંતરણ માટે કોઈપણ અન્ય કાનૂની કાર્યવાહીની શરૂઆત કરવાની જોગવાઈ કરે છે. વારાણસીની એક સ્થાનિક કોર્ટે 12 મેના રોજ જ્ઞાનવાપી-શ્રિંગાર ગૌરી સંકુલના વીડિયોગ્રાફી સર્વેક્ષણ માટે નિયુક્ત એડવોકેટ કમિશનરને બદલવા માટે દાખલ કરવામાં આવેલી અરજીને ફગાવી દીધી હતી અને 17 મે સુધીમાં કામ પૂર્ણ કરવાનો આદેશ આપ્યો હતો.

મસ્જિદની અંદર વિડિયોગ્રાફી વિરોધ

જિલ્લા અદાલતે એડવોકેટ્સ કમિશનરને મસ્જિદનું સર્વેક્ષણ કરવામાં મદદ કરવા માટે વધુ બે વકીલોની પણ નિમણૂક કરી છે, જે કાશી વિશ્વનાથ મંદિરની નજીક સ્થિત છે. તેણે પોલીસને આદેશ આપ્યો કે જો કાર્યવાહીમાં તોડફોડ કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવે તો એફઆઈઆર નોંધવામાં આવે. સ્થાનિક કોર્ટનો 12 મેનો આદેશ મહિલાઓના એક જૂથ દ્વારા હિંદુ દેવી-દેવતાઓની દૈનિક પૂજા માટે પરવાનગી માંગતી અરજી પર આવ્યો હતો, જેમની મૂર્તિઓ મસ્જિદની બહારની દિવાલ પર સ્થિત છે. પ્રબંધન સમિતિએ મસ્જિદની અંદર વીડિયોગ્રાફીનો વિરોધ કર્યો હતો અને કોર્ટ દ્વારા નિયુક્ત કમિશનર પર પક્ષપાતનો આરોપ પણ લગાવ્યો હતો. વિરોધ વચ્ચે થોડા સમય માટે સર્વે અટકી ગયો હતો. હિંદુ અરજદારોનું પ્રતિનિધિત્વ કરતા વકીલના જણાવ્યા અનુસાર, સિવિલ જજ (વરિષ્ઠ વિભાગ) રવિ કુમાર દિવાકરે પણ સર્વે માટે મસ્જિદ પરિસરમાં બે બંધ બેઝમેન્ટ ખોલવાના વાંધાને રદિયો આપ્યો હતો.