રાષ્ટ્રપતિ ભવનનું રસોડુ કેવુ હોય છે, જાણો પ્રથમ નાગરીકની કેવી હોય છે મહેમાનગતિ

નવા રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ (President Draupadi Murmu) રાષ્ટ્રપતિ ભવન પહોંચ્યા છે. આ સાથે કેમ્પસમાં 300 એકરમાં ફેલાયેલી સ્પેશિયલ બિલ્ડિંગમાં પણ ઘણા ફેરફારો થઈ રહ્યા છે. સામાન્ય રીતે જ્યારે પણ રાષ્ટ્રપતિ બદલાય છે ત્યારે અહીં સચિવાલયનો સ્ટાફ પણ બદલાય છે. રાષ્ટ્રપતિ ભવનના ખાસ રસોડામાં વાનગીઓની યાદી બદલાય છે. આ ફેરફાર વર્તમાન રાષ્ટ્રપતિના ખાવા-પીવાના સ્વાદ અને પસંદગી પ્રમાણે છે. આ વખતે પણ આવું જ થઈ રહ્યું છે. શું તમે જાણો છો કે આ વખતે રાષ્ટ્રપતિ ભવનના રસોડામાં શું બની રહ્યું છે? ફૂડ (FOOD)ડિપાર્ટમેન્ટ એટલે કે રાષ્ટ્રપતિ ભવનના ખાસ કિચનના વડા કોણ છે, જે ત્યાંના ભોજન પર નજર રાખે છે.

દરેક નવા રાષ્ટ્રપતિના આગમન સાથે, મેનુમાં રાષ્ટ્રપતિના ગૃહ રાજ્યની વાનગીઓનો સમાવેશ થાય છે. ખાસ કરીને રાષ્ટ્રપતિનું પ્રિય ભોજન. દ્રૌપદી મુર્મુને ઓડિયા ભોજન પાખલા પસંદ છે. તે શાકાહારી છે અને તેના ભોજનમાં ડુંગળી અને લસણનો બિલકુલ ઉપયોગ કરતા નથી. મતલબ કે તે માત્ર સાત્વિક ખોરાક જ ખાય છે. તેથી સ્વાભાવિક છે કે રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં તેમના માટે જે પણ ભોજન તૈયાર કરવામાં આવશે, તેમાં ઘણો ફેરફાર થશે.

બાય ધ વે, અમે તમને જણાવી દઈએ કે પાખલા એક એવી વાનગી છે જે ચોખામાંથી બને છે, જે સામાન્ય રીતે દરેક ઓડિયાને પસંદ હોય છે. રાષ્ટ્રપતિને સાજન સાગ અને આલુ ભરતા એકસાથે ખાવાનું પણ ગમે છે. પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદ પણ શાકાહારી હતા. જોકે તેમના પહેલા રાષ્ટ્રપતિ રહી ચૂકેલા પ્રણવ મુખર્જી ખાવાના શોખીન હતા. તેને માછલીની વાનગીઓ પસંદ હતી.

ભારતની મુલાકાતે આવતા દરેક દેશના વડાના સન્માનમાં રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં ભોજન સમારંભ માટે આમંત્રીત કરવામાં આવે છે. આ પરંપરા ઘણા સમયથી ચાલી આવે છે. પણ તમને કદાચ એ વાતમાં રસ પડે કે 340 રૂમ અને ત્રણ લાખ ચોરસ મીટરમાં ફેલાયેલું રાષ્ટ્રપતિ ભવનનું કેવુ હશે, ત્યાં કેવી રીતે વાનગીઓ તૈયાર થતી હશે.

એ પણ કુતૂહલનો વિષય હોઈ શકે છે કે 340 રૂમ અને ત્રણ લાખ ચોરસ મીટરમાં ફેલાયેલું રાષ્ટ્રપતિ ભવનનું રસોડું કેવી રીતે છે. તે વિદેશી મહેમાનો માટે ભોજન સમારંભ કેવી રીતે તૈયાર કરે છે? લગભગ 90 વર્ષ પહેલાં એડવિન લ્યુટિયન દ્વારા બાંધવામાં આવેલી આ ઇમારત મોટાભાગે મોટા કાર્યક્રમો અને ભોજન સમારંભોની સાક્ષી બને છે. અહીં બે રસોડા છે – એક રાષ્ટ્રપતિનું અંગત રસોડું અને બીજું રસોડું રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં આયોજિત કાર્યક્રમો માટે જવાબદાર છે.

પહેલું રસોડું નાનું છે, પણ બીજું ઘણું મોટું છે – જે કદ અને સ્ટાફની ક્ષમતાની દૃષ્ટિએ ફાઈવ સ્ટાર હોટલના રસોડાઓને પણ પાછળ છોડે તેમ છે. વિશાળ રસોડું તમામ આધુનિક સુવિધાઓથી સજ્જ છે. હાલમાં મોન્ટી સૈની(Monty Saini) રાષ્ટ્રપતિ ભવનના આ રસોડાના વડા છે. તે 45 લોકોની કિચન ટીમનું નેતૃત્વ કરે છે. થોડા સમય પહેલા, જ્યારે અહીં ફ્રાન્સના રાષ્ટ્રપતિ ઈમેન્યુઅલ મેક્રોનને આવકારવા માટે ભોજન સમારંભનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, ત્યારે મેક્રોન અને તેમની સાથે આવેલા મહેમાનોએ રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં પીરસવામાં આવતી વાનગીઓની પ્રશંસા કરી હતી.

રસોડાના બહુવિધ વિભાગો

રાષ્ટ્રપતિ ભવનના આ રસોડામાં ઘણા વિભાગો છે, જેમાં મુખ્ય રસોડું, બેકર્સ, કન્ફેક્શનરી, કોન્ટિનેંટલ અને તાલીમ વિસ્તારોનો સમાવેશ થાય છે. તે સંપૂર્ણ વાતાનુકૂલિત છે. તેની સફાઈ માટે એક ખાસ ટીમ પણ છે, જે સ્વચ્છતાના ઉચ્ચ માપદંડો અનુસાર રસોડાને હંમેશા સ્વચ્છ રાખે છે. આ રસોડું રાષ્ટ્રપતિ ભવનના તમામ સત્તાવાર કાર્યો, મીટિંગ્સ, રિસેપ્શન અને કોન્ફરન્સ માટે કેટરિંગની વ્યવસ્થા કરવાની જવાબદારી સંભાળે છે.

સમોસા અને કચોરીની ખાસ વાત

રાષ્ટ્રપતિ ભવનના રસોઇયાઓ વિવિધ વાનગીઓના માસ્ટર છે. જો બેકરી વિભાગ કેક, બ્રેડ, પિઝા, ડોનટ્સ, પેસ્ટ્રીઝ વગેરેમાં વિશેષતા ધરાવે છે, તો ભારતીય મીઠાઈ વિભાગ જલેબી, ગુલાબ જાંબુ, ઈમરતી, બંગાળી મીઠાઈઓ વગેરે બનાવે છે. રાષ્ટ્રપતિ ભવનના ફંક્શનમાં સામેલ થનારા લોકો જણાવે છે કે સમોસા, ઢોકળા અને કચોરીનો સ્વાદ જ અલગ હોય છે, જે અહીં આવતા લોકોને પણ ખૂબ જ પસંદ આવે છે.

અવધિ ભોજન પણ પ્રભુત્વ ધરાવે છે

આ સિવાય મુર્ગ દરબારી, ગોશ્ત થાખાની, દાલ રાયસીના, કોફ્તા, આલૂ બુખારા એવી કેટલીક વાનગીઓ છે, જેમાં અહીંનું રસોડું દેશની કોઈપણ ફાઈવ સ્ટાર હોટલની રસોઈને માત આપે છે. અહી પીરસવામાં આવતી અવધી સ્વાદિષ્ટ વાનગીઓનો સ્વાદ પણ ઉત્તમ છે.

આ તમામ વાનગીઓ અલગ-અલગ ઘટનાઓ અને તેમના સ્વભાવ, આવનાર મહેમાનોના સ્વભાવ, તેમની ખાવાની ટેવ અને પસંદગીઓ અનુસાર તૈયાર કરવામાં આવે છે. જે દેશના મહેમાનો આવતા હોય તે દેશની વાનગીઓ ભારતીય અને ખંડીય વાનગીઓની સાથે પીરસવાના પણ પ્રયાસો કરવામાં આવે છે, આ પ્રક્રિયા 1929માં તૈયાર થઈ ત્યારથી ચાલી રહી છે અને તત્કાલિન વાઈસરોય અહીં રહેવા આવ્યા હતા.

80 ના દાયકામાં રસોડામાં આધુનિકીકરણ શરૂ થયું

આઝાદી પછી, ભારતના પ્રથમ ગવર્નર જનરલ, સી રાજગોપાલાચાર્યએ મહેમાનોનું ભવ્ય સ્વાગત કરવાની પરંપરાને આગળ ધપાવી. પરંતુ ત્યાં સુધી અહીંનું રસોડું અંગ્રેજી શૈલીનું હતું. જેમ જેમ ભારતના રાષ્ટ્રપતિઓ અહીં તેમની બેઠકો પર બેઠા, તેઓએ તેમના રસોડામાં વાનગીઓના મેનુને તેમની પસંદગીઓ અનુસાર બદલ્યા.

80ના દાયકામાં અહીંનું રસોડું સંપૂર્ણપણે આધુનિક બનવા લાગ્યું. નેવુંના દાયકામાં રાષ્ટ્રપતિ ભવનનું રસોડું ફાઇવ સ્ટાર હોટલના ભોજનને પણ હરાવવાનું શરૂ કરી દીધું હતું. એવું કહી શકાય કે આજે તે જે સ્વરૂપમાં છે તેમાં તે વિશ્વની કોઈપણ શ્રેષ્ઠ હોટલના રસોડાને સ્પર્ધા આપી શકે છે. દાયકાઓથી, રાષ્ટ્રપતિ ભવનના રસોડા વિભાગે પણ લોકોને આવકારવાની અને ભોજન પીરસવાની એક અનોખી શૈલી વિકસાવી છે.

ખાનગી કુટુંબ રસોડું

રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં રાષ્ટ્રપતિનું ખાનગી કુટુંબનું રસોડું પણ છે, જેમાં રાષ્ટ્રપતિ, તેમના પરિવાર અને મહેમાનોની સંભાળ રાખવામાં આવે છે.તે છે. આ રસોડાના વડા પણ એક્ઝિક્યુટિવ શેફ છે. હાલમાં મુકેશ કુમાર રાષ્ટ્રપતિ ભવનના એક્ઝિક્યુટિવ શેફ છે. તેમની પાસે આ ક્ષેત્રમાં બહોળો અનુભવ છે.

રાષ્ટ્રપતિ ભવનના રસોડામાં બનતા શાકભાજી અને મસાલા સંપૂર્ણપણે અહીંના કિચન ગાર્ડનમાં ઉગાડવામાં આવે છે. આ પૂરતું મોટું છે. અહીં શાકભાજી અને જડીબુટ્ટીઓના વિવિધ પ્રકારો અને પ્રજાતિઓ ઉગાડવામાં આવે છે, તે સંપૂર્ણપણે ઓર્ગેનિક છે.

દરેક કામનો એક નિશ્ચિત સમય હોય છે

રાષ્ટ્રપતિ ભવનની આ રસોઈ શાળા દરરોજ નવા પડકારો સાથે કામ શરૂ કરે છે. દરેક કામ માટે એક સમય નક્કી હોય છે, તે અહીં કે ત્યાં એક મિનિટ ન હોઈ શકે. જ્યારે મહેમાનો તેમની વાનગીઓની પ્રશંસા કરે છે ત્યારે રસોડાનો સ્ટાફ પણ ગર્વની લાગણી અનુભવે છે.

રસોડાનું કામ વહેલી સવારે શરૂ થઈ જાય છે

રસોડામાં કામ વહેલી સવારે શરૂ થાય છે અને પછી મોડે સુધી ચાલુ રહે છે. રસોડાની ટીમ દિવસમાં 15-16 કલાક કામ કરે છે. કોઈપણ કાર્ય અથવા ઔપચારિક ભોજન સમારંભની તૈયારીઓ ઘણા દિવસો અગાઉથી શરૂ થઈ જાય છે. તેના મેનુ માટે પ્લાનિંગ કરવામાં આવે છે. પછી એક્ઝિક્યુટિવ રસોઇયા તેના પર સ્ટેમ્પ લગાવે છે. મેનૂ મંજૂર થયા પછી, વસ્તુની સૂચિ સ્ટોર પર મોકલવામાં આવે છે. ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓથી માંડીને કટલરી, ક્રોકરી, કાચના વાસણો વગેરે તમામ જરૂરી વસ્તુઓની માંગ છે. રાષ્ટ્રીય પ્રતીક તમામ પ્રકારની કટલરી અને કાચના વાસણો પર છાપવામાં આવે છે.

મિજબાનીનું મેનુ ફાઈનલ થયા બાદ જો સ્ટોરમાંથી તેના સામાનની માંગ કરવામાં આવે તો તેનું મેનુ પણ રાષ્ટ્રપતિ ભવનના જ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાં છાપવા માટે મોકલવામાં આવે છે. જો કે આ પહેલા ડિઝાઈન ડિપાર્ટમેન્ટ તેને ખાસ ડિઝાઈન પણ કરે છે.

કોઈપણ ભોજન સમારંભના છથી આઠ કલાક પહેલા રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં ટેબલ તૈયાર કરવામાં આવે છે. તેના પર ક્રોકરી શણગારવામાં આવે છે. ટેબલ ફૂલોથી સુશોભિત છે. સામાન્ય રીતે આવા ભોજનમાં સૂપ, વિવિધ વેજ અને નોન-વેજ ડીશ અને વિવિધ પ્રકારની મીઠાઈઓ હોય છે. આ પછી ચા-કોફીનો રાઉન્ડ ચાલે છે. મહેમાનોને વિદાય વખતે તેમને પાન અને માઉથ ફ્રેશનર આપવામાં આવે છે. ભોજન દરમિયાન, નેવલ બેન્ડ સંગીતની ધૂન વગાડે છે. આ સંગીતની રચના હિન્દી, અંગ્રેજી અને સંબંધિત દેશ પ્રમાણે છે.