Cloud Burst : શું વાદળો ફુગ્ગાની જેમ ફૂટે છે, સમજો કે પળવારમાં આકાશમાંથી કેવી આફત આવે છે! વિડિયો પણ જુઓ

દેશના ઘણા ભાગોમાં ચોમાસું વરસી રહ્યું છે. મહારાષ્ટ્ર, ગુજરાત, જમ્મુ-કાશ્મીર, હિમાચલ પ્રદેશ સહિત અનેક રાજ્યોમાં ભારે વરસાદે (Monsoon) આફત લાવી છે. હિમાચલના કુલ્લુમાં વાદળ ફાટવા( Cloud Burst or Flash Flood)ના કારણે પૂર આવ્યું છે. મણિકર્ણ ખીણમાં વાદળ ફાટ્યું છે, જેના કારણે ગામમાં ડઝનબંધ ઘરો ધોવાઈ ગયા છે અને 3 લોકોના મોત થયા છે. જ્યારે વાદળ ફાટે છે, ત્યારે પળવારમાં ભારે વરસાદ પડે છે. કરા પણ પડે છે. તોફાન આવે છે. અમુક કિલોમીટરમાં પાણી એટલું બધું વરસે છે કે થોડીવારમાં જ પૂર આવે છે. અને પછી આ આકાશી પ્રલયના કારણે પૂરને કારણે ભારે વિનાશ થાય છે. આવું જ કંઈક હિમાચલમાં થયું છે.

શું તમે જાણો છો કે વાદળો કેવી રીતે ફાટે છે? આ ક્યારે અને કયા સંજોગોમાં થાય છે? શું વાદળો માત્ર પર્વતોમાં જ ફાટે છે? ચાલો સમજવાનો પ્રયત્ન કરીએ.

વાદળ ફાટવું શું છે?

ક્લાઉડબર્સ્ટ એ વરસાદી ઋતુ માટેનો ટેકનિકલ શબ્દ છે. તેને વૈજ્ઞાનિક ભાષામાં ‘ક્લાઉડબર્સ્ટ’ અથવા ‘ફ્લેશ ફ્લડ’ પણ કહેવામાં આવે છે. વાદળ ફાટવું એ ‘અચાનક, ખૂબ ભારે વરસાદ’ છે. તે ચોક્કસ જગ્યાએ ટૂંકા સમય માટે છે. વાસ્તવમાં, વાદળ ફાટવાની સ્થિતિમાં, ખૂબ જ ઓછા સમયમાં અતિશય વરસાદ પડે છે. સામાન્ય રીતે, વાદળ ફાટવું પૃથ્વીની સપાટીથી 12-15 કિમીની ઊંચાઈએ થાય છે. આ એક અલગ ઘટના નથી, પરંતુ ભારે વરસાદનો એક ભાગ છે. જ્યારે 100 મીમી પ્રતિ કલાકના દરે વરસાદ પડે છે, ત્યારે તે સ્થિતિને વાદળ ફાટવું કહેવામાં આવે છે.

વાદળો ફુગ્ગાની જેમ ફૂટે છે?

ઘણા લોકો માને છે કે વાદળો ફુગ્ગાની જેમ ફૂટે છે, પરંતુ શું ખરેખર આવું છે? હવામાનશાસ્ત્રી અનુરંજન કુમાર રોયે ટીવી 9 ડિજિટલ સાથેની વાતચીતમાં જણાવ્યું હતું કે જ્યારે અચાનક કોઈ જગ્યાએ ખૂબ જ ભારે વરસાદ પડે છે ત્યારે તેને વાદળ ફાટવું કહેવામાં આવે છે. આ સમજવા માટે, પાણીથી ભરેલા બલૂનને ઉદાહરણ તરીકે લઈ શકાય છે. જ્યારે પાણીથી ભરેલો બલૂન અચાનક ફાટી જાય ત્યારે પાણી કેવી રીતે ઝડપથી પડે છે? એ જ રીતે, વાદળને પાણીથી ભરેલા ફુગ્ગા તરીકે વિચારો અને કલ્પના કરો કે તે ફાટવાને કારણે કેટલો ભયંકર વરસાદ પડશે. સારું શું કલ્પના કરવી, ફક્ત વિડિઓ જુઓ.

વિડિઓ: વાદળો આ રીતે ફાટે છે

આ વીડિયો ક્યાંનો છે?

વાદળ ફાટવાનો આ વીડિયો ઘણો વાયરલ થઈ રહ્યો છે. આ વીડિયોને વન્ડર ઓફ સાયન્સ નામના ટ્વિટર હેન્ડલ દ્વારા ટ્વીટ કરવામાં આવ્યો છે. એવો દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે આ વીડિયો ઑસ્ટ્રિયામાં મિલસ્ટેટ લેક પર વાદળ ફાટવાની ઘટનાનો છે. તેને ફોટોગ્રાફર પીટર મેયર દ્વારા કેપ્ચર કરવામાં આવ્યું હતું. વીડિયોમાં તમે જોશો કે કેવી રીતે અચાનક આકાશમાં હલચલ થાય છે અને નીચે પાણીનો પૂર આવે છે.

શું વાદળો માત્ર પર્વતો પર જ ફાટે છે?

વાસ્તવમાં, જ્યારે પર્વતની તળેટીમાં હાજર ગરમ હવા પર્વતો સાથે અથડાય છે અને વધવા લાગે છે, ત્યારે તે ઉપર હાજર વાદળો સાથે અથડાય છે. વાદળોમાં હાજર પાણીના અણુઓ વચ્ચેનું આંતરપરમાણુ બળ નબળું પડી ગયું છે. જેના કારણે પાણીના ટીપા પણ હવા સાથે ઉપર આવવા લાગે છે. આ ટીપાઓ એક સાથે ભળી જાય છે અને મોટા ટીપામાં ફેરવાય છે. ઉચ્ચ ભેજવાળા આવા ઘણા વાદળો ભેગા થાય છે.

અગાઉ એવું માનવામાં આવતું હતું કે વાદળ ફાટવું માત્ર પર્વતો પર જ થાય છે. પરંતુ તે એવું નથી. મહારાષ્ટ્રની રાજધાની મુંબઈમાં 26 જુલાઈ 2005ના રોજ વાદળ ફાટવાની ઘટના પછી જ આ ધારણા બદલાઈ છે. કહેવાય છે કે ક્યારેક મેદાની વિસ્તારોમાં પણ આવી સ્થિતિ સર્જાય છે, જ્યારે વાદળ ફાટી શકે છે. વાદળના માર્ગમાં અચાનક ગરમ હવાના ઝાપટા આવે તો પણ વાદળો ફૂટે છે.