ખાસ વાંચો: કેમ હાર્ટ એટેકથી મરી રહ્યા છે કોરોના પોઝિટિવ લોકો? જાણો લક્ષણ અને ઉપાય

ઓક્સફર્ડ જર્નલ દ્વારા તાજેતરમાં કરાયેલા એક અધ્યયનમાં ખુલાસો થયો છે કે કોવિડ -19 થી પીડિત હોસ્પિટલમાં દાખલ થયેલા દર્દીઓમાંના લગભગ 50 ટકા લોકોને રીકવરી બાદ એક મહિના પછી હૃદયને નુકસાન પહોંચ્યું છે. તેથી રીકવરી પછી પણ દર્દીના હૃદયના ધબકારાને તપાસતા રહેવું મહત્વપૂર્ણ છે. આને અવગણવું પણ જોખમી સાબિત થઇ શકે છે.

નિષ્ણાતો કહે છે કે કોવિડ -19 ના ચેપથી શરીરમાં બળતરા થાય છે, જેના કારણે હૃદયની માંસપેશીઓ નબળી પડે છે. આ ધબકારાની ગતિને અસર કરે છે અને લોહીના ગઠ્ઠ થઇ જવાથી સમસ્યા અસામાન્ય રીતે થાય છે.

વાયરસ આપણા રીસેપ્ટર કોષો પર સીધો હુમલો કરી શકે છે, જેને ACE2 રીસેપ્ટર્સ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ મ્યોકાર્ડિયમ તેની અંદર જઈને પેશીઓને નુકસાન પહોંચાડે છે. મ્યોકાર્ડિટિસ જેવી સમસ્યા એટકે જે હૃદયની માંસપેશીઓમાં બળતરાનું સમયસર ધ્યાન ન રાખવામાં આવે તો થોડા સમય પછી હાર્ટ ફેલ થઈ શકે છે. આ પહેલાથી જ હૃદયરોગથી પીડિત લોકોની સમસ્યામાં વધારો કરી શકે છે.

ક્યારે થાય છે હાર્ટ ફેલ

હાર્ટ ફેલ ત્યારે થાય છે જ્યારે તેના હૃદયના સ્નાયુઓ રક્તને તેની જરૂરિયાત પ્રમાણે પમ્પ કરી શકતા નથી. આ સ્થિતિમાં સંકુચિત ધમનીઓ અને હાઈ બ્લડ પ્રેશર પૂરતા પ્રમાણમાં પંમ્પિંગ માટે હૃદયને નબળું બનાવે છે. આ એક લાંબી સમસ્યા છે. સમયસર સારવારના અભાવને લીધે સ્થિતિ વધુ ખરાબ થઈ શકે છે. સાચી સારવાર અને ઉપચાર માનવીના જીવનકાળમાં વધારો કરી શકે છે.

નિષ્ણાતો સૂચવે છે કે કોવિડ -19 પછી છાતીમાં દુખાવો હોય અથવા ચેપ લાગતા પહેલા જેને હૃદયરોગ હોય, તેઓએ ઇમેજિંગ કરાવવું જોઈએ. આમાં તમે જાની શકશો કે વાયરસથી હૃદયના સ્નાયુઓને કેટલું નુકસાન થયું છે. તે હળવા લક્ષણોવાળા દર્દીઓ માટે પણ મદદરૂપ છે.

ઘણા દર્દીઓ વાયરલ બીમારી પછી હૃદયની તીવ્ર સ્નાયુઓની નબળાઇ, કાર્ડિયાક વધારો અને લો હૃદયના ઇજેક્શનની ફરિયાદ કરે છે. તેમને ડાયલેટેડ કાર્ડિયોમાયોપથી પણ કહેવામાં આવે છે. કોવિડ ઇન્ફેક્શન પછી કાર્ડિયોમાયોપેથી વધુ જોખમી હોઈ શકે છે અને તે હૃદયની નિષ્ફળતાને પણ પ્રોત્સાહન આપે છે.

ફોર્ટિસ હોસ્પિટલના અધ્યક્ષ ડો.અશોક શેઠે પણ એક ખાનગી સમાચાર સંસ્થાને જણાવ્યું હતું કે આ વાયરસ પણ મનુષ્યના હૃદયને નુકસાન પહોંચાડે છે. આનાથી હૃદયમાં લોહી ગંઠાઈ જવાની સમસ્યા વધી શકે છે. જેને કારણે આ લોહીફેફસાં અને ધમનીઓમાં પણ ગંઠાઈ શકે છે. આ કિસ્સામાં, દર્દીઓમાં હાર્ટ એટેકની સંભાવના પણ નોંધપાત્ર રીતે વધે છે.

ડો.સેઠે કહ્યું હતું કે કોરોના હૃદયના સ્નાયુઓને નબળા પાડે છે. હૃદયમાં બળતરા વધવાના કારણે આવું થાય છે. આને લીધે હૃદય ફેલ, બ્લડ પ્રેશરમાં મુશ્કેલી અને ધબકારાની ગતિ ઝડપી અથવા ધીમી થવા લાગે છે. ફેફસાંમાં લોહી ગંઠાઇ જવાથી હૃદયના આરોગ્ય પર પણ અસર પડે છે. યુવાનોમાં આવી સમસ્યાઓ વધુ જોવા મળી રહી છે.

મેદાંતાના ચેયરમેન ડો.નરેશ ત્રેહનનું પણ આવું જ કંઈક કહેવું છે. તેમણે જણાવ્યું છે કે કોરોનાની બીજી તરંગમાં, યુવક-યુવતીઓને વધુ ચેપ લાગ્યો છે. ડો. ત્રેહને કહ્યું કે ગયા વખતે પણ આપણે કોવિડ -19 પછીના 10-15 ટકા દર્દીઓમાં હાર્ટ બળતરા સંબંધિત સમસ્યા હતી. પરંતુ આ વખતે આ પ્રતિક્રિયા વધુ જીવલેણ સાબિત થઈ રહી છે. આમાં, ઘણા દર્દીઓનો હાર્ટ પંપીંગ રેટ 20-25 ટકા સુધી જાય છે.

સારવાર શું છે?

પ્રારંભિક તબક્કે સારવાર મેળવીને તેને નિયંત્રિત કરી શકાય છે. હાર્ટ ફેલના અદ્યતનના કેસમાં જો જરૂરી હોય તો ડાબી વેન્ટ્રિક્યુલર સહાય ઉપકરણ (LVAD) પ્રક્રિયા અથવા ઉપચાર દ્વારા હાર્ટ ટ્રાન્સપ્લાન્ટ કરી શકાય છે. LVAD ડાબા ક્ષેપકને ટેકો આપે છે જે હૃદયનું સૌથી ખાસ પમ્પિંગ ચેમ્બર છે. આ પરિસ્થિતિમાં તે ખૂબ જ સલામત વિકલ્પ માનવામાં આવે છે.

હાર્ટ ફેલના લક્ષણો

હાર્ટ ફેલ પહેલાં દર્દીને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થઈ શકે છે. આ સિવાય નબળાઇ અને થાકની સમસ્યા વધવા લાગે છે. પંજા, એડી અથવા પગમાં સોજો થવા માંડે છે. હાર્ટ બીટ ઝડપી અને અનિયમિત હોઈ શકે છે. તમારી કસરત કરવાની ક્ષમતા ઓછી થઈ શકે છે. સતત ઉધરસ અને પ્રવાહી રીટેન્શન વજનમાં પરિણમી શકે છે. ભૂખ લાગતી નથી અને વારંવાર પેશાબ આવે છે.

જો લક્ષણો દેખાય છે તો શું કરવું?

જો કોઈ વ્યક્તિ આ બધા લક્ષણોની અનુભૂતિ કરે છે, તો તેણે તરત જ ડોક્ટરનો સંપર્ક કરવો. જાતે સારવાર કરવાનો પ્રયાસ કરશો નહીં. ફક્ત ડોકટરો જ કહી શકે છે કે શું આ હાર્ટ ફેલીયર છે કે અન્ય કોઈ સમસ્યાને કારણે છે.

આ પણ વાંચો: 300 ઉચ્ચ અધિકારીઓને લઈને યોજાઈ વર્કશોપ, કેન્દ્ર સરકારની ઈમેજ સુધારવા પર અપાયું જ્ઞાન!

આ પણ વાંચો: ઊંડા કુવામાં પડી ગયું હાથીનું બચ્ચું, જુઓ JCB ની મદદથી કેવી રીતે બચાવવામાં આવ્યો જીવ