હાર્ટ એટેક અને કાર્ડિયાક અરેસ્ટ વચ્ચે શું તફાવત છે- જાણો નિષ્ણાંત તબીબ પાસેથી
Heart Attack vs. Cardiac Arrest: કાર્ડિયાક મેડિકલ ઇમરજન્સી ગંભીર હોઈ છે અને તાત્કાલિક પગલાં લેવાની જરૂર પડતી હોય છે. ડોક્ટરના મતે જાણો જીવન બચાવવા માટે તફાવત જે ખૂબજ મહત્વપૂર્ણ છે.
જ્યારે હૃદય સંબંધિત મુશ્કેલીની વાત આવે છે, ત્યારે ઝડપી વિચારસરણી અને યોગ્ય પ્રતિભાવ જીવન અને મૃત્યુ વચ્ચેનો તફાવત લાવી શકે છે. છતાં, ઘણા લોકો ઘણીવાર હૃદયરોગના હુમલાને કાર્ડિયાક અરેસ્ટ સાથે મૂંઝવણમાં મૂકે છે, બંને સ્થિતિઓ સમાન લાગે છે, પરંતુ શરીર પર તેમની અસરો અને તેમની સારવાર કરવાની રીત નોંધપાત્ર રીતે અલગ છે. આ તફાવતને સમજવો મહત્વપૂર્ણ છે, કારણ કે તે મહત્વપૂર્ણ ક્ષણોમાં શું કરવું તે જાણવાથી જીવન બચાવવામાં મદદ મળી શકે છે. મુંબઈ સ્થિત ઓર્થોપેડિક સર્જન, આરોગ્ય શિક્ષક અને ન્યુટ્રીબાઇટ વેલનેસના સહ-સ્થાપક ડૉ. મનન વોરા, હાર્ટ એટેક અને કાર્ડિયાક અરેસ્ટ વચ્ચેના મુખ્ય તફાવતો – અને આવી તબીબી કટોકટી દરમિયાન કયા પગલાં લેવા તે સમજાવે છે.
સર્જને બે સ્થિતિઓ સમજાવવા માટે ઘરના રૂપકનો ઉપયોગ કર્યો – “આ તફાવત સમજવા માટે, કલ્પના કરો કે હૃદય એક ઘર છે અને રક્ત પ્રવાહ એ પ્લમ્બિંગ સિસ્ટમ છે, જે પાઈપો અને નળને જોડે છે,” – અને ભાર મૂક્યો કે આ તફાવત જાણવાથી ખરેખર જીવન બચી શકે છે.
હાર્ટ એટેક
જ્યારે રક્તવાહિનીઓ અવરોધિત થઈ જાય છે ત્યારે હૃદયરોગનો હુમલો આવે છે, જેના કારણે છાતીમાં દુખાવો અને ચક્કર જેવા લક્ષણો દેખાય છે – જોકે વ્યક્તિ સામાન્ય રીતે સભાન અને પ્રતિભાવશીલ રહે છે. તેઓ વિગતવાર જણાવે છે, “હાર્ટ એટેક એક ભરાયેલી નળી જેવો છે. રક્ત વાહિનીઓમાં અવરોધ લોહીને હૃદયના ચોક્કસ ભાગો સુધી પહોંચતા અટકાવે છે. હાર્ટ એટેક દરમિયાન, દર્દીને છાતીમાં દુખાવો, ચક્કર અને ઉબકા આવે છે. મહત્વની વાત એ છે કે દર્દી હજુ પણ જીવંત છે અને શ્વાસ લે છે અને મદદ માટે બોલાવી શકે છે.”
કાર્ડિયાક અરેસ્ટ
સર્જન કાર્ડિયાક અરેસ્ટની તુલના ઘરે અચાનક વીજળી ગુલ થવા સાથે કરે છે – એક રૂપક જેનો ઉપયોગ તેઓ હૃદય અચાનક કામ કરવાનું બંધ કરી દે છે તેનું વર્ણન કરવા માટે કરે છે. તેઓ સમજાવે છે, “કાર્ડિયાક અરેસ્ટમાં, હૃદય અચાનક ધબકવાનું બંધ કરી દે છે. પરિણામે, રક્ત પરિભ્રમણ સંપૂર્ણપણે બંધ થઈ જાય છે. આનો અર્થ એ છે કે તમારી પાસે સમય નથી, અને દર્દીને તાત્કાલિક CPR અથવા (AED (ઓટોમેટેડ એક્સટર્નલ ડિફિબ્રિલેટર)) ડિફિબ્રિલેટરની જરૂર છે.”
જ્યારે લોહીનો પ્રવાહ બંધ થઈ જાય છે, ત્યારે વ્યક્તિ લગભગ તરત જ બેભાન થઈ જાય છે. ડૉક્ટર આ સ્થિતિની ગંભીરતા પર ભાર મૂકતા કહે છે કે હૃદયરોગનો હુમલો એ જીવન માટે જોખમી કટોકટી છે જ્યાં દરેક ક્ષણ કિમતી ગણાય છે.
કટોકટી (ઇમર્જન્સી) દરમિયાન શું કરવું?
ડૉ. વોરા ભારપૂર્વક જણાવે છે કે, “જો કોઈને હૃદયરોગનો હુમલો આવે છે, તો તમારે તાત્કાલિક એમ્બ્યુલન્સ બોલાવવી જોઈએ. જો કે, જો તેઓ અચાનક પડી જાય અને શ્વાસ લેવાનું બંધ કરી દે, તો તે કાર્ડિયાક અરેસ્ટ છે, અને તમારે તાત્કાલિક CPR શરૂ કરવાની જરૂર છે.” તેઓ તાત્કાલિક CPR શરૂ કરવાની અને જો ઉપલબ્ધ હોય તો ડિફિબ્રિલેટરનો ઉપયોગ કરવાની ભલામણ કરે છે. આવી કટોકટીમાં તાત્કાલિક પગલાં લેવા જરૂરી છે, કારણ કે થોડીક સેકન્ડનો અર્થ જીવન અને મૃત્યુ વચ્ચેનો તફાવત હોઈ શકે છે.
