કોરોના કરતા પણ મોટી મહામારી બનશે બર્ડ ફ્લૂ? ભારતમાં કેટલો ખતરો છે, જાણો નિષ્ણાતો પાસેથી

વિશ્વભરમાં વિવિધ પ્રકારના રોગો પર સંશોધન ચાલુ છે. આ ક્રમમાં તાજેતરમાં બર્ડ ફ્લૂ પર એક સંશોધન પણ કરવામાં આવ્યું છે. પિટ્સબર્ગમાં બર્ડ ફ્લૂ પર સંશોધન કરી રહેલા વૈજ્ઞાનિકોએ આ રોગને મોટો ખતરો ગણાવ્યો છે. તેમણે આશંકા વ્યક્ત કરી છે કે આવનારા સમયમાં આ રોગ મોટી સંખ્યામાં લોકોને સંક્રમિત કરી શકે છે. વૈજ્ઞાનિકોએ કહ્યું છે કે બર્ડ ફ્લૂ વાયરસ H5N1 ખૂબ જ ઝડપથી ફેલાઈ રહ્યો છે. જેના કારણે પક્ષીઓ અને હવે પશુઓને પણ ચેપ લાગી રહ્યો છે.

બર્ડ ફ્લૂ હવે પહેલા કરતા વધુ ઝડપથી ફેલાઈ રહ્યો છે

જો આ વાયરસ આ રીતે વધતો રહ્યો તો આવનારા સમયમાં તે કોરોના કરતા પણ વધુ ખતરનાક મહામારીનું રૂપ ધારણ કરી શકે છે. બર્ડ ફ્લૂ કોવિડ કરતાં 100 ગણો વધુ ખતરનાક બની શકે છે. વૈજ્ઞાનિકો આ ભય વ્યક્ત કરી રહ્યા છે કારણ કે બર્ડ ફ્લૂ હવે પહેલા કરતા વધુ ઝડપથી ફેલાઈ રહ્યો છે. અગાઉ આ રોગ માત્ર મરઘીઓમાં જ જોવા મળતો હતો. પરંતુ હવે ગાય, બિલાડી અને માણસો પણ તેનાથી સંક્રમિત થઈ રહ્યા છે.

337,000 બચ્ચાઓમાં બર્ડ ફ્લૂનો ચેપ

અમેરિકામાં મરઘીઓ અને 337,000 બચ્ચાઓમાં બર્ડ ફ્લૂનો ચેપ જોવા મળ્યો છે. જેના કારણે મોટી સંખ્યામાં મરઘીઓ મરી રહી છે. અમેરિકામાં બર્ડ ફ્લૂના કારણે ગાયોના મૃત્યુના કિસ્સા પણ સામે આવી રહ્યા છે. તાજેતરમાં અમેરિકાના ટેક્સાસમાં એક ડેરી ફાર્મમાં કામ કરતી વ્યક્તિ H5N1 વાયરસથી પોઝિટિવ મળી આવી હતી. આ કારણોસર, વૈજ્ઞાનિકોએ તેના પર સંશોધન કર્યું છે, જેમાં જાણવા મળ્યું છે કે બર્ડ ફ્લૂ વાયરસમાં ઘણા પ્રકારના મ્યુટેશન થઈ રહ્યા છે.

દરમિયાન, મોટો પ્રશ્ન એ છે કે શું બર્ડ ફ્લૂ કોવિડ કરતાં પણ મોટો ખતરો બની શકે છે અને શું તે ભારતમાં નવા રોગચાળાનું સ્વરૂપ લઈ શકે છે? આ જાણવા માટે અમે નિષ્ણાતો સાથે વાત કરી છે.

શું છે બર્ડ ફ્લૂ ?

રાજસ્થાન વેટરનરી અને એનિમલ સાયન્સ યુનિવર્સિટીના ડૉ. એન.આર. રાવત સમજાવે છે કે બર્ડ ફ્લૂ H5N1 ઈન્ફલ્યુએન્ઝા વાયરસથી થાય છે. આ વાયરસ પક્ષીઓમાં ફેલાય છે અને તેમના શ્વસન માર્ગ પર હુમલો કરે છે. જેના કારણે પક્ષીઓને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થાય છે અને જો સારવાર ન મળે તો તેઓ મૃત્યુ પામે છે.

આ વાયરસ પક્ષીઓના મળ અને લાળ દ્વારા એકબીજામાં ફેલાય છે. તેનો ચેપ દર એટલો ઊંચો છે કે થોડા દિવસોમાં આ વાયરસ લાખો પક્ષીઓને સંક્રમિત કરી શકે છે અને તેમના મૃત્યુનું કારણ બની શકે છે.

મનુષ્યમાં કેવી રીતે ફેલાય છે બર્ડ ફ્લૂ ?

ડો.રાવતે સમજાવે છે કે બર્ડ ફ્લૂ ચેપગ્રસ્ત પક્ષીઓથી મનુષ્યમાં ફેલાઈ શકે છે. જે લોકો પક્ષીઓની આસપાસ રહે છે અને પોલ્ટ્રી ફાર્મમાં કામ કરે છે તેમને આ રોગનો ચેપ લાગવાનું જોખમ વધારે છે. બર્ડ ફ્લૂ પક્ષીઓના મળ અને ચેપગ્રસ્ત સપાટીના સંપર્ક દ્વારા મનુષ્યોમાં ફેલાય છે.

જેના કારણે ઉધરસ, શરદી અને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ થાય છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં તે ન્યુમોનિયાનું કારણ પણ બને છે. જો સમયસર સારવાર ન કરવામાં આવે તો મૃત્યુ પણ થઈ શકે છે.

શું તે કોવિડ કરતાં વધુ ખતરનાક છે?

ડૉ. જુગલ કિશોર, HOD, પ્રોફેસર, ડિપાર્ટમેન્ટ ઑફ કોમ્યુનિટી મેડિસિન, સફદરજંગ હોસ્પિટલ, દિલ્હી, કહે છે કે બર્ડ ફ્લૂ કોવિડ કરતાં વધુ ખતરનાક છે. આના કારણે મૃત્યુ દર કોવિડ કરતા અનેક ગણો વધારે છે, પરંતુ બર્ડ ફ્લૂમાં માનવ સંક્રમણ ઓછું છે. આનો અર્થ એ છે કે જો આ વાયરસ પક્ષીમાંથી માણસમાં ફેલાય છે, તો પણ તે એક વ્યક્તિથી બીજામાં સરળતાથી ફેલાતો નથી, જ્યારે કોવિડ ખૂબ જ ઝડપથી ચેપ લગાડે છે.

જો કોઈ વ્યક્તિને બર્ડ ફ્લૂનો ચેપ લાગ્યો હોય તો પણ તે અન્ય વ્યક્તિમાં ફેલાવાની શક્યતા ઓછી હોય છે. આવી સ્થિતિમાં, બર્ડ ફ્લૂ કોવિડ કરતા પણ મોટો રોગચાળો બની શકે તેવું જોખમ ઓછું છે.

ડોક્ટર કિશોર કહે છે કે ભારતમાં બર્ડ ફ્લૂના કેસ સતત આવતા રહે છે. દર વખતે આ રોગ નિયંત્રણમાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં ગભરાવાની જરૂર નથી. બર્ડ ફ્લૂના ઈતિહાસમાં, માનવોમાં તેના ચેપના બહુ ઓછા કેસ નોંધાયા છે. આવી સ્થિતિમાં, ચિંતા કરવાની જરૂર નથી, પરંતુ લોકો આ રોગના લક્ષણો વિશે જાગૃત બને અને તેનાથી બચે તે જરૂરી છે.

મનુષ્યમાં શું છે બર્ડ ફ્લૂના લક્ષણો?

• માથાનો દુખાવો
• વિપરીત સ્નાયુમાં દુખાવો
• તાવ
• શ્વસન તકલીફ

શું બર્ડ ફ્લૂનો કોઈ ઈલાજ છે?

ડૉ.કિશોર કહે છે કે બર્ડ ફ્લૂની કોઈ પ્રિસ્ક્રાઇબ્ડ દવા નથી, દર્દીને માત્ર લક્ષણોના આધારે જ સારવાર આપવામાં આવે છે. જો કે, બર્ડ ફ્લૂથી બચવા સરળતાથી કરી શકાય છે. આ માટે, તે મહત્વનું છે કે વ્યક્તિ ચેપગ્રસ્ત પક્ષીના સંપર્કમાં ન આવે અને જો પક્ષીની નજીક જાય તો પણ તેણે PPE કીટ પહેરવી જોઈએ. જો તમે ચિકન ખાતા હોવ તો તેને ખૂબ સારી રીતે રાંધો. નિયમિતપણે હાથ ધોવા અને ફ્લૂના લક્ષણો દેખાય તો સારવાર લો.