મશરૂમની ખેતી: ખેડૂતો ઓછા ખર્ચે સારો નફો કરી રહ્યા છે

ઉત્તર પ્રદેશના હરદોઈ જિલ્લામાં કેટલાક ખેડૂતો એવા છે, જે અન્ય ખેડૂતો (farmers) માટે ઉદાહરણ તરીકે સામે આવ્યા છે. જેમણે ખેતીની (Agriculture) અદ્યતન ટેકનોલોજી અપનાવીને એક નવી વાર્તા રજૂ કરી છે. આજે અમે તમને આવા જ એક ખેડૂતની અદ્યતન ખેતીની તકનીક વિશે માહિતી આપવા જઈ રહ્યા છીએ. હરદોઈના દિબિયાપુરમાં રહેતા ખેડૂત ગોપાલ લાંબા સમયથી મશરૂમની ખેતી કરીને લાખોનો નફો કમાઈ રહ્યા છે. અગાઉ તેઓ પરંપરાગત ખેતી દ્વારા જ તેમના ખેતીકામને આગળ ધપાવતા હતા.

ગોપાલને બાગાયત વિભાગની ચૌપાલ દ્વારા મશરૂમ ઉત્પાદન અંગે માહિતી મળી. તેણે એક નાનકડા ગામમાં ખૂબ જ ઓછા ખર્ચે તેનું ઉત્પાદન શરૂ કર્યું અને હવે તે એક મોટા ખેતરમાં તેની ખેતી કરી રહ્યો છે. ખેડૂતનું કહેવું છે કે આ માટે તેણે સ્ટ્રોનો સહારો લીધો છે જે ખેડૂતો માટે માથાનો દુખાવો બની ગયો છે. ખેડૂત તેને ખેતરોમાં સળગાવીને તેનો નાશ કરી રહ્યો હતો. પરંતુ તે તેની મદદથી મશરૂમની ખેતી કરી રહ્યો છે.

ઉત્પાદન કેટલા દિવસમાં મળે છે

તેમણે જણાવ્યું કે સ્ટ્રો અને સ્ટબલને એકસાથે ભેળવીને ખાતર તરીકે તૈયાર કર્યા પછી મશરૂમના બીજ વાવવામાં આવે છે. તેમણે જણાવ્યું કે ઉત્પાદિત માલમાં લગભગ 2 લાખ રૂપિયાનો નફો થાય છે. તેમણે કહ્યું કે બીજ રોપ્યા પછી લગભગ 20 દિવસમાં મશરૂમનું સારું ઉત્પાદન મળી જાય છે. તે મોટા વિસ્તારમાં ફાર્મ હાઉસ બનાવીને મશરૂમનું ઉત્પાદન કરી રહ્યો છે. તેમને જોઈને નજીકના ખેડૂતોએ પણ મશરૂમનું ઉત્પાદન શરૂ કરી દીધું છે.

મશરૂમની બજારોમાં ખૂબ માંગ છે

ખેડૂતે જણાવ્યું કે હરદોઈ સિવાય દેશની ઘણી મંડીઓમાં તેનું મશરૂમ વેચાવા જઈ રહ્યું છે. વેપારીઓ પોતે તેમનો સંપર્ક કરી તેમના સારા મશરૂમને દેશની મોટી મંડીઓમાં પેક કરીને વેચી રહ્યા છે. જેના કારણે તેમને ઘણો નફો મળી રહ્યો છે. હરદોઈ જિલ્લા બાગાયત અધિકારી સુરેશ કુમારે જણાવ્યું કે, હરદોઈ જિલ્લાના ઘણા ખેડૂતો તેને વ્યવસાયિક રીતે કરી રહ્યા છે. મશરૂમને મશરૂમ અને છત્રી જેવા નામોથી ઓળખવામાં આવે છે. તે એક પ્રકારની ફૂગ છે. મશરૂમ પૌષ્ટિક, સ્વાદિષ્ટ, રોગ પ્રતિરોધક તેમજ વિશેષ ખાદ્યપદાર્થ છે, હરદોઈના ઘણા અનુભવી ખેડૂતોએ તેની વ્યાપારી ખેતી દ્વારા નિકાસ કરીને ખેતીના અર્થતંત્રમાં સુધારો કર્યો છે.

મશરૂમમાં ઘણા પૌષ્ટિક તત્વો જોવા મળે છે

જિલ્લા બાગાયત અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે, જુન મહિનો તેની ખેતી માટે ખૂબ જ યોગ્ય માનવામાં આવ્યો છે. 26 ડિગ્રી તાપમાન ખેતી માટે ફાયદાકારક છે. જિલ્લાના ખેડૂતો ભૂસું અને ભૂસાનું મિક્સર બનાવીને ખેતી કરી રહ્યા છે. આ ખેડૂતોએ નવી ટેકનોલોજીની શોધ કરી છે. જેના કારણે ખેતરોમાં જડની સમસ્યા દૂર થઈ રહી છે. પ્રથમ પાક વર્તુળ લગભગ 7 અઠવાડિયામાં પૂર્ણ થાય છે. જે તોડીને બજારમાં સપ્લાય કરવામાં આવે છે. ડૉ.શેર સિંહે કહ્યું કે મશરૂમ માનવ શરીર માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક પૌષ્ટિક ખોરાક છે. તેમાં ક્ષાર, વિટામિન્સ, ચરબી, કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ, પ્રોટીન હોય છે. અન્ય ખાદ્યપદાર્થો કરતાં આમાં વિટામિન બી વધુ જોવા મળે છે. તેમાં જોવા મળતા વિટામિન ડી શુષ્ક રોગને દૂર કરે છે.

વધુ કેલરી મેળવવા માટે ડોકટરો મોટે ભાગે તેને ખાવાની ભલામણ કરે છે. હરદોઈના જિલ્લા બાગાયત નિરીક્ષક હરિઓમે જણાવ્યું કે અહીંના ખેડૂતો મશરૂમને સુકા રાખે છે જ્યારે વધુ ઉત્પાદન થાય છે, બજારમાં તેની ઘણી માંગ હોય છે. જિલ્લાના ખેડૂતોને મશરૂમ ઉત્પાદન અંગે સમયાંતરે જાગૃત કરવામાં આવે છે, આ માટે તેમને ગ્રાન્ટ પણ આપવામાં આવી રહી છે.ખેડૂતો મશરૂમના ઉત્પાદનમાંથી જંગી નફો મેળવી રહ્યા છે.