સિક્યોરિટીઝ એન્ડ એક્સચેન્જ બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા (SEBI) એ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ (Mutual Fund) એકમોના વ્યવહારો અંગે કેટલીક સ્પષ્ટતાઓ જારી કરી છે. આ સાથે રોકાણની રકમ રિડેમ્પશનના કિસ્સામાં વેરિફિકેશન અંગે પણ માર્ગદર્શિકા જારી કરવામાં આવી હતી. આ સ્પષ્ટતા સ્ટોક એક્સચેન્જ પ્લેટફોર્મ (stock exchange platforms) પર મ્યુચ્યુઅલ ફંડ એકમોમાં થતા વ્યવહારોથી સંબંધિત છે. આ ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ સહિત અન્ય સંસ્થાઓ માટે પણ છે. ઑક્ટોબર 2021માં જારી કરાયેલા પરિપત્ર મુજબ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ વ્યવહારોના સંદર્ભમાં શેર બ્રોકર્સ અને ક્લિયરિંગ સભ્યો મ્યુચ્યુઅલ ફંડ વ્યવહારો માટે તેમના પોતાના નામે જારી કરાયેલી પેમેન્ટ સ્વીકારશે નહીં. જો કે હવે નિયમનકારે કહ્યું છે કે સેબી દ્વારા માન્ય ક્લિયરિંગ કોર્પોરેશનના સભ્યોનું પેમેન્ટ સ્વીકારી શકે છે.
સેબીએ જણાવ્યું હતું કે 1 એપ્રિલ, 2022 થી સેબી દ્વારા માન્યતા પ્રાપ્ત ક્લિયરિંગ કોર્પોરેશનની તરફેણમાં બાકી રકમ જ સ્વીકારવામાં આવશે. આ રકમ માત્ર મ્યુચ્યુઅલ ફંડ યોજનાઓની ખરીદી માટે હશે અને અન્ય કોઈ હેતુ માટે નહીં.
નિયમનકાર મુજબ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ વ્યવહારો માટે ઉપયોગમાં લેવાતી વર્તમાન પેમેન્ટ સિસ્ટમ ક્લિયરિંગ કોર્પોરેશનના શેર બ્રોકર/સભ્યોના નામે ચાલુ રહી શકે છે. જો કે આ માટે તે જરૂરી છે કે પેમેન્ટ સ્વીકારનારાઓ એવી સિસ્ટમ મૂકશે કે જેમાં લાભાર્થી એકમાત્ર માન્ય ખાતું હશે. આ ખાતું માત્ર ક્લિયરિંગ કોર્પોરેશનનું જ હશે.
સ્ટોક એક્સચેન્જો અને ક્લિયરિંગ કોર્પોરેશનો અન્ય બાબતોની સાથે ખાતરી કરશે કે પેમેન્ટ સ્વીકારનાર ગેરરીતિઓને રોકવા માટે વિસ્તૃત વ્યવસ્થા કરે છે. તેમણે રોકાણકારોની ફરિયાદોના નિવારણ માટે પણ યોગ્ય વ્યવસ્થા કરવી પડશે.
સેબીએ મ્યુચ્યુઅલ ફંડ એકમોના વ્યવહારોના સંદર્ભમાં સમાન માર્ગદર્શિકા બહાર પાડી છે. શેરબજાર સિવાય તે ઓનલાઈન પ્લેટફોર્મ સહિત અન્ય સંસ્થાઓ માટે છે જે વ્યવહારોની સુવિધા આપે છે.
SEBI 1 મેથી સ્વિંગ પ્રાઇસિંગ મિકેનિઝમ અમલમાં મૂકશે. મ્યુચ્યુઅલ ફંડ સ્કીમ્સ માટે લાગુ પડતી આ મિકેનિઝમ એવી રીતે તૈયાર કરવામાં આવી છે કે મોટા રોકાણકારો અસ્થિર બજારમાં અચાનક તેમના સંપૂર્ણ નાણાં ઉપાડી ન જાય. સ્વિંગ પ્રાઇસિંગ લાગુ કરીને રોકાણકારોને ફંડમાં રોકાણ અને ઉપાડના સમય દરમિયાન NAV મળશે જે સ્વિંગ ફેક્ટર હેઠળ એડજસ્ટ કરવામાં આવે છે.
સ્વિંગ પ્રાઈસિંગ મિકેનિઝમ માત્ર અસ્થિર બજારોમાં જ નહીં પણ સામાન્ય દિવસોમાં પણ લાગુ થશે પરંતુ બંને પરિસ્થિતિઓમાં સ્વિંગ ફેક્ટર અલગ-અલગ રીતે નક્કી કરવામાં આવશે. સ્વિંગ ફેક્ટર 1-2 ટકાની રેન્જમાં હશે. રોકાણકારો હાઈ રિસ્ક વોલેટાઈલ માર્કેટ સાથે ઓપન એન્ડેડ ડેટ સ્કીમમાંથી મોટા પાયે ઉપાડ કરશે તેમને 2 ટકા ઓછી NAV મળશે.