તમે ઘરમાં કેટલી રોકડ રાખી શકો છો? જાણો કાયદો શું કહે છે
લોકો લગ્ન, તબીબી કટોકટી કે રોજિંદા ખર્ચ માટે ઘરમાં રોકડ રાખવી જરૂરી માને છે. આવી સ્થિતિમાં, સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ ઉભો થાય છે કે ઘરમાં કેટલી રોકડ રાખવી કાયદેસર રીતે યોગ્ય છે.
આજે મોટાભાગના વ્યવહારો ઓનલાઈન થઈ ગયા છે. વીજળીના બિલ ભરવાથી લઈને મોબાઈલ રિચાર્જ કરવા સુધી, લગભગ બધું જ ડિજિટલ પેમેન્ટ દ્વારા થાય છે. આમ છતાં, રોકડની જરૂરિયાત સંપૂર્ણપણે સમાપ્ત થઈ નથી. લોકો લગ્ન, તબીબી કટોકટી કે રોજિંદા ખર્ચ માટે ઘરમાં રોકડ રાખવી જરૂરી માને છે. આવી સ્થિતિમાં, સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ ઉભો થાય છે કે ઘરમાં કેટલી રોકડ રાખવી કાયદેસર રીતે યોગ્ય છે.
શું ઘરમાં રોકડ રાખવાની કોઈ મર્યાદા છે?
આવકવેરા વિભાગે ઘરમાં રોકડ રાખવા માટે કોઈ નિશ્ચિત મર્યાદા નક્કી કરી નથી. એટલે કે, જો તમે ઇચ્છો તો, તમે લાખો અને કરોડો રૂપિયા રોકડમાં તમારી પાસે રાખી શકો છો. કાયદો આને પ્રતિબંધિત કરતો નથી. પરંતુ અહીં એક શરત ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે, તમારે સાબિત કરવું પડશે કે આ પૈસા કાનૂની સ્ત્રોતમાંથી આવ્યા છે.
સ્ત્રોતનો પુરાવો જરૂરી છે
જો તમારી પાસે મોટી રકમ રોકડમાં હોય અને આવકવેરા વિભાગ પૂછપરછ કરે, તો તમારે તેનો સ્ત્રોત જણાવવો પડશે. આ રકમ પગાર વ્યવસાય, મિલકતના વેચાણ અથવા બેંકમાંથી ઉપાડેલા પૈસા હોઈ શકે છે. તમારી પાસે આનો પુરાવો હોવો જોઈએ જેમ કે બેંક સ્ટેટમેન્ટ, ITR, પગાર સ્લિપ અથવા વ્યવહાર રસીદો.
કાયદો શું કહે છે?
આવકવેરા કાયદાની કલમ 68 થી 69B મુજબ, જો તમે કોઈપણ રકમનો સ્ત્રોત જણાવી શકતા નથી, તો તેને અઘોષિત આવક ગણવામાં આવે છે. આવા કિસ્સાઓમાં, તમારે માત્ર કર ચૂકવવો પડશે જ નહીં, પરંતુ 78% સુધીનો દંડ પણ લાદવામાં આવી શકે છે.
મુશ્કેલી ક્યારે ઊભી થઈ શકે છે?
- જો આવકવેરા વિભાગને મોટી રકમ રોકડ મળે અને તમે તેનો પુરાવો આપી શકતા નથી.
- રોકડ તમારા ITR અથવા એકાઉન્ટ બુકમાં નોંધાયેલી રકમ સાથે મેળ ખાતી નથી.
- જો તમને 2 લાખ રૂપિયાથી વધુની રોકડ ભેટ મળે છે અથવા મિલકત ખરીદી કે વેચાણમાં આટલી બધી રોકડનો ઉપયોગ કરો છો, તો તે નિયમોનું ઉલ્લંઘન માનવામાં આવશે.
આટલું ધ્યાન રાખવું
- બેંકમાંથી 50 હજાર રૂપિયાથી વધુ રોકડ જમા કરાવવા અથવા ઉપાડવા માટે પાન કાર્ડ જરૂરી છે.
- જો તમે નાણાકીય વર્ષમાં 20 લાખ રૂપિયાથી વધુ રોકડ જમા કરાવો છો, તો PAN અને આધાર કાર્ડ બંને આપવા પડશે.
- 30 લાખ રૂપિયાથી વધુ મૂલ્યના પ્રોપર્ટી રોકડ સોદાઓની તપાસ થઈ શકે છે.
- ક્રેડિટ કાર્ડ દ્વારા 1 લાખ રૂપિયાથી વધુની ચુકવણી પણ આવકવેરા વિભાગના કાર્યક્ષેત્રમાં આવે છે.
આનો અર્થ એ છે કે ભારતમાં ઘરમાં રોકડ રાખવી ગેરકાયદેસર નથી. પરંતુ જો રકમ મોટી હોય, તો તેનો હિસાબ રાખવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. યોગ્ય દસ્તાવેજો અને પારદર્શિતા તમારા માટે ઢાલ તરીકે કાર્ય કરે છે. નહિંતર, અઘોષિત આવકના કિસ્સામાં કર અને ભારે દંડનું જોખમ રહેલું છે.
