ભારતનું આદિત્ય L-1 મિશન(Aditya L1 Sun Mission) આજે સવારે 11.50 વાગ્યે લોન્ચ કરવામાં આવશે. Aditya L1 ભારતની પ્રથમ અવકાશ વેધશાળા (India’s first space observatory) બનશે જેના દ્વારા સૂર્ય પર નજર રાખવામાં આવશે.
જો કે ચંદ્રયાન 3(Chandrayaan 3)ની જેમ ઈસરો(ISRO)એ Sun Missionનું બજેટ ચીન અને અમેરિકા કરતા ખુબ ઓછું રાખ્યું છે. જેના કારણે તેણે આખી દુનિયાનું ધ્યાન ખેંચ્યું છે. દુનિયામાં ઈસરોના સન મિશનના બજેટને લઈને પણ ચર્ચાએ જોર પકડ્યું છે. તમને જણાવી દઈએ કે, ચીને હાલમાં જ પોતાનું Sun Mission લોન્ચ કર્યું છે. આ માટે તેણે કરોડોનું બજેટ વાપર્યું છે. તે જ સમયે, ભારતે માત્ર 400 કરોડના બજેટમાં Aditya L1 તૈયાર કર્યું છે.
જો ભારત પોતાના મિશનમાં સફળ થશે તો ISRO અને દેશનો ડંકો આખી દુનિયામાં વાગશે. આટલું જ નહીં, આ મિશનની સફળતા બાદ ફરી એકવાર વિશ્વભરની અવકાશ એજન્સીઓ ઈસરોનું બળ સ્વીકારશે. બીજી તરફ જો ચીન સાથે તેની સરખામણી કરીએ તો ભારત તેનું મિશન ખૂબ જ સસ્તામાં પૂરું કરવાની યોજના બનાવી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં ભારતનું મિશન ચીનને કેવી રીતે તેની તાકાત બતાવશે તે જાણવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. સાથે જ ભારતીય અર્થતંત્રને પણ આનાથી ઘણો ફાયદો થવાની આશા છે.
ભારતનું Aditya L1 ચીનના મિશનથી ઘણી રીતે અલગ છે. ચીને 8 ઓક્ટોબર, 2022ના રોજ નેશનલ સ્પેસ સાયન્સ સેન્ટરમાંથી એડવાન્સ્ડ સ્પેસ બેઝ્ડ સોલર ઓબ્ઝર્વેટરી (ASO-S) અથવા કુઆફુ-1 લોન્ચ કર્યું છે. જો આપણે તેની સરખામણી આદિત્ય એલ-1 સાથે કરીએ તો સૌથી મોટો તફાવત પૃથ્વીથી તેની ઊંચાઈનો છે. જ્યારે ASO-S પૃથ્વીથી 720 કિલોમીટરની ઉંચાઈ પર છે ત્યારે આદિત્ય L-1નું અંતર પૃથ્વીથી લગભગ 15 લાખ કિલોમીટર જેટલું હશે. આ સિવાય ચીનની ASO-Sનું વજન 859 કિલો છે. જ્યારે ભારતના આદિત્ય એલ1નું વજન માત્ર 400 કિલો છે. આમાં પૃથ્વીથી આદિત્ય L-1 અને ASO-Sનું અંતર સૌથી વિશેષ છે. કારણ કે ચીનનું અવકાશયાન પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં છે, જ્યારે ઈસરોનું આદિત્ય એલ1 સંપૂર્ણપણે તેની બહાર હશે. ચીન જે નથી કરી શક્યું તે ભારત કરશે.
ઈસરોએ આ મિશન માટે 378.53 કરોડ રૂપિયાનું બજેટ બનાવ્યું છે, જેમાં લોન્ચિંગ ખર્ચને બાદ કરતાં. જો કે, તેમાં લોન્ચિંગનો ખર્ચ સામેલ નથી. જો લોન્ચિંગ ખર્ચને સામેલ કરવામાં આવે તો તે લગભગ 400 કરોડ રૂપિયા સુધી જઈ શકે છે. આદિત્ય L1 નો L1 લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ 1 ને દર્શાવે છે. આ પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચેના બે મહત્વપૂર્ણ બિંદુઓમાંથી એક છે. આ સૂર્ય વિશે માહિતી મેળવવામાં મદદ કરે છે.
આ મિશન દ્વારા L1 પોઈન્ટની આસપાસના ‘લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ’ સુધી પહોંચવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવશે, જેમાં 125 દિવસનો સમય લાગી શકે છે. ISROનું ચંદ્રયાન 3 એ વિશ્વનું સૌથી સસ્તું ચંદ્ર મિશન છે. આના પરનો ખર્ચ હોલીવુડની મૂવી કરતા પણ ઓછો છે. ચંદ્રયાન-3નું બજેટ માત્ર 615 કરોડ રૂપિયા છે. જ્યારે મિશનનો ખર્ચ પણ ઓછો છે. ઈસરોના ચંદ્ર મિશનના અડધા ખર્ચે સૂર્ય પર જવાની તૈયારીઓ કરવામાં આવી છે.
તે જ સમયે, ચીને મિશન સૂરજ માટે 6 મહિનાનો લાંબો સમય લીધો હતો. આવી સ્થિતિમાં જો ભારતનો આદિત્ય એલ1 સૂર્ય સુધી પહોંચે છે તો ભારત વધુ એક ઈતિહાસ રચી શકે છે. ચીનનું ASO-S એ વિશ્વનું પ્રથમ અવકાશયાન છે જે એકસાથે સૌર જ્વાળાઓ અને કોરોનલ માસ ઇજેક્શનનો અભ્યાસ કરવા સક્ષમ છે. અહેવાલો અનુસાર, આ ઉપગ્રહ દરરોજ સૂર્યના ચુંબકીય ક્ષેત્ર, સોલાર ફ્લેર અને કોરોનલ માસ ઇજેક્શનથી સંબંધિત 500 જીબી ડેટા પૃથ્વી પર મોકલે છે.
ભારતના ચંદ્રયાન 3 અને મિશન સૂરજની સફળતા પછી, એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે સમગ્ર વિશ્વ આવા સસ્તું અવકાશ મિશન શરૂ કરવા માટે ભારત સાથે હાથ મિલાવશે. ઘણા મોટા દેશો ભારતની આ ક્ષમતાનો લાભ લેવા ઈચ્છે છે. ISRO એ વિશ્વમાં સૌથી વધુ આર્થિક અવકાશ મિશન ધરાવતી એજન્સી તરીકે પોતાને સ્થાન આપ્યું છે. એજન્સી હવે કોમર્શિયલ લોન્ચિંગ માટે પણ પગલાં લઈ રહી છે, જેના કારણે દેશની અર્થવ્યવસ્થાને પણ મોટો વેગ મળશે.
હાલમાં, ભારત સરકાર ટેક્નોલોજીના વિકાસ તરફ ઘણું ધ્યાન આપી રહી છે. આવી સ્થિતિમાં આવા મિશનની સફળતા ભારતને મોટું પ્રોત્સાહન આપશે. દેશમાં સ્પેસ અને કોમ્યુનિકેશન ટેક્નોલોજીના ઘણા સ્ટાર્ટઅપ્સને આનો લાભ મળી શકે છે. તેનાથી દેશની અર્થવ્યવસ્થાને મોટો વેગ મળશે. આ ઉપરાંત, ભારતીય સ્ટાર્ટઅપ્સને પણ આ ક્ષેત્રમાં ઉત્તમ ભંડોળની તકો મળશે.