LPG અને PNG પછી હવે મેળવો અવિરત LNG, ભારતે કતર સાથે કર્યો વિશ્વનો સૌથી મોટો સોદો, ગુજરાતમાં 30 હજારનો કરોડનો કર્યો ખર્ચો
ભારત-કતર સોદા પર ટિપ્પણી કરતા, ડેનિયલ ટોલમેને, ડાયરેક્ટર, ગ્લોબલ એલએનજી (એશિયા), વુડ મેકેન્ઝીએ જણાવ્યું હતું કે, આ કરાર ભારતને 2030 સુધીમાં તેના ઉર્જા મિશ્રણમાં કુદરતી ગેસના પ્રમાણને 15 ટકા સુધી વધારવાના તેના લક્ષ્યને હાંસલ કરવામાં મદદ કરશે. હાલમાં ભારતના ઉર્જા મિશ્રણમાં કુદરતી ગેસનો હિસ્સો 6.3 ટકા છે.
ભારત અને કતર વચ્ચે લિક્વિફાઇડ નેચરલ ગેસ (LNG) માટે વિશ્વની સૌથી મોટી ડીલ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા છે. આ સાથે ભારતને આગામી 20 વર્ષ સુધી અવિરત એલએનજી મળતું રહેશે. પેટ્રોનેટ દ્વારા 2029થી 20 વર્ષ માટે કતર પાસેથી વાર્ષિક 7.5 મિલિયન ટન લિક્વિફાઇડ નેચરલ ગેસ (LNG) ખરીદી કરારનું નવીકરણ એ વિશ્વમાં આ ઇંધણની ખરીદી માટે સંભવતઃ સૌથી મોટો સોદો છે.
આનાથી ભારતને સ્વચ્છ ઉર્જાનાં લક્ષ્યો હાંસલ કરવામાં મદદ મળશે. અધિકારીઓએ આ વાત કહી છે. પેટ્રોનેટના ટોચના અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે મૂળ 25-વર્ષનો કરાર 1999માં થયો હતો અને 2004માં પુરવઠો શરૂ થયો હતો.
કતરે ક્યારેય એક કન્સાઇનમેન્ટમાં ડિફોલ્ટ કર્યું નથી અને ન તો તેણે ભારતીય કંપની માટે ‘ખરીદો અથવા ચૂકવો’ જોગવાઈ હેઠળ કોઈ દંડ લાદ્યો નથી, જ્યારે કિંમતો ખૂબ ઊંચી હતી ત્યારે પુરવઠો ન લીધો. પેટ્રોનેટ દ્વારા 52 કાર્ગોની ડિલિવરી લીધા બાદ વિસ્તૃત કોન્ટ્રાક્ટ હેઠળનો પુરવઠો શરૂ થશે જે તે 2015-16માં ભાવ વધારાને કારણે લેવામાં નિષ્ફળ રહી હતી.
જોકે કોન્ટ્રાક્ટ વોલ્યુમ ક્યારેય બદલાયું નથી, કિંમત ચાર વખત બદલાઈ છે. આમાં લેટેસ્ટ કેસનો પણ સમાવેશ થાય છે, જેમાં કોન્ટ્રાક્ટ એક્સટેન્શન પર નવી વાતચિત થઈ છે. આ ઉપરાંત, જે ગેસ પૂરો પાડવાનું વચન આપવામાં આવ્યું હતું તેની રચના પણ બદલાઈ ગઈ છે.
આ ક્ષેત્રોમાં આવશે મોટી ક્રાંતિ
રાસગેસ (હવે કતરએનર્જી)એ મૂળરૂપે ઇથેન અને પ્રોપેન તત્વો ધરાવતો ‘સમૃદ્ધ’ ગેસ સપ્લાય કરવાનો કોન્ટ્રાક્ટ જીત્યો હતો, જેનો ઉપયોગ પેટ્રોકેમિકલ સંકુલમાં થાય છે. તેણે વાર્ષિક 5 મિલિયન ટન (MT) LNG સપ્લાય કર્યું છે જેમાં મિથેન (વીજ ઉત્પાદન, ખાતર, CNG અથવા રસોઈ ઇંધણના ઉત્પાદન માટે વપરાય છે) તેમજ ઇથેન અને પ્રોપેન ગેસનો સમાવેશ થાય છે.
ગયા અઠવાડિયે હસ્તાક્ષર કરાયેલ સંશોધિત કરાર હેઠળ કિંમત ઓછી છે. આમાં, કતરએનર્જી ઇથેન અને પ્રોપેન વિના ‘લીન’ અથવા ગેસ સપ્લાય કરશે. જો કે, પેટ્રોનેટના અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે જ્યાં સુધી તેમની પાસે ઇથેન અને પ્રોપેનનો ઉપયોગ કરવાની સુવિધા ન મળે ત્યાં સુધી કતર ‘સમૃદ્ધ’ ગેસ સપ્લાય કરવાનું ચાલુ રાખશે. કંપનીના એક ટોચના અધિકારીએ કહ્યું કે અમે રિચ LNG મેળવતા રહીશું.
આટલા કરોડો રૂપિયા ગુજરાતમાં ખર્ચાયા
જાહેર ક્ષેત્રની ઓઈલ એન્ડ નેચરલ ગેસ કોર્પોરેશન (ONGC) એ કતરથી આવતા એલએનજીમાંથી ઇથેન અને પ્રોપેનનો ઉપયોગ કરવા માટે ગુજરાતના દહેજ ખાતે પેટ્રોકેમિકલ કોમ્પ્લેક્સ બનાવવા માટે રૂ. 30,000 કરોડનો ખર્ચ કર્યો છે. આની મદદથી એવા ઉત્પાદનો બનાવી શકાય છે જેનો ઉપયોગ પ્લાસ્ટિક અને ડિટર્જન્ટના ઉત્પાદનમાં થાય છે.
વુડ મેકેન્ઝીના જણાવ્યા મુજબ, કતરએનર્જી અને પેટ્રોનેટ વચ્ચેનો વેચાણ અને ખરીદી કરાર 20 વર્ષ સુધી લંબાયો છે અને લગભગ 150 મિલિયન ટનના વોલ્યુમને આવરી લે છે. છેલ્લા બે વર્ષમાં કતરએનર્જીએ ચાઇના નેશનલ પેટ્રોલિયમ કોર્પોરેશન અને સિનોપેક સાથે કરેલા બે 108 મિલિયન ટનના કરારો કરતાં આ એક મોટો કરાર છે.
