શ્રાદ્ધના છે અનેક પ્રકાર, જાણો તેનાથી સંબંધિત નિયમો અને ધાર્મિક મહત્વ

Shradh Paksha 2022: હિંદુ ધર્મમાં પૂર્વજો માટે શ્રાદ્ધ, તર્પણ, પિંડ દાન વગેરેનું ખૂબ મહત્વ છે. સનાતન પરંપરામાં, જેમાં ત્રણ મુખ્ય ઋણ એટલે કે દેવ ઋણ, પિતૃ ઋણ અને ઋષિ ઋણનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે, શ્રાદ્ધને પિતૃ ઋણમાંથી મુક્તિ મેળવવાનું શ્રેષ્ઠ સાધન ગણાવ્યું છે. આ જ કારણ છે કે દર વર્ષે પિતૃપક્ષના દિવસે લોકો પૂરી ભક્તિ અને શ્રાદ્ધ (Shradh Paksha) સાથે પિતૃઓનું શ્રાદ્ધ, તર્પણ વગેરે કરે છે. પૌરાણિક માન્યતા (Mythology)ઓ અનુસાર, જો કોઈ વ્યક્તિ પોતાના પૂર્વજો સાથે જોડાયેલી તિથિએ શ્રાદ્ધ કરે છે, તો તેના પૂર્વજો પ્રસન્ન થાય છે અને તેમના પર સંપૂર્ણ આશીર્વાદ વરસાવે છે. ચાલો જાણીએ કે પિતૃઓના મોક્ષ માટે કેટલા પ્રકારના શ્રાદ્ધ કરવામાં આવે છે અને તેનું ધાર્મિક મહત્વ શું છે.

શ્રાદ્ધના કેટલા પ્રકાર છે?

નિત્ય શ્રાદ્ધ – આવા શ્રાદ્ધ દરરોજ કરવામાં આવે છે. આ શ્રાદ્ધ કોઈ ચોક્કસ પ્રસંગે આહ્વાન કે આહ્વાન વિના કરવામાં આવે છે.

નૈમિત્તિક શ્રાદ્ધ – આ શ્રાદ્ધ દેવતાઓ માટે કરવામાં આવે છે. આ શ્રાદ્ધ પુત્રના જન્મ વગેરે સમયે કરવામાં આવે છે. તેનો સમય અનિશ્ચિત છે.

કામ્ય શ્રાદ્ધ – આ શ્રાદ્ધ કોઈ ખાસ ફળ અથવા ઈચ્છાની પૂર્તિ માટે કરવામાં આવે છે. સામાન્ય રીતે, લોકો મોક્ષ, સંતતિ વગેરે માટેની તેમની ઇચ્છાઓની પરિપૂર્ણતા માટે આ શ્રાદ્ધ કરે છે.

શુદ્ધયાર્થ શ્રાદ્ધ – આ શ્રાદ્ધ શુદ્ધિકરણની ઈચ્છા માટે કરવામાં આવે છે.

પુષ્ટયર્થ શ્રાદ્ધ – આ શ્રાદ્ધ શરીર, મન, સંપત્તિ, આહાર વગેરેની પુષ્ટિ માટે કરવામાં આવે છે.

દૈવિક શ્રાધ – આ શ્રાદ્ધ આરાધ્ય દેવતાઓના આશીર્વાદ મેળવવા માટે કરવામાં આવે છે.

યાત્રાાર્થ શ્રાધ – આ શ્રાદ્ધ સુરક્ષિત અને સફળ યાત્રાની ઈચ્છા માટે કરવામાં આવે છે.

કર્મંગ શ્રાદ્ધ – આ શ્રાદ્ધ સનાતન પરંપરામાં કરવામાં આવતા 16 સંસ્કારો દરમિયાન કરવામાં આવે છે.

ગોષ્ઠી શ્રાધ – આ શ્રાદ્ધ સમગ્ર પરિવારના તમામ સભ્યો સાથે સામૂહિક રીતે કરવામાં આવે છે.

વૃધ્ધિ શ્રાદ્ધ – આ શ્રાદ્ધ પરિવારમાં વૃદ્ધિની ઈચ્છાઓ એટલે કે સંતાન પ્રાપ્તિ, લગ્ન વગેરેની પૂર્તિ માટે કરવામાં આવે છે.

પર્વન શ્રાદ્ધ – આ શ્રાદ્ધ પિતૃ પક્ષ, દર મહિનાની અમાવસ્યા વગેરેના રોજ દાદા, દાદી વગેરે વડીલો માટે કરવામાં આવે છે.

સપિંડન શ્રાધ – આ શ્રાદ્ધ મૃત વ્યક્તિના 12મા દિવસે કરવામાં આવે છે. આ મૃત વ્યક્તિ પૂર્વજો સાથે પુનઃમિલનની ઇચ્છા કરવા માટે કરવામાં આવે છે.

(અહીં આપેલી માહિતી ધાર્મિક માન્યતાઓ અને લોક માન્યતાઓ પર આધારિત છે, આના કોઈ વૈજ્ઞાનિક પુરાવા નથી. સામાન્ય હિતને ધ્યાનમાં રાખીને અહીં રજૂ કરવામાં આવ્યા છે.)