Lord Vishnu : મોટાભાગે ભગવાન વિષ્ણુને શયન અવસ્થામાં જ કેમ બતાવવામાં આવે છે? જાણો પૌરાણિક કથા
Lord Vishnu : ભગવાન વિષ્ણુને તેમના ચિત્રોમાં ઘણીવાર સૂતા દર્શાવવામાં આવ્યા છે. ચિત્રોમાં મોટા ભાગના દેવી-દેવતાઓ ઉભા હોય છે કાં તો બેઠા છે. આખરે શા માટે ભગવાન વિષ્ણુ મોટે ભાગે સૂવાની મુદ્રામાં હોય છે? ભગવાન વિષ્ણુના આવા ચિત્ર પાછળનું રહસ્ય શું છે?
Lord Vishnu : હિંદુ ધર્મમાં લોકોના ઘરમાં અનેક દેવી-દેવતાઓની તસવીરો અને મૂર્તિઓ હોય છે. જેમાં મોટા ભાગના દેવી-દેવતાઓ ઉભા કે બેઠેલા જોવા મળે છે, પરંતુ એકમાત્ર ભગવાન વિષ્ણુના ચિત્રોમાં તેઓ ઘણીવાર સૂતી મુદ્રામાં જોવા મળે છે. આ સાથે જોડાયેલી ઘણી પૌરાણિક કથાઓ છે. જેનો શાસ્ત્રોમાં ઉલ્લેખ છે.
ભગવાન વિષ્ણુ 4 મહિના સુધી શયન કરે છે : ભગવાન વિષ્ણુ દર વર્ષે અષાઢ માસના શુક્લ પક્ષની એકાદશીના દિવસે 4 મહિના સુધી શયન કરે છે. શાસ્ત્રોમાં કહેવાયું છે કે જે દિવસોમાં ભગવાન વિષ્ણુ શયન કરે છે તે દિવસોમાં લગ્ન, પવિત્ર દોરો, મુંડન, ઘરનો પાયો નાખવો જેવા કોઈ પણ શુભ કાર્ય કરવામાં આવતા નથી. પરંતુ સવાલ એ થાય છે કે ભગવાન વિષ્ણુને આટલા લાંબા સમય સુધી કેમ સૂવું પડે છે.
4 મહિનાની ઊંઘનું રહસ્ય : દંતકથા અનુસાર રાજા બલિએ ત્રણેય વિશ્વ પર પોતાનું વર્ચસ્વ સ્થાપિત કર્યું હતું. તેનાથી ગભરાઈને ઈન્દ્રદેવ ભગવાન વિષ્ણુ પાસે ગયા અને તેમને કહ્યું કે રાજા બલિએ ત્રણેય લોકને કબજે કરી લીધા છે. તે સમયે ભગવાન વિષ્ણુ વામનનું રૂપ ધારણ કરીને રાજા બલિ પાસે દાન માંગવા આવ્યા. તેણે રાજા બલિ પાસેથી ત્રણ પગલા જમીન માંગી. ભગવાન વામને પૃથ્વી અને આકાશને બે પગલામાં માપ્યા અને રાજા બલિને પૂછ્યું કે, ત્રીજો પગ ક્યાં મૂકવો. તો તેણે કહ્યું કે મારા માથા પર મૂકો.
આ રીતે ભગવાન વિષ્ણુએ વામનનો અવતાર લઈને ત્રણેય લોકને યજ્ઞ દ્વારા મુક્ત કર્યા અને દેવરાજ ઈન્દ્રનો ભય દૂર કર્યો. રાજા બલિના દાન અને ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈને ભગવાન વિષ્ણુએ તેમને વરદાન માંગવા કહ્યું.
માતા લક્ષ્મીએ અપાવી મુક્તિ : ભગવાન વિષ્ણુ તેમના વરદાનને પૂર્ણ કરવા માટે તેમના ભક્ત બાલી સાથે પાતાળમાં રહેવા ગયા. ભગવાન વિષ્ણુ પાતાળ લોકમાં ગયા પછી બધા દેવી-દેવતાઓ અને દેવી લક્ષ્મી ચિંતિત થઈ ગયા. માતા લક્ષ્મીએ ભગવાન વિષ્ણુને પાતાળમાંથી મુક્ત કરવા માટે એક યુક્ કરી અને એક ગરીબ સ્ત્રીનું રૂપ ધારણ કર્યું અને રાજા બલિને રાખડી બાંધી અને ભેટ તરીકે રાજા બલિને ભગવાન વિષ્ણુને મુક્ત કરવાનું વચન આપવા કહ્યું. આ રીતે માતા લક્ષ્મીએ વિષ્ણુ ભગવાનને બલિ રાજા પાસેથી છોડાવ્યા.