કાનુની સવાલ: જેલની દીવાલો વચ્ચે જન્મેલો બાળક… શું તેને પણ રહેવું પડે જેલમાં? જાણો કાયદા શું કહે છે
કાનુની સવાલ: ભારતમાં ઘણી વાર ચર્ચા થાય છે કે જો કોઈ સ્ત્રી કેદી હોય અને જેલમાં જ બાળકને જન્મ આપે તો એ બાળકનું શું? શું તે પણ જેલની જેમ જ જીવન જીવશે કે પછી તેને બહાર સમાજમાં સામાન્ય બાળક જેવી જિંદગી જીવવાની છૂટ મળશે? આ પ્રશ્નનો જવાબ ભારતીય કાયદામાં ખૂબ સ્પષ્ટ રીતે આપવામાં આવ્યો છે.
માતાની સજા – બાળક પર અસર?: જો માતા ગંભીર કેસમાં હોય અથવા બાળક માટે જેલનું વાતાવરણ જોખમી હોય તો ક્યારેક કોર્ટ બાળકને માતાથી અલગ રાખવાનો નિર્ણય લઈ શકે છે. પરંતુ મોટાભાગે કોર્ટનું માનવું રહે છે કે બાળક માટે માતાનું સ્નેહ જરૂરી છે. તેથી તેને માતા સાથે જ રાખવામાં આવે છે. તે પણ ઓછામાં ઓછા 6 વર્ષ માટે.
6 વર્ષ બાદ શું થાય છે?: બાળક જ્યારે 6 વર્ષની ઉંમરે પહોંચે છે ત્યારે જેલ સત્તાઓ બાળકના સગા, પરિવારજનો અથવા સરકારી બાળસંરક્ષણ સંસ્થાને સંપર્ક કરે છે. જો કોઈ સગું ઉપલબ્ધ ન હોય તો બાળકને ચાઈલ્ડ કે હોમ અથવા NGO દ્વારા ચલાવવામાં આવતા હોસ્ટેલમાં મુકવામાં આવે છે. જ્યાં તે શિક્ષણ મેળવી શકે અને અન્ય બાળકો સાથે સામાન્ય જીવન જીવી શકે.
બાળકને શું હક્ક મળે છે?: ભારતમાં દરેક બાળકોને –માનવ અધિકાર, શિક્ષણનો હક્ક, સ્વાસ્થ્ય અધિકાર, સુરક્ષિત પર્યાવરણ, ગોપનીયતાનો હક્ક. આ બધું મળવું ફરજિયાત છે, ભલે તેનો જન્મ ગમે ત્યાં પણ થયો હોય.
જેલમાં જન્મેલો બાળક ક્યારેય કેદી ગણાતો નથી. તેને માતા સાથે રહેવાનો અધિકાર મળે છે, પણ માત્ર 6 વર્ષ સુધી. પછી તેને બહાર મોકલીને તેની સારી સંભાળ તથા ભવિષ્ય સુનિશ્ચિત કરવામાં આવે છે. કાયદો સ્પષ્ટ માહિતી આપે છે કે બાળકની નિર્દોષતા અને તેના ભવિષ્યને ક્યારેય નુકસાન ન થાય.
