કાનુની સવાલ : શું સરકાર તમારી જમીન સંમતિ વિના લઈ શકે છે? તમારા કાનૂની અને બંધારણીય અધિકારો શું છે?
શું સરકાર તમારી સંમતિ વિના તમારી જમીન લઈ શકે છે? જાણો તમારી પાસે કયા અધિકારો છે અને તમે ક્યારે ના કહી શકો છો.રાઈટ ટુ ફેર કોમ્પેસેશન એન્ડ ટ્રાંસપેરેન્સી ઈન લેન્ડ એક્વિઝિશન કાનુન 1894ના જૂના ભૂમિ અધિગ્રહણ કાયદો લાવવામાં આવ્યો હતો.
આ કાયદો ખાતરી કરે છે કે જ્યારે પણ સરકારી અથવા ખાનગી કંપનીઓ "જાહેર હિત" માં જમીન સંપાદિત કરે છે ત્યારે જમીનમાલિકો અને અસરગ્રસ્ત પરિવારોને વાજબી વળતર મળે. જો ઘર સંપાદિત કરવામાં આવે છે, તો તેમને નવું ઘર, વાજબી કિંમત અથવા બાંધકામમાં સહાય પૂરી પાડવામાં આવે છે.
રાઈટ ટુ ફેર કોમ્પેસેશન એન્ડ ટ્રાંસપેરેન્સી ઈન લેન્ડ એક્વિઝિશન કાનુન 1894ના જૂના ભૂમિ અધિગ્રહણ કાયદો લાવવામાં આવ્યો હતો. કેટલાક કેસમાં સંમતિ લેવી જરુરી છે. તો કેટલાક કેસમાં સંમતિ વગર પણ જમીન લેવામાં આવે છે. બંને પરિસ્થિતિઓમાં, વળતર અને અસરગ્રસ્ત પરિવારોનું પુનર્વસન જરૂરી રહેશે.
સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો, સરકાર રસ્તાઓ બનાવશે કે પછી રેલવે લાઈન જેવા કામમાં વળતર આપી જમીન લઈ શકે છે. જેમાં તમારી મરજી હોય કે ન પણ હોય. આનો કોઈ ફરક પડતો નથી. જો કોઈ પ્રાઈવેટ કંપની કોઈ વિસ્તારમાં પ્રોજેક્ટ શરુ કરવા માંગે છે. તો તે જમીન સંપાદન કરી શકતી નથી સિવાય કે તેની પાસે મોટી સંખ્યામાં જમીનમાલિકોની લેખિત સંમતિ હોય.
ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં, વળતર બજાર મૂલ્ય કરતાં ઓછામાં ઓછું બે ગણું હોય છે. શહેરી વિસ્તારોમાં, વળતર બજાર મૂલ્ય કરતાં એક ગણું હોય છે. વધુમાં, સરકાર પુનર્વસન, રોકડ સહાય અને વૈકલ્પિક જમીન અથવા રોજગાર પૂરી પાડે છે. જોકે, "બજાર મૂલ્ય" અંગે વિવાદો થયા છે.
શું તમે જમીન આપવા ના પાડી શકો છો?કેટલીક પરિસ્થિતિઓમાં, અસરગ્રસ્ત વ્યક્તિઓ અથવા ટોળું જમીન સંપાદન પર પ્રતિબંધ લગાવવા માટે કોર્ટમાં અરજી દાખલ કરી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો સંપાદન પ્રક્રિયામાં અનિયમિતતા હોય, પુનર્વસન અથવા વળતરમાં ન્યાયનો અભાવ હોય, અથવા સંમતિ સંબંધિત નિયમોનું ઉલ્લંઘન હોય. કોર્ટે વારંવાર સ્પષ્ટ કર્યું છે કે જમીન સંપાદનમાં પારદર્શિતા અને વાસ્તવિક જાહેર હિત આવશ્યક છે.
(Disclaimer: જો તમારી પાસે કોઈ ચોક્કસ કેસ હોય તો કાનૂની નિષ્ણાત (વકીલ) ની સલાહ લેવી સલાહભર્યું છે. અહીં આપેલી માહિતી ફક્ત કોર્ટના નિર્ણયો અને કલમોને આધારે આપવામાં આવી છે. તમારે કોઈ કેસ માટે જાણવું હોય તો યોગ્ય વકીલની સલાહ લઈ શકો છો.)(All Image Credit- Canva)
