
શામળાજી મંદિર લગભગ 500 થી 1000 વર્ષ જુનું હોવાનું મનાય છે. શામળાજી મંદિરનું નિર્માણ 11મી સદીમાં થયું હોવાનું અનુમાન છે, અને તે ચાલુક્ય વંશની સ્થાપત્ય શૈલીના ઉદાહરણરૂપ માનવામાં આવે છે. આ મંદિરનું એક સમયગાળામાં જૈન સમાજ દ્વારા સંચાલન કરવામાં આવતું હતું. ઇડર રાજ્યના શાસકોએ મંદિર સહિત દેવદર, નાપાડા, ખાલસા, સુણસર, રેવદર અને મોધારી જેવા કેટલાક ગામો માધુરી રાવ સાહેબના સંચાલનમાં સોંપ્યા હતા.

શામળાજીનું મંદિર સોલંકી યુગની મંદિર શૈલીમાં બંધાયું છે. અહીંની નકશીકામ અને શિલ્પકલા અત્યંત સુંદર છે. શામળાજી મંદિર સફેદ રંગના પથ્થરોમાંથી બનાવાયેલું છે અને તેમાં હસ્તીનાં આકારવાળાં સ્તંભો છે, જેમાં શિલ્પકળાની સુંદરતા જોવા મળે છે.

મંદિરમાં શ્રી શામળાજી (વિષ્ણુ) ની મૂર્તિ શ્યામવર્ણની છે અને તેઓ ચાર ભુજાવાળા દર્શાવવામાં આવે છે. તેમને સામાન્ય રીતે "સાંકળિયા શામળાજી" પણ કહેવાય છે કારણ કે તેમની મૂર્તિમાં સાંકળિયું દેખાય છે.

શામળાજી સાથે અનેક લોકકથાઓ જોડાયેલી છે. એવી માન્યતા છે કે અહીં કડી તરફથી વહેતી મહી નદીના કિનારે ભગવાન શામળાજી સ્વયંભૂ રૂપે પ્રગટ થયા હતા. યાત્રાળુઓ એવી પણ માન્યતા રાખે છે કે અહીં દર્શન કરવાથી તેમના દોષ દૂર થાય છે અને ઈચ્છાઓ પૂર્ણ થાય છે. (Credits: - Wikipedia)

દર વર્ષે કારતક સુદ અગિયારસથી શરૂ થતા મેળામાં લાખો ભક્તો હાજરી આપે છે. આ મેળો ખાસ કરીને રાઠવા, ભીલ, ગરાસિયા જેવી આદિવાસી જ્ઞાતિઓ માટે શ્રદ્ધાનો વિષય છે. તેઓ ટેકો વગાડીને, ભજનો ગાઈને ભગવાન શામળાજી તરફ યાત્રા કરે છે. (Credits: - Wikipedia)

શામળાજી મંદિર મહી નદીના તટે વસેલું છે, જે એક પવિત્ર નદી તરીકે ગણાય છે. નદીમાં સ્નાન કરીને ભક્તો પાપમુક્તિ પ્રાપ્ત કરવાના વિશ્વાસથી દર્શન માટે આવે છે. (Credits: - Wikipedia)

આજે શામળાજી માત્ર ધાર્મિક સ્થળ જ નહિ પણ પર્યટન અને સાંસ્કૃતિક સ્થળ તરીકે પણ ઓળખાય છે. અહીં મંદિરોની શિલ્પકલા, મહી નદીના દર્શન, અને આસપાસના પ્રાકૃતિક દૃશ્યો પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે. ( આ માહિતી વિવિધ ઐતિહાસિક તથ્યો અને સંશોધનો પર આધારિત છે. વિગતવાર માહિતી માટે, ઇતિહાસના પ્રમાણભૂત ગ્રંથો અને સંશોધનોનો અભ્યાસ કરવો ઉચિત રહેશે.) (Credits: - Wikipedia)