ભારતમાં પ્રવાસન ઉદ્યોગ ફરી પોતાના પગ પર ઉભો થવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યો છે. પરંતુ હવે આ માર્કેટને કોવિડ પહેલાના સ્તરે પહોંચવામાં ઘણો સમય લાગશે. કેન્દ્રીય પર્યટન મંત્રાલયના તાજેતરના અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 2020 ની સરખામણીમાં 2021 માં ભારતમાં આવનારા આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓની કુલ સંખ્યામાં 10%નો વધારો થયો છે.
પરંતુ આ આંકડા પાછળનું સત્ય એ છે કે 2019ની સરખામણીએ 2020માં આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓમાં લગભગ 65%નો ઘટાડો થયો હતો. હવે આપણે આ નકારાત્મક વૃદ્ધિમાંથી 10% પુનઃપ્રાપ્ત કર્યા છે. 2019માં કુલ 1.79 કરોડ આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓએ ભારતની મુલાકાત લીધી હતી. જ્યારે 2021માં આ સંખ્યા 70 લાખ હતી. 2020માં 63 લાખ આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓએ ભારતની મુલાકાત લીધી હતી.
પ્રવાસન ક્ષેત્રે રિકવરીની આ ધીમી ગતિનું એક મોટું કારણ એ છે કે આ આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓમાં વિદેશી નાગરિકોની સંખ્યા હજુ વધી નથી. 2020ની સરખામણીએ 2021માં ભારતમાં આવનારા વિદેશી નાગરિકોની સંખ્યામાં પણ ઘટાડો થયો છે. આ આંકડાઓની માયાજાળમાં ઘણા ચોંકાવનારા ખુલાસા થયા છે.
ઉદાહરણ તરીકે, ચીનથી ભારતમાં આવનારા લોકોની સંખ્યા 2019માં 3 લાખથી વધુ હતી, પરંતુ 2021માં તે ઘટીને માત્ર 3,502 થઈ ગઈ. દુનિયાભરમાંથી ભારતમાં આવતા વિદેશી નાગરિકોની સંખ્યા ઘટી રહી છે ત્યારે પણ અમેરિકાથી આવનારા નાગરિકોની સંખ્યામાં 9%નો વધારો થયો છે.
ભારતમાં આવતા વિદેશી નાગરિકોની સંખ્યામાં 2020 કરતાં પણ વધુ ઘટાડો થયો છે. આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓ બે ભાગમાં વહેંચાયેલા છે. એક ભાગ વિદેશી નાગરિકોનો અને બીજો NRI એટલે કે પ્રવાસી ભારતીયોનો. 2019 ની તુલનામાં, 2020 માં ભારતમાં આવતા વિદેશી નાગરિકો અને વિદેશી ભારતીયોની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો હતો. 2020 ની સરખામણીમાં 2021 માં વિદેશી ભારતીયોની સંખ્યામાં વધારો થયો છે, પરંતુ વિદેશી નાગરિકોની સંખ્યામાં તેનાથી પણ વધુ ઘટાડો થયો છે.
છેલ્લા 5 વર્ષની સરખામણીમાં 2019માં ભારતની મુલાકાતે આવનારા આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓની સંખ્યા સૌથી વધુ હતી. 2020ના લોકડાઉનને કારણે આ સંખ્યામાં 64.7%નો ઘટાડો થયો છે.
મ્યાનમાર, ચીન, થાઈલેન્ડ, મલેશિયા અને સાઉદી અરેબિયા એવા દેશો છે જ્યાંથી ભારતમાં આવનારા લોકોની સંખ્યામાં સૌથી વધુ ઘટાડો થયો છે. 2020 ની તુલનામાં, મ્યાનમારથી આવતા પ્રવાસીઓમાં સૌથી વધુ 91.5% અને ચીનથી આવતા પ્રવાસીઓમાં 91.2% નો ઘટાડો નોંધાયો હતો. થાઈલેન્ડથી પ્રવાસીઓના આગમનમાં 91.1% ઘટાડો થયો છે, જ્યારે મલેશિયાથી પ્રવાસીઓના આગમનમાં 90.5% ઘટાડો થયો છે. સાઉદી અરેબિયાથી આવનારા પ્રવાસીઓની સંખ્યામાં 89.6%નો ઘટાડો થયો છે.
2019માં 339442 ચીની નાગરિકો ભારતમાં આવ્યા હતા, જ્યારે 2021માં આ સંખ્યા ઘટીને માત્ર 3,502 થઈ ગઈ હતી. 2020 માં, જ્યારે ભારતમાં કડક કોવિડ લોકડાઉન ચાલી રહ્યું હતું, તે વર્ષમાં પણ 39,586 થી વધુ ચીની નાગરિકો ભારત આવ્યા હતા. બીજો આવો તીવ્ર ઘટાડો મલેશિયાથી આવતા પ્રવાસીઓમાં છે. 2019માં મલેશિયાથી 3,34,579 પ્રવાસીઓ આવ્યા હતા. 2020માં પણ આ સંખ્યા 69,897 હતી. પરંતુ 2021માં તે માત્ર 6,628 જ રહી.
2020ની સરખામણીએ 2021માં ભારતની મુલાકાતે આવનાર વિદેશી પ્રવાસીઓની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો છે. એટલે કે દરેક દેશમાંથી ભારતમાં આવનારા લોકોની સંખ્યામાં ઘટાડો થયો છે. પરંતુ 7 દેશો એવા પણ છે જ્યાંથી 2020ની સરખામણીમાં મુલાકાતીઓની સંખ્યામાં વધારો થયો છે. ખાસ વાત એ છે કે આમાં અમેરિકા પણ સામેલ છે.
2020 ની તુલનામાં, 2021 માં ભારતમાં આવતા ચીની નાગરિકોની સંખ્યામાં 91.2% ઘટાડો થયો છે, જ્યારે ભારતમાં આવનારા અમેરિકન નાગરિકોની સંખ્યામાં 9% નો વધારો થયો છે. બીજું આશ્ચર્યજનક પાસું એ છે કે 2020 ની સરખામણીમાં જ્યાંથી ભારતમાં આવનારા લોકોની સંખ્યામાં વધારો થયો છે તે બે દેશો કેન્યા અને નાઈજીરિયા છે.
ભારતમાં આવતા વિદેશી પ્રવાસીઓમાં સ્ત્રી અને પુરુષનો ગુણોત્તર સામાન્ય રીતે 60:40 છે. એટલે કે, વિદેશી પ્રવાસીઓમાં 60% પુરુષો અને 40% મહિલાઓ છે. 2021 માં પણ, ભારતની મુલાકાતે આવતા કુલ વિદેશી પ્રવાસીઓમાં 59.7% પુરૂષ અને 40.3% મહિલા હતા. લગભગ તમામ દેશોમાંથી આવતા પ્રવાસીઓમાં પુરુષ અને સ્ત્રીનો ગુણોત્તર સમાન રહ્યો.
પરંતુ ત્રણ એવા પણ દેશ છે જ્યાંથી પુરુષો કરતાં વધુ મહિલાઓ ભારતમાં આવી છે. આ ત્રણ દેશો કઝાકિસ્તાન, થાઈલેન્ડ અને UAE છે. આ ત્રણેય દેશોમાંથી ભારત આવતા પ્રવાસીઓમાં મહિલાઓની સંખ્યા વધુ હતી. 2020 ની સરખામણીમાં પ્રવાસનમાંથી ફોરેક્સની કમાણી વધી છે પરંતુ હજુ પણ 2019ની સરખામણીમાં ઘણી ઓછી છે.
વિદેશી પ્રવાસીઓ આવતા વિદેશી હૂંડિયામણનો મોટો ફાયદો છે. ભારતની મુલાકાતે આવતા વિદેશી પર્યટકો અહીં ખર્ચ કરવા માટે તેમના ચલણને રૂપિયામાં રૂપાંતરિત કરે છે અને આનાથી ભારતના વિદેશી વિનિમય ભંડારમાં વધારો થાય છે. 2020 ની સરખામણીમાં 2021 માં વિદેશી પ્રવાસીઓ પાસેથી વિદેશી હૂંડિયામણની આવકમાં 29% નો વધારો થયો છે, પરંતુ તે હજુ પણ 2019 ની તુલનામાં લગભગ 70% ઓછો છે.
જો કે, 2020 માં, 2019 ની તુલનામાં વિદેશી વિનિમય આવકમાં 76% ઘટાડો થયો છે. હવે પુનઃપ્રાપ્તિ શરૂ થઈ ગઈ છે, પરંતુ હજુ સુધી પરિસ્થિતિમાં વધુ સુધારો થયો નથી.
ગુજરાતના તમામ સમાચાર અને બ્રેકિંગ ન્યૂઝ ગુજરાતીમાં વાંચો tv9gujarati.com પર
આંતરરાષ્ટ્રીય સમાચાર વાંચવા માટે જોડાયેલા રહો…