સંપૂર્ણ જ્ઞાનવાપી પરિસરના સર્વેક્ષણ પર કોર્ટ કરશે સુનાવણી, જાણો કેવી રીતે થાય છે કાર્બન ડેટિંગ?
કોઈની ઉંમર શોધવી, તેના જન્મનું વર્ષ જાણવું સહેલું છે પણ કોઈ વસ્તુ કે છોડ, મૃત પ્રાણીઓ કે અવશેષો વિશે જાણવું મુશ્કેલ છે. વર્ષો પછી કાર્બન ડેટિંગ દ્વારા આ હકીકત સુધી પહોંચી શકાયું છે.
કોર્ટે વારાણસીના જ્ઞાનવાપી કેમ્પસમાં મળેલા શિવલિંગની વિવાદિત જગ્યા જ નહીં પરંતુ સમગ્ર કેમ્પસના સર્વેની અરજી સ્વીકારી લીધી છે. કોર્ટ હવે આ મામલે 22 મેના રોજ સુનાવણી કરશે. આ પહેલા અલ્હાબાદ હાઈકોર્ટે જ્ઞાનવાપી મસ્જિદ પરિસરમાં મળેલા શિવલિંગના કાર્બન ડેટિંગ અને વૈજ્ઞાનિક સર્વેક્ષણ માટે પણ કહ્યું હતું. જાણો આ માટેની પદ્ધતિ શું છે.
આ પણ વાંચો : Knowledge: ભારતમાં સમુદ્રની નીચે પ્રથમ ટનલ ક્યાં બનાવવામાં આવી રહી છે? જાણો શું છે તેની ખાસિયત
અરજદારો વતી એડવોકેટ વિષ્ણુ શંકર જૈને સર્વેની વિનંતી કરી છે. હકીકતમાં હિન્દુ પક્ષે ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (ASI) પાસે સમગ્ર જ્ઞાનવાપી સંકુલનું સર્વેક્ષણ અને કાર્બન ડેટિંગ કરવાની માગ કરી હતી. વકીલે એમ પણ કહ્યું છે કે, જો વિવાદિત સ્થળની નીચે કંઈક જોવા મળે છે તો ખોદવાની પરવાનગી આપવી જોઈએ.
કાર્બન ડેટિંગ શું છે?
કાર્બન ડેટિંગનો ઉપયોગ કાર્બનિક પદાર્થોની ઉંમર નક્કી કરવા માટે થાય છે. આ એક પ્રકારની વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિ છે, જેના દ્વારા જૂની વસ્તુની ઉંમર નક્કી કરવામાં આવે છે. આ કારણે, તે પ્રાચીન વસ્તુઓની ઉંમર નક્કી થાય છે જે એક સમયે જીવંત હતી. ઉદાહરણ તરીકે વાળ, હાડપિંજર, ચામડી વગેરે. તેનો સર્વે દર્શાવે છે કે તે કેટલા વર્ષ પહેલા જીવિત હતી.
વાસ્તવમાં કાર્બન સમયાંતરે કોઈપણ જીવંત વસ્તુ પર એકઠા થાય છે. સમય વીતવા સાથે, કાર્બનિક અવશેષો તે પદાર્થના સ્તર પર વર્ષ-દર વર્ષે એકઠા થાય છે. મળતી માહિતી મુજબ કાર્બન ડેટિંગ દ્વારા લગભગ 50 હજાર વર્ષ જૂના અવશેષો શોધી શકાય છે. વાળ ઉપરાંત હાડપિંજર, ચામડી, ઇંટો અને પથ્થરો પર પણ કાર્બન ડેટિંગ થાય છે. તેમની ઉંમર પણ આ પદ્ધતિથી જાણી શકાય છે.
કાર્બન ડેટિંગ તમામ પરિસ્થિતિઓમાં અસરકારક નથી
વૈજ્ઞાનિક રીતે કાર્બન ડેટિંગ અધિકૃત છે પરંતુ તે તમામ સંજોગોમાં ચોક્કસ રીતે લાગુ કરી શકાતી નથી. ઉદાહરણ તરીકે, તેનો ઉપયોગ મોટા ખડકો જેવા નિર્જીવ પદાર્થો પર અસરકારક નથી. આ પદ્ધતિ દ્વારા ખડકોની ઉંમર નક્કી કરી શકાતી નથી.
કાર્બન ડેટિંગ પદ્ધતિ ક્યારે શોધાઈ?
આપણા વાતાવરણમાં ત્રણ પ્રકારના આઇસોટોપ હોય છે – કાર્બન-12, કાર્બન-13 અને કાર્બન-14. કાર્બન ડેટિંગ દરમિયાન, કાર્બન 12 અને કાર્બન 14 નો ગુણોત્તર કાઢવામાં આવે છે. કોઈ વસ્તુના મૃત્યુ સમયે તે કાર્બન 12 હોય છે અને સમય જતાં તે કાર્બન 14 માં ફેરવાય છે. આ રીતે, કાર્બન 12 થી કાર્બન 14 સુધીના પદાર્થના આવવાના સમયગાળાની ગણતરી કરવામાં આવે છે.
શિકાગો યુનિવર્સિટીના રસાયણશાસ્ત્રના પ્રોફેસર, વિલાર્ડ લિબી દ્વારા 1940 ના દાયકાના અંતમાં આ ટેકનિક વિકસાવવામાં આવી હતી. જેમને પાછળથી આ કાર્ય માટે નોબેલ પુરસ્કાર મળ્યો.
