Knowledge : PIN Code Numberના 50 વર્ષ પૂર્ણ, એક સંસ્કૃત કવિ સાથે સંબંધ ધરાવે છે 6 અંકના પિનકોડની શરૂઆતની વાત

દેશ આઝાદીની 76મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરી રહ્યો છે અને પિન કોડ (PIN) એટલે કે પોસ્ટલ આઇડેન્ટિફિકેશન નંબર (Postal Identification Number) તેના 50 વર્ષ પૂરા કર્યા છે. તેને ભારતમાં 15 ઓગસ્ટ 1962ના રોજ લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. તેની શરૂઆતનો ઈતિહાસ પણ રસપ્રદ રહ્યો છે. ટપાલ વિભાગના જણાવ્યા અનુસાર, દેશમાં ઘણી એવી જગ્યાઓ છે જેનાં નામ સમાન હતા. જેના કારણે પત્રો, દસ્તાવેજો અને અન્ય વસ્તુઓ પહોંચાડવી મુશ્કેલ બની રહી હતી. આ મૂંઝવણ દૂર કરવા અને વસ્તુઓ સરળતાથી પહોંચાડવા માટે પિનકોડ સિસ્ટમ (PINCODE SYSTEM) લાગુ કરવામાં આવી હતી.

પિનકોડ સિસ્ટમ વિકસાવવાનો શ્રેય સંસ્કૃત કવિ અને કેન્દ્ર કાર્યકર શ્રીરામ ભીખાજી વેલણકરને જાય છે. જાણો શું છે પિનકોડ, શું હશે 6 અંકના પિનકોડનો અર્થ અને કેવી રીતે શરૂ થયો…

6 અંકના પિનકોડનો અર્થ શું છે?

દેશમાં 6 અંકનો પિન કોડ માન્ય છે. પ્રથમ નંબરનો અર્થ રાજ્યની દિશા જણાવે છે. બીજો અંક ઝોન સૂચવે છે. ત્રીજો અંક જિલ્લાની માહિતી આપે છે. તે જ સમયે, ચોથા, પાંચમા અને છઠ્ઠા અંકો પોસ્ટ ઓફિસની ભૌગોલિક સ્થિતિ જણાવે છે. જ્યાં પોસ્ટ ઓફિસ સ્થિત છે. પિનકોડ દ્વારા, પત્રો અને સામાન પોસ્ટ ઓફિસ અથવા કુરિયર એજન્સીને પહોંચાડવામાં આવે છે. અહીંથી આ બધું તેના સરનામે મોકલવામાં આવે છે

દેશમાં 9 ભૌગોલિક વિસ્તારોને પિનકોડ ફાળવવામાં આવ્યા છે. જેમાં આર્મી પોસ્ટલ સર્વિસ માટે એક પોઈન્ટ અનામત રાખવામાં આવ્યો છે. વિભાગ અનુસાર, દેશમાં કુલ 19101 પિન ફાળવવામાં આવી છે. જેની મદદથી તેમનું લોકેશન જાણી શકાય છે. તેને તૈયાર કરવા અને તેને સમગ્ર દેશમાં લાગુ કરવા માટે ઘણી મહેનત કરવી પડી છે.

પિનકોડ આ રીતે કર્યો તૈયાર

શ્રી રામ ભીખાજીને દેશમાં પિનકોડ લાગુ કરવાનો વિચાર હતો. તે સમયે, તેઓ સંચાર મંત્રાલયમાં વધારાના સચિવ તરીકે કામ કરતા હતા અને ટેલિગ્રાફ બોર્ડના વરિષ્ઠ સભ્ય પણ હતા. તે સમયે, દેશમાં વસ્તુઓની ડિલિવરી માટે એવી સિસ્ટમની જરૂર હતી, જે દરેક રાજ્યમાં સરળતાથી લાગુ થઈ શકે. આવી સ્થિતિમાં, ભીખાજીએ પિનકોડ દ્વારા એવી સિસ્ટમ બનાવી, જેનાથી દેશમાં ગમે ત્યાં વસ્તુઓ પહોંચાડવી સરળ બની. પિનકોડ દ્વારા લોકેશન વિશે ઘણું બધું કહેવામાં આવ્યું અને સમજાવ્યું. જીપીએસના યુગમાં પણ પિનકોડનું મહત્વ ઓછું થયું નથી.

પુરસ્કારોથી છે સન્માનિત

ભીખાજી તે સમયે સંસ્કૃતના જાણીતા કવિ પણ હતા. તેમણે સંસ્કૃતમાં 105 પુસ્તકો લખ્યા હતા અને તેમનું નાટક ‘વિલોમા કાવ્ય’ આજે પણ સંસ્કૃત સાહિત્યનો શ્રેષ્ઠ કૃતિ કહેવાય છે. તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન તેમનું યોગદાન નોંધપાત્ર હતું. દિલ્હીમાં યોજાયેલા વર્લ્ડ ફિલાટેલિક એક્ઝિબિશન પછી તેઓ અધ્યક્ષ પણ હતા. જેમાં 120 દેશોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો હતો. તેઓ 31 ડિસેમ્બર 1973ના રોજ નિવૃત્ત થયા. તેમની સિદ્ધિઓ માટે તેમને ઘણા પુરસ્કારોથી પણ સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા.