વિયેતનામમાં 4 લાખમાં MBBS, ભારતમાં ₹1 કરોડમાં શા માટે? શ્રીધર વેમ્બુએ GDPનું ગણિત સમજાવ્યું, જાણો
ઝોહોના સ્થાપક શ્રીધર વેમ્બુએ ભારતમાં તબીબી શિક્ષણના આસમાને પહોંચી રહેલા ખર્ચ અંગે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. તેમણે પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો છે કે જ્યારે ભારત અને વિયેતનામનો માથાદીઠ GDP લગભગ સમાન છે (લગભગ $4700), તો પછી વિયેતનામ અને ભારતમાં તબીબી ફીમાં આટલો મોટો તફાવત કેમ છે?
ઝોહોના સ્થાપક શ્રીધર વેમ્બુએ ભારતમાં તબીબી શિક્ષણના આસમાને પહોંચી રહેલા ખર્ચ અંગે ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી છે. તેમણે પ્રશ્ન ઉઠાવ્યો છે કે જ્યારે ભારત અને વિયેતનામનો માથાદીઠ GDP લગભગ સમાન છે (લગભગ $4700), તો પછી વિયેતનામ અને ભારતમાં તબીબી ફીમાં આટલો મોટો તફાવત કેમ છે? વિયેતનામ તેની મેડિકલ કોલેજોમાં વિદેશી વિદ્યાર્થીઓ પાસેથી દર વર્ષે માત્ર 4 લાખ રૂપિયા ($4,600) ફી વસૂલ કરે છે. તે જ સમયે, ભારતમાં ખાનગી કોલેજોમાં MBBS ફી 60 લાખ રૂપિયાથી 1 કરોડ રૂપિયા કે તેથી વધુ સુધીની હોય છે.
શ્રીધર વેમ્બુએ તેને ‘શરમજનક’ ગણાવ્યું. તેમણે કહ્યું કે આ જ કારણ છે કે ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને સસ્તા દરે તબીબી શિક્ષણ માટે ચીન, રશિયા, યુક્રેન, ફિલિપાઇન્સ અને બાંગ્લાદેશ જેવા લગભગ 50 દેશોમાં જવું પડે છે.
શ્રીધર વેમ્બુએ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X પર એક પોસ્ટ પોસ્ટ કરી છે. આમાં, ઝોહોના સ્થાપકે જણાવ્યું કે તેમણે તાજેતરમાં જોયું કે ભારતીય વિદ્યાર્થીઓ મેડિકલનો અભ્યાસ કરવા માટે વિયેતનામ જઈ રહ્યા છે. ત્યાંની કોલેજો તેમની પાસેથી વાર્ષિક 4 લાખ રૂપિયા ફી વસૂલ કરે છે. તેમને કહેવામાં આવ્યું કે શિક્ષણની ગુણવત્તા સારી છે.
I recently came across Indian students going to Vietnam to study medicine and the colleges there charge them ₹4 lakh a year (about $4600) in fees. I am told the quality of education is good.
Vietnam’s GDP per capita is about $4700 and our southern states are at about the same…
— Sridhar Vembu (@svembu) July 24, 2025
વેમ્બુએ ફી અને GDPનું ગણિત સમજાવ્યું
વેમ્બુએ લખ્યું કે વિયેતનામનો માથાદીઠ GDP લગભગ $4,700 છે. ભારતના દક્ષિણ રાજ્યોમાં પણ લગભગ સમાન અથવા થોડો ઓછો દર છે. તેમણે પૂછ્યું, અને ઉમેર્યું કે વિયેતનામના મેડિકલ કોલેજો વિદેશી વિદ્યાર્થીઓ પાસેથી જે ફી વસૂલ કરે છે તે લગભગ તેમના માથાદીઠ GDP જેટલી જ છે, જે સાચું છે. તો, આપણા માથાદીઠ GDP ની સરખામણીમાં આપણી મેડિકલ કોલેજો આટલી મોંઘી કેમ છે? વિયેતનામ વિદેશી વિદ્યાર્થીઓને ઓછા ખર્ચે શિક્ષણ કેવી રીતે આપી શકે છે? ભારતીય વિદ્યાર્થીઓને સસ્તા દરે તબીબી શિક્ષણ માટે વિદેશ જવું પડે છે તે શરમજનક છે.
વેમ્બુનો આ અભિપ્રાય 2024-25ના આર્થિક સર્વેક્ષણ પછી આવ્યો છે. તેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ઉચ્ચ ગ્રેજ્યુએટ મેડિકલ ફી ગરીબ વિદ્યાર્થીઓને શિક્ષણ મેળવવાથી વંચિત રાખે છે. નાણાકીય વર્ષ 2028-19માં 499 મેડિકલ કોલેજો હતી. નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં આ સંખ્યા વધીને 780 થઈ ગઈ. MBBS બેઠકો પણ 70,012 થી વધીને 1,18,137 થઈ. પરંતુ આ હોવા છતાં, ઊંચી ફીને કારણે, આ શિક્ષણ સામાન્ય લોકોની પહોંચની બહાર છે.
તબીબી શિક્ષણની ફી હજુ પણ ઘણી ઊંચી છે
સર્વેમાં જણાવાયું છે કે તમામ પગલાં છતાં, તબીબી શિક્ષણની ફી હજુ પણ ઘણી ઊંચી છે. ખાનગી કોલેજોમાં ફી 60 લાખ રૂપિયાથી લઈને 1 કરોડ રૂપિયા કે તેથી વધુ હોય છે. ખાનગી કોલેજોમાં MBBS ની 48 ટકા બેઠકો છે. સર્વેમાં જણાવાયું છે કે તબીબી શિક્ષણને બધા માટે, ખાસ કરીને વંચિત લોકો માટે, વધુ સુલભ અને સસ્તું બનાવવાની તક છે. તબીબી શિક્ષણનો ખર્ચ ઘટાડીને આપણે આરોગ્ય સંભાળનો ખર્ચ ઘટાડવામાં મદદ કરી શકીએ છીએ.
વિદ્યાર્થીઓને વિદેશમાં અભ્યાસ કરવા માટે મજબૂર કરવામાં આવે છે
પરિણામ એ છે કે દર વર્ષે હજારો વિદ્યાર્થીઓ લગભગ 50 દેશોમાં વિદેશ જાય છે. ખાસ કરીને ચીન, રશિયા, યુક્રેન, ફિલિપાઇન્સ, બાંગ્લાદેશ જેવા દેશોમાં જ્યાં ફી ઓછી છે. સર્વેમાં જણાવાયું છે કે વિદેશમાં તબીબી શિક્ષણમાં વિદેશમાં અભ્યાસ કરવાની મુશ્કેલીઓનો સમાવેશ થાય છે. NEET-UG પરીક્ષા પાસ કરવામાં, કોર્સ પૂર્ણ કર્યા પછી ફોરેન મેડિકલ ગ્રેજ્યુએટ્સ (FMG) પરીક્ષા પાસ કરવામાં અને પછી ભારતમાં ફરજિયાત 12 મહિનાની ઇન્ટર્નશિપ પૂર્ણ કરવામાં યુવાનીનાં ઘણા વર્ષો વેડફાય છે.
સર્વેમાં એ પણ નોંધવામાં આવ્યું છે કે તબીબી શિક્ષણની તકો ભૌગોલિક રીતે સમાન રીતે વહેંચાયેલી નથી. 51 ટકા અંડરગ્રેજ્યુએટ બેઠકો અને 49 ટકા અનુસ્નાતક બેઠકો દક્ષિણ રાજ્યોમાં છે. ગ્રામીણ વિસ્તારોની સરખામણીમાં શહેરી વિસ્તારોમાં ડોકટરોની સંખ્યા 3.8:1 છે. આ દર્શાવે છે કે શહેરોમાં આરોગ્ય સેવાઓ પણ વધુ ઉપલબ્ધ છે.
