Soilless Farming : માટી વિનાની ખેતી કરીને મેળવી શકો છો સારો નફો, પાંદડાવાળા અને વિદેશી શાકભાજી માટે ખૂબ જ અસરકારક
આ પદ્ધતિથી ખેતી કરવાથી છોડમાં રોગોની સમસ્યા રહેતી નથી. આ પદ્ધતિથી નાની જગ્યામાં પણ ખેતી કરી શકાય છે અને આખા વર્ષ દરમિયાન તમામ પ્રકારના પાક મેળવી શકાય છે. આ ટેક્નિક પાંદડાવાળા શાકભાજી માટે ખૂબ અસરકારક માનવામાં આવે છે.
વધતા જતા પ્રદૂષણ (Pollution) અને પાકમાં રસાયણોના ઉપયોગને કારણે માત્ર માનવ શરીર જ નહીં પર્યાવરણને (Environment) પણ નુકસાન થઈ રહ્યું છે. આ જોતા લોકો હવે તેમના સ્વાસ્થ્ય પ્રત્યે વધુ જાગૃત બન્યા છે. આપણા કૃષિ વૈજ્ઞાનિકો પણ સતત નવી ટેકનોલોજી વિકસાવીને આ સમસ્યાનો ઉકેલ લાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા છે. ટેરેસ પર અથવા કિચન ગાર્ડનમાં થોડા પાક ઉગાડીને તેનું સેવન કરવાની ટેક્નિક પણ વિકસાવવામાં આવી છે. તેને હાઇડ્રોપોનિક્સ પદ્ધતિ અથવા માટી વિનાની ખેતી કહેવામાં આવે છે.
ઇન્ડિયન કાઉન્સિલ ઑફ એગ્રીકલ્ચરલ રિસર્ચ, દિલ્હીના પ્રિન્સિપલ સાયન્ટિસ્ટ ડૉ. એ.કે. સિંઘે ખેડૂત સાથે વાત કરતાં કહ્યું કે શહેરોની કે તેની આસપાસની જમીન પ્રદૂષિત થાય છે. તેની ખેતી કરવાથી કોઈ ઉત્પાદન થતું નથી અને તેને સુધારવામાં ઘણો સમય લાગે છે. આવા વાતાવરણમાં લોકો માટી વિનાની ખેતી અપનાવે છે. ડૉ. એ.કે. સિંહ કહે છે કે માટી વિનાની ખેતી બહુમાળી ઈમારતોમાં રહેતા લોકો પણ કરી શકે છે, જો ત્યાં સની બાલ્કની હોય.
આ ખેતી બે રીતે કરવામાં આવે છે
પાક ઉગાડવા માટે માટી અથવા જમીન સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. પરંતુ આધુનિક ટેક્નિકએ આ મર્યાદાઓથી આગળ કામ કરવાનું શરૂ કર્યું છે. માટી વિનાની ખેતી અથવા હાઇડ્રોપોનિક ટેક્નોલોજી તેનું ઉદાહરણ છે. આ બે રીતે કરી શકાય છે. પ્રથમ, સ્લરી પદ્ધતિ અને બીજી માધ્યમ પદ્ધતિ.
સ્લરી પદ્ધતિમાં છોડને ખેતરમાં રોપ્યા વિના માત્ર પાણી અને પોષક તત્વોની મદદથી ઉગાડવામાં આવે છે. આ ટેકનીકથી છોડને નિયંત્રિત વાતાવરણમાં માટી વગર ઉગાડવામાં આવે છે. બીજી બાજુ, રેતી, ડાંગરની ભૂકી, કોકોપીટ અને છોડના કચરાનો ઉપયોગ માધ્યમ પદ્ધતિ દ્વારા જમીનને બદલે ભેજ જાળવી રાખવા માટે થાય છે.
તમે વ્યવસાયિક ખેતી કરીને સારો નફો મેળવી શકો છો
આ પ્રણાલીઓમાં 15 થી 30 °C તાપમાન અને જરૂરી ભેજને નિયંત્રિત પરિસ્થિતિઓમાં સંભાળવામાં આવે છે. માટી વગરની ખેતીની સાથે તેને જળચર ઉછેર પણ કહી શકાય. તેની સૌથી સારી બાબત એ છે કે તે પર્યાવરણને નુકસાન પહોંચાડતું નથી અને આ છોડ માટે ઓછા પાણીની જરૂર પડે છે.
આ પદ્ધતિથી ખેતી કરવાથી છોડમાં રોગોની સમસ્યા રહેતી નથી. આ પદ્ધતિથી નાની જગ્યામાં પણ ખેતી કરી શકાય છે અને આખા વર્ષ દરમિયાન તમામ પ્રકારના પાક મેળવી શકાય છે. નીંદણની કોઈ સમસ્યા નથી અને આ તકનીક પાંદડાવાળા શાકભાજી માટે ખૂબ અસરકારક માનવામાં આવે છે. કૃષિ નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે વ્યવસાયિક રીતે આ ખેતી સારો નફો આપે છે અને વિદેશી શાકભાજી પણ ઉગાડી શકાય છે.