રશિયાને SWIFT નેટવર્કમાંથી બહાર કરવાના પ્રયાસો વધુ તેજ, જાણો શું છે આ સિસ્ટમ અને શું થશે નિર્ણયની અસર
હાલમાં, ભારત સહિત 200 થી વધુ દેશોમાં લગભગ 11,000 બેંકો અને સંસ્થાઓ આ સિસ્ટમ દ્વારા જોડાયેલ છે, જે બંને દેશો વચ્ચે ઝડપી વ્યવહારમાં મદદ કરે છે.
યુક્રેન (Russia Ukraine Crisis) પર રશિયાના હુમલાનો જવાબ આપવા માટે, યુરોપિયન દેશો અને અમેરિકા લશ્કરી પદ્ધતિઓને બદલે આર્થિક પદ્ધતિઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યા છે. હાલમાં યુરોપિયન દેશો રશિયા પર આર્થિક પ્રતિબંધો લાદી રહ્યા છે અને હવે યુકે રશિયાને સ્વિફ્ટ બેન્કિંગ નેટવર્કમાંથી (SWIFT banking network) બહારનો રસ્તો બતાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યું છે, જે આંતરરાષ્ટ્રીય બેન્કિંગ માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. યુકે ઇચ્છે છે કે રશિયાને સિસ્ટમમાંથી બહાર કરીને રશિયન અર્થતંત્રને ગંભીર ફટકો આપવામાં આવે. આવી સ્થિતિમાં, એ જાણવું જરૂરી બની જાય છે કે આ બેંકિંગ નેટવર્ક શું છે અને જો રશિયાને તેમાંથી બહાર કાઢવામાં આવે તો રશિયાની અર્થવ્યવસ્થા પર શું અસર થશે.
યુકેએ રશિયાને નેટવર્કમાંથી બહાર કાઢવા અભિયાન શરૂ કર્યું
યુકે સરકારે શુક્રવારે નાટોના નેતાઓ સાથે બ્રિટિશ વડાપ્રધાનની બેઠક પછી એક નિવેદન આપ્યું હતું કે વડાપ્રધાને નેતાઓને રાષ્ટ્રપતિ પુતિન અને તેમની સરકાર પર દબાણ બનાવવા માટે સ્વિફ્ટ અંગે તાત્કાલિક પગલાં લેવા વિનંતી કરી હતી. નિવેદન અનુસાર, વડાપ્રધાને કહ્યું કે સાથીઓએ નેટવર્ક પર તાત્કાલિક પગલાં લેવાની જરૂર છે, જ્યારે જાણ કરવામાં આવી હતી કે નેતાઓએ રશિયા પર આર્થિક દબાણ વધારવા માટે અન્ય ઘણા વિકલ્પો પર ચર્ચા કરી હતી.
અગાઉ 2012માં SWIFTને લઈને ઈરાન વિરુદ્ધ કાર્યવાહી કરવામાં આવી હતી. જેના કારણે ઈરાનને ભારે આર્થિક નુકસાન થયું હતું. તે જ સમયે, યુકેના સંરક્ષણ સચિવે બીબીસીને કહ્યું કે બ્રિટન ઇચ્છે છે કે રશિયા માટે સ્વિફ્ટ સિસ્ટમ બંધ કરવામાં આવે. પરંતુ કમનસીબે SWIFT સિસ્ટમ અમારા નિયંત્રણમાં નથી અને અમે એક પક્ષીય નિર્ણયો લઈ શકતા નથી.
SWIFT પર નિર્ણય લેવામાં આટલો સમય કેમ?
SWIFT બેંકિંગ નેટવર્ક વિશ્વભરની અર્થવ્યવસ્થાઓ માટે એટલું મહત્વનું છે કે યુરોપિયન યુનિયન તેને રશિયા સામે છેલ્લા ઉપાય તરીકે ચલાવી રહ્યું છે. નિષ્ણાતોના મતે, નેટવર્કથી દ્વિ-માર્ગી ટ્રાન્ઝેક્શન થાય છે. આવી સ્થિતિમાં જો આ નિર્ણયથી રશિયાને મોટું નુકસાન થશે તો તેની અસર અન્ય દેશો પર પણ પડશે. તે જ સમયે, બીજી ચિંતા એ છે કે રશિયાએ પણ પોતાનું એક સમાન નેટવર્ક વિકસાવ્યું છે.
જે SWIFT બેંકિંગ નેટવર્ક જેટલું ઝડપી નથી અને મોંઘું પણ છે. પરંતુ એવી સંભાવના છે કે જો રશિયાને SWIFT બેંકિંગ નેટવર્કમાંથી બહાર કાઢવામાં આવશે તો તે આ સિસ્ટમને વિસ્તૃત કરશે અને ચૂકવણી કરવા અને મેળવવા માટે ક્રિપ્ટોકરન્સીનો પણ આશરો લઈ શકે છે, જે લાંબા સમયે ડોલર અને યુરોપિયન કરન્સી માટે એક મોટો પડકાર સાબિત થશે.
SWIFT શું છે ?
SWIFT એટલે કે સોસાયટી ફોર વર્લ્ડવાઇડ ઇન્ટરબેંક ફાઇનાન્સિયલ ટેલિકોમ્યુનિકેશન બે દેશો વચ્ચે સુરક્ષિત અને ઝડપી ચૂકવણી કરવા માટે બેંકો દ્વારા વિકસાવવામાં આવી છે. આ બેંકિંગ મેસેજિંગ સર્વિસની મદદથી દર વર્ષે ટ્રિલિયન ડોલરના વ્યવહારો થાય છે. તેનું મોનિટરિંગ G-10 દેશોના હાથમાં છે અને રશિયા સહિત દુનિયાભરના દેશો આ સિસ્ટમનો લાભ લઈ રહ્યા છે. હાલમાં, ભારત સહિત 200 થી વધુ દેશોમાં લગભગ 11,000 બેંકો અને સંસ્થાઓ સિસ્ટમ દ્વારા જોડાયેલ છે.
સિસ્ટમમાંથી બહાર નીકળવાનો અર્થ એ છે કે રશિયા પાસે ચૂકવણી કરવા અને પ્રાપ્ત કરવાની સૌથી સલામત અને ઝડપી રીત નીકળી જશે. રશિયાની આવકનો મુખ્ય સ્ત્રોત વિશ્વભરમાં તેલ અને ગેસનું વેચાણ છે, સિસ્ટમમાંથી બહાર નીકળવાની સીધી અસર વેપાર પર પડશે અને મહામારી પછી રીકવરીનો કરવાનો પ્રયાસ કરી રહેલા રશિયા માટે ખૂબ જ મુશ્કેલ હશે. ઉદાહરણ તરીકે, જ્યારે ઈરાનને 2012 માં સિસ્ટમમાંથી બહાર કાઢવામાં આવ્યું હતું, ત્યારે તેની તેલની આવક અડધી થઈ ગઈ હતી.
આ પણ વાંચો : આ બેંકના ગ્રાહકો માટે બદલી ગયા છે IFSC અને MICR કોડ, જલ્દી કરી લો અપડેટ