Ram Katha: માતા સીતાનું ક્યારેય હરણ થયું નહોતું, તો અગ્નિ પરિક્ષા શા માટે આપી ? વાંચો રામકથા

રામાયણની સીતાને તો બધા જાણતા જ હશે પરંતુ શું તમે જાણો છો કે સીતા માતાએ કેવી રીતે અગ્નિની પરીક્ષા આપી હતી. સીતા માતાની અગ્નિપરીક્ષા પાછળ એક મોટું રહસ્ય છુપાયેલું છે. કથાઓ અનુસાર, વાસ્તવિક માતા સીતાને કોઈ અગ્નિપરીક્ષામાંથી પસાર થવું પડ્યું ન હતું અને ન તો તેમને વનવાસ જવો પડ્યો હતો. ભગવાન રામ પણ માતા સીતાના આ બે સ્વરૂપો વિશે જાણતા હતા કારણ કે તેઓ તેમના દ્વારા બનાવવામાં આવ્યા હતા.

માતા સીતા ભગવાન અગ્નિની પૂજા કરતા હતા અને ત્રેતાયુગમાં એવી માન્યતા હતી કે જો વ્યક્તિ સત્યવાદી હોય તો અગ્નિ તેને નુકસાન પહોંચાડી શકે નહીં. આ કારણથી સાક્ષાત માતા સીતા અગ્નિદેવના આશ્રયમાં સુરક્ષિત બની ગયા હતા અને અપહરણથી લઈને અગ્નિ પરીક્ષા સુધી સીતા માયાની સીતા હતી. રામ ચરિત માનસના અરણ્ય કાંડના દોહા 23 અને લંકાકાંડના દોહા 108 થી 109માં આ ઘટનાનું વિગતવાર વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે.

પદ્મ પુરાણ અનુસાર, રામાયણમાં એક નહીં પરંતુ બે સીતા હતા, પ્રથમ વાસ્તવિક હતા અને બીજા માયા સીતા હતા. કથા અનુસાર, એકવાર લક્ષ્મણજી કંદમૂળના લેવા વનમાં ગયા હતા ત્યારે ભગવાન શ્રી રામે માતા સીતાને કહ્યું, “હવે હું માનવ લીલા કરીશ અને જ્યાં સુધી હું રાક્ષસોનો નાશ ન કરું ત્યાં સુધી તમારે અગ્નિમાં રહેવું જોઈએ. એમ કહીને શ્રી રામે માતા સીતાને અગ્નિદેવને સોંપી દીધા. આ પછી, વાસ્તવિક સીતાના સ્થાને માયાની સીતા પ્રગટ થયા.

જ્યારે સીતાજીનું અપહરણ કરવામાં આવ્યું ત્યારે તે માયાની સીતા હતી. જ્યારે યુદ્ધ સમાપ્ત થયું અને રાક્ષસોનો નાશ થયો, ત્યારે ભગવાન શ્રી રામે માતા સીતાને અગ્નિ પરીક્ષામાંથી પસાર થવાનું કહ્યું અને માયાની સીતા અગ્નિના હોમાય અને તેમાથી મુળ સીતા બહાર આવ્યા. માયાની સીતા અગ્નિમાં પ્રવેશતાની સાથે જ અસલી માતા સીતા અગ્નિમાંથી બહાર આવ્યા અને આ સમગ્ર અગ્નિપરીક્ષાનું એકમાત્ર કારણ હતું.

શ્રી રામે લક્ષ્મણને અગ્નિપરીક્ષાનું રહસ્ય કહ્યું

શ્રી રામે માતા સીતાની અગ્નિ પરીક્ષા લેવાનું ઊંડું રહસ્ય લક્ષ્મણને જણાવ્યું કે રાવણે સીતાનું અપહરણ કર્યું અને સોનાના હરણના આગમન પહેલાં જ શ્રી રામને ભવિષ્યમાં થનારી સમગ્ર ઘટનાઓ વિશે ખબર પડી ગઈ હતી. પછી તેણે સીતાને કહ્યું કે હવે સમય આવી ગયો છે જ્યારે તેણે આ પૃથ્વી પર લીલા કરવાની છે. તેથી, તેમણે સીતાને વિનંતી કરી કે જ્યાં સુધી તે દુષ્ટ રાવણ અને પાપીઓનો નાશ ન કરે ત્યાં સુધી અગ્નિદેવની સુરક્ષામાં રહે.

આ પછી તેમણે અગ્નિદેવને આહ્વાન કર્યું અને વાસ્તવિક સીતાને તેમને સોંપી દીધી જેથી તે તેમની સાથે સુરક્ષિત રહી શકે. ભગવાન શ્રી રામની અનુમતિ મળ્યા પછી, અગ્નિ દેવ માતા સીતાને પોતાની સાથે લઈ ગયા અને ત્યાં માતા સીતાની છાયા છોડી ગયા, જેને રાવણ લઈ ગયો. તેથી તેણે લક્ષ્મણને સમજાવ્યું કે હવે તેણે અગ્નિ દેવ પાસેથી તેની વાસ્તવિક સીતા પાછી લેવી પડશે કારણ કે રાવણનો નાશ થઇ ગયો છે.

સીતા માતાની અગ્નિપરીક્ષા

જ્યારે હનુમાન અને અંગદ માતા સીતાને અશોક વાટિકામાંથી શ્રી રામની સામે લાવ્યા, ત્યારે તેઓએ પોતાની અને માતા સીતા વચ્ચે અગ્નિ પ્રગટાવી અને તેમને અગ્નિ પાર કરીને તેમની પાસે આવવા કહ્યું. આ આદેશ સાંભળીને માતા સીતા પ્રજ્વલિત અગ્નિમાં પ્રવેશ્યા. માતા સીતા અગ્નિમાં પ્રવેશ્યા કે તરત જ અગ્નિદેવ સાક્ષાત સીતા સાથે ત્યાં પ્રગટ થયા. માતા સીતાનો પડછાયો તે અગ્નિમાં સમાઈ ગયો અને અગ્નિદેવ સાક્ષાત સીતા સાથે શ્રી રામ સમક્ષ આવ્યા. પછી અગ્નિ દેવે ફરીથી માતા સીતાને શ્રી રામને પરત કર્યા, જેનો રામાયણમાં સ્પષ્ટ અક્ષરોમાં ઉલ્લેખ છે. તેમજ આ ઘટના સમગ્ર વાનર સેનાની સામે બની હતી.

જાણો શા માટે માતા સીતા અગ્નિમાં સમાયા

પૌરાણિક કથાઓ અનુસાર, શ્રી રામને મર્યાદા પુરૂષોત્તમ તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે અને એક રાજાની જેમ, તેમની પ્રજા પ્રત્યેનું સમર્પણ શ્રી રામ માટે સૌથી મહત્વપૂર્ણ હતું. આવી સ્થિતિમાં જ્યારે માતા સીતા લાંબા સમય સુધી રાવણની કેદમાં રહીને શ્રી રામ સાથે અયોધ્યા પરત ફર્યા તો સમાજના એક વર્ગને તેમની પવિત્રતા પર શંકા થવા લાગી. આના પર એક વૃદ્ધ મહિલાએ તેમની પર કટાક્ષ કર્યો અને કહ્યું કે તે કેવી રીતે મર્યાદા પુરુષોત્તમ હોઈ શકે જે માતા સીતાને અયોધ્યા પરત લાવી શકે જે રાવણ સાથે હતી અને તેમની પવિત્રતાનો કોઈ પુરાવો નથી. જ્યારે શ્રી રામને આ વાતની જાણ થઈ ત્યારે તેમણે માતા સીતાને લોકોના કલ્યાણ માટે અગ્નિની પરીક્ષા આપીને તેમની પવિત્રતા સાબિત કરવા કહ્યું. પછી ભગવાન શ્રી રામની વાત સાંભળીને માતા સીતા અગ્નિમાં સમર્પિત થયા.

નોંધ: અહી આપવામાં આવેલી જાણકારી ધાર્મિક આસ્થાઓ અને લોક માન્યતાઓ આધારિત છે, જેનો કોઈ વૈજ્ઞાનિક આધાર નથી. સામાન્ય જનરૂચિને ધ્યાનમાં રાખીને આ લેખને અહી પ્રસ્તુત કરવામાં આવ્યો છે.