સૌ પ્રથમ તમારે જાણવું જોઈએ કે ચંદ્ર, અવકાશયાનના તારા જેવા અન્ય પદાર્થો કોઈપણ દેશ હેઠળ નથી. આ ઉપરાંત આંતરરાષ્ટ્રીય અવકાશ કાયદાના આધારે ચંદ્ર પર જમીન ખરીદવી તે માન્ય નથી. ચંદ્રયાન 3 સફળતાપૂર્વક લોન્ચ કરવામાં આવ્યું છે અને હવે 23 ઓગસ્ટ 2023ના રોજ ચંદ્રની સપાટી પર પહોંચવાની અપેક્ષા છે. આ દરમિયાન લોકોના મનમાં ફરી આ સવાલ ઉઠી રહ્યો છે કે શું ખરેખર ચંદ્ર પર જમીન ખરીદી શકાશે? ચંદ્રનો માલિક કોણ છે? તે ક્યાં અને કેવી રીતે રજીસ્ટ્રેશન છે? કેટલી જમીન મળી છે અને કઈ મોટી હસ્તીઓએ જમીન ખરીદી છે?
દિવંગત બોલિવૂડ અભિનેતા સુશાંત સિંહ રાજપૂતે ચંદ્ર પર જમીનનો ટુકડો ખરીદ્યો હતો, જ્યારે શાહરૂખ ખાનને ઓસ્ટ્રેલિયામાં રહેતા તેના એક ચાહકે ચંદ્ર પર જમીન ભેટમાં આપી હતી. Lunarregistry.com મુજબ, ચંદ્ર પર એક એકર જમીનની કિંમત USD 37.50 એટલે કે લગભગ 3075 રૂપિયા છે. પરંતુ સૌથી મોટો પ્રશ્ન એ છે કે ચંદ્રનો માલિક કોણ છે?
Outer Space Treaty 1967 મુજબ કોઈપણ દેશ કે વ્યક્તિને અવકાશમાં અથવા ચંદ્ર કે અન્ય ગ્રહો પર અધિકાર નથી. Outer Space Treaty મુજબ ચંદ્ર પર કોઈપણ દેશનો ધ્વજ ફરકાવી શકાય છે, પરંતુ કોઈ પણ વ્યક્તિ ચંદ્રનો માલિક બની શકતો નથી.
Outer Space Treaty એ કેટલાક આવા કાર્યો અને નિયમોની સૂચિ છે, જેના પર વર્ષ 2019 સુધીમાં કુલ 109 દેશોએ હસ્તાક્ષર કર્યા છે. 23 અન્ય દેશોએ પણ તેના પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે, પરંતુ તેમને હજુ સુધી માન્યતા મળી નથી. આ સંધિમાં લખવામાં આવ્યું છે કે ચંદ્ર પર કોઈપણ દેશ વિજ્ઞાન સંબંધિત સંશોધન કાર્ય કરી શકે છે અને તેનો ઉપયોગ મનુષ્યના વિકાસ માટે કરી શકે છે, પરંતુ તેના પર કબ્જો કરી શકતો નથી. સવાલ એ છે કે જ્યારે ચંદ્ર પર કોઈ પણ દેશનો માલિકી હક્ક નથી તો પછી કંપનીઓ ચંદ્ર પર જમીન કેવી રીતે વેચી રહી છે?
હા, ચંદ્ર પર ખરીદેલી જમીનની રજિસ્ટ્રી પૃથ્વી પર જ થઈ રહી છે. Lunarregistry.com નામની વેબસાઈટ તેની રજીસ્ટ્રીના અધિકારોનો દાવો કરે છે, પરંતુ વેબસાઈટ તેના FAQs વિભાગમાં સ્પષ્ટપણે લખે છે કે તે ચંદ્ર પરની જમીનના માલિક નથી. તેમનું કામ માત્ર રજિસ્ટ્રી કરાવવાનું છે, જમીન વેચવાનું નથી. મતલબ એવું જ થયું કે, પૃથ્વી પરની કોઈપણ જમીનની રજિસ્ટ્રી તમે કરાવી લો, પરંતુ હવે જ્યારે કોર્ટમાં માલિકી હક્કનો પ્રશ્ન ઊભો થાય છે ત્યારે રજિસ્ટ્રી ઑફિસ એવું કહીને ટાળે છે કે અમારું કામ માત્ર રજિસ્ટ્રી કરવાનું છે, નહી કે જમીન વેચવાનું અને જમીનના અસલી માલિક કોણ છે.
Space Law પર અનેક પુસ્તકો લખનારા લેખક Dr.Jill Stuart તેમના પુસ્તક The Moon Exhibition Bookમાં લખ્યું છે કે, ચંદ્ર પર જમીન ખરીદવી અને કોઈને ભેટ આપવી એ હવે એક ફેશન બની ગઈ છે. જો ચંદ્ર પર કોઈ દેશનો અધિકાર નથી તો કંપનીઓ અને અન્ય કોઈ વ્યક્તિનો પણ કોઈ અધિકાર નથી. એટલે કે ચંદ્ર પર જમીન વેચવાનું કામ એક કૌભાંડ છે અને હવે તે મિલિયન ડોલરનો બિઝનેસ બની ગયો છે, કારણ કે જ્યારે લોકોને એક એકર જમીન રૂપિયા 3000માં મળી રહી છે ત્યારે તેઓ રૂપિયા 3000માં જુગાર રમતા અચકાતા નથી.
જે લોકો ચંદ્ર પર જમીન ખરીદે છે તેઓ વિચારતા રહે છે કે જો ક્યારેય નસીબ ખુલે અને ચંદ્ર પરની જમીનની માલિકી પર પ્રશ્ન ઊભો થાય છે, તો રજિસ્ટ્રીની નકલ ખૂબ જ ઉપયોગી થશે.
વેબસાઇટ પર આપવામાં આવેલી માહિતી અનુસાર, તમે 1 એકર, 5 એકર અને 10 એકરના પ્લોટમાં ચંદ્ર પર જમીન ખરીદી શકો છો. તમે ચંદ્ર પર સ્થાન પણ પસંદ કરી શકો છો. અહીં તમે ચંદ્રના ઘણા વિસ્તારોના નામ જોશો જેમ કે, બે ઓફ રેઈનબો, લેક ઓફ ડ્રીમ, સી ઓફ વેપર્સ, સી ઓફ ક્લાઉડ્સ. તમે આમાંથી કોઈપણ જગ્યાએ જમીન ખરીદી શકો છો.
ઓક્ટોબર 1957માં સોવિયેત સંઘે વિશ્વનો પ્રથમ ઉપગ્રહ સ્પુટનિક-1 લોન્ચ કર્યો. આ સાથે અવકાશમાં શક્યતાઓનું એક નવું ક્ષેત્ર ઉભરી આવ્યું, જેમાંથી કેટલાક વૈજ્ઞાનિક હતા, પરંતુ કેટલાક કાયદાકીય પણ હતા. આના લગભગ એક દાયકા પછી આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાયે આઉટર સ્પેસ ટ્રીટીનો મુસદ્દો તૈયાર કર્યો. અંતરિક્ષ કાનૂન આ પહેલો કાનૂની દસ્તાવેજ હતો. આજે પણ, આ સંધિ અંતરિક્ષ કાનૂનનો સૌથી પ્રભાવશાળી ભાગ છે, તેમ છતાં તેને લાગુ કરવામાં ઘણી મુશ્કેલીઓ છે. યુનિવર્સિટી ઑફ મિસિસિપી સ્કૂલ ઑફ લૉના અવકાશ કાયદાના નિષ્ણાત મિશેલ હેનલોન કહે છે કે આ માત્ર માર્ગદર્શિકા અને સિદ્ધાંતો છે.
વેબસાઈટ પર આપવામાં આવેલી માહિતીમાં સ્પષ્ટ લખ્યું છે કે તમને જમીનનો કબજો આપવામાં આવશે નહીં. તમે આ જમીન ખરીદી શકો છો અને તેને કોઈ મિત્ર અથવા તમારી જાતને ગિફ્ટમાં આપી શકો છો. આજકાલ ચંદ્ર પર જમીન ગિફ્ટ આપવાનું ચલણ ઝડપથી વધી રહ્યું છે. ઘણા લોકો આ માત્ર ગિફ્ટ માટે કરતા હોય છે. વાસ્તવમાં વેબસાઇટ કોઈ જમીન વેચતી નથી. આ વેબસાઈટ માત્ર એક પ્રમાણપત્ર આપે છે, જેની કોઈ કાનૂની માન્યતા નથી. તેથી તે ફક્ત મારા પોતાના આનંદ માટે છે.
Published On - 4:16 pm, Tue, 22 August 23