ISROનું મિશન આદિત્ય-L1 અવકાશની એ ત્રીજી આંખ, જે સૂર્ય પર રાખશે નજર, વૈજ્ઞાનિકોને અચાનક સૂરજમાં આટલો રસ કેમ
ISRO દ્વારા આદિત્ય-L1 અવકાશયાન સૂર્ય તરફ મોકલવામાં આવી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઊભો થઈ રહ્યો છે કે સૂર્ય પ્રત્યે આટલી રુચિ વધવાનું કારણ શું છે. ચાલો જાણીએ કે ISRO શા માટે સૂર્યનો અભ્યાસ કરવા માંગે છે.
ચંદ્રયાન-3 મિશન દ્વારા ચંદ્ર પર ધ્વજ ફરકાવ્યા બાદ હવે ઈસરો સૂર્ય પર એક મિશન મોકલવા જઈ રહ્યું છે. ઈસરોએ સોમવારે જાહેરાત કરી હતી કે તે 2 સપ્ટેમ્બરે આદિત્ય-L1 અવકાશયાન લોન્ચ કરશે. આદિત્ય-L1 અવકાશયાન દ્વારા સૂર્યનો અભ્યાસ કરવામાં આવશે. ઈસરો તેની ‘ત્રીજી આંખ’ દ્વારા સૂર્યમાં થતા દરેક ફેરફારોને રેકોર્ડ કરશે. અત્યાર સુધી ઈસરોએ અવકાશમાં એક પણ ઓબ્ઝર્વેટરી સ્થાપિત કરી નથી. આદિત્ય-L1 ભારતની પ્રથમ અવકાશ ઓબ્ઝર્વેટરી હશે.
સૂર્ય અને પૃથ્વી વચ્ચેનું અંતર 150 મિલિયન કિલોમીટર છે. આદિત્ય અવકાશયાનને સૂર્યની ખૂબ નજીક મોકલવામાં આવશે નહીં, પરંતુ તેને પૃથ્વીની નજીક રાખવામાં આવશે. આદિત્ય-L1 અવકાશયાનનું સ્થાન પૃથ્વીથી 15 મિલિયન કિલોમીટરના અંતરે હશે. જો કે, આવી સ્થિતિમાં, સવાલ એ ઉઠી રહ્યો છે કે ISROએ અચાનક સૂરજમાં આટલો રસ કેમ લેવાનું શરૂ કર્યું? આખરે, કયા કારણો છે, જેના કારણે અવકાશયાન સૂર્ય તરફ મોકલવામાં આવી રહ્યું છે. આવો જાણીએ આનો જવાબ.
સૂર્યનો અભ્યાસ કરવાની જરૂર કેમ પડી?
સૂર્ય આપણા સૌરમંડળમાં સૌથી નજીકનો તારો છે. સૂર્યનો અભ્યાસ અવકાશના વિવિધ ભાગોમાં હાજર અન્ય તારાઓ કરતાં વધુ સારી રીતે કરી શકાય છે. જો ISRO આપણા સૂર્યનો અભ્યાસ કરે છે, તો તે આકાશગંગા તેમજ અન્ય તારાવિશ્વોમાં હાજર તારાઓને વધુ સારી રીતે સમજવામાં મદદ કરશે.
આ પણ વાંચો : શ્રીહરિકોટાથી જ શા માટે ISROના મોટા મિશન લોન્ચ થાય છે? ચંદ્રયાન-3 પછી હવે આદિત્ય એલ-1નો વારો
સૂર્યમાંથી મોટી માત્રામાં ઊર્જા બહાર આવે છે. સૌર જ્વાળાઓ, કોરોનલ માસ ઇજેક્શન, સૌર પવન અને સૂર્યમાંથી નીકળતા સૌર ઉર્જા કણો પૃથ્વી માટે જોખમી છે. જો પૃથ્વી સૂર્યમાં થતી આ ગતિવિધિઓનો શિકાર બને છે, તો તેના કારણે પૃથ્વી પર અનેક પ્રકારની વિક્ષેપ થઈ શકે છે. અવકાશમાં અવકાશયાન અને સંદેશાવ્યવહાર પ્રણાલી સરળતાથી સૂર્યના ફેરફારોનો શિકાર બની શકે છે.
આપણા ઉપગ્રહોને નુકસાન થઈ શકે છે, જેના કારણે જીપીએસ અટકી જવું સામાન્ય બાબત છે. સૌર પવન, કોરોનલ માસ ઇજેક્શન જેવી સૌર પ્રવૃત્તિઓ અવકાશયાત્રીઓ માટે ઘાતક છે. સૂર્યની વિવિધ થર્મલ અને ચુંબકીય ઘટનાઓ ખૂબ જ ખતરનાક છે. આ કારણોસર, ઈસરોનું માનવું છે કે સૂર્યની આ ગતિવિધિઓ પર નજર રાખવી ખૂબ જ જરૂરી છે, જેથી જરૂર પડ્યે યોગ્ય પગલાં લઈ શકાય.