Sneeze Reflex: છીંક કેમ આવે છે? મોટાભાગના લોકો નથી જાણતા તેનું વૈજ્ઞાનિક કારણ

છીંક આવવી એ માનવ શરીરની સૌથી ઝડપી સંરક્ષણ પદ્ધતિઓમાંની એક છે. ચાલો તેની પાછળની વૈજ્ઞાનિક પ્રક્રિયા જાણીએ.

| Updated on: Dec 06, 2025 | 4:30 PM
4 / 7
ધુમાડો, પ્રદૂષણ, પરફ્યુમ, કેમિકલ અને મરચા જેવા મસાલા પણ નાકમાં સંવેદનશીલ ચેતાને સક્રિય કરી શકે છે. એકવાર નાકમાં ઈરિટેશન થઈ જાય, ત્યારે આ ચેતાઓ ઝડપથી મગજમાં સંકેતો મોકલે છે, તે  પદાર્થોને બહાર કાઢવા માટે છીંકનો સંકેત આપે છે.

ધુમાડો, પ્રદૂષણ, પરફ્યુમ, કેમિકલ અને મરચા જેવા મસાલા પણ નાકમાં સંવેદનશીલ ચેતાને સક્રિય કરી શકે છે. એકવાર નાકમાં ઈરિટેશન થઈ જાય, ત્યારે આ ચેતાઓ ઝડપથી મગજમાં સંકેતો મોકલે છે, તે પદાર્થોને બહાર કાઢવા માટે છીંકનો સંકેત આપે છે.

5 / 7
આશરે 18 થી 35% લોકો ફોટોટિક સ્નીઝ રિફ્લેક્સથી પીડાય છે. આ રિફ્લેક્સ અચાનક તેજસ્વી પ્રકાશના સંપર્કમાં આવવાથી છીંક આવે છે, ખાસ કરીને તમે જોયું હશે કે ઘણા લોકોને સૂર્યપ્રકાશમાં આવતા જ છીંકો શરુ થઈ જાય છે.

આશરે 18 થી 35% લોકો ફોટોટિક સ્નીઝ રિફ્લેક્સથી પીડાય છે. આ રિફ્લેક્સ અચાનક તેજસ્વી પ્રકાશના સંપર્કમાં આવવાથી છીંક આવે છે, ખાસ કરીને તમે જોયું હશે કે ઘણા લોકોને સૂર્યપ્રકાશમાં આવતા જ છીંકો શરુ થઈ જાય છે.

6 / 7
ગરમ ઓરડામાંથી ઠંડા રૂમમાં બહાર નીકળવાથી અથવા ઠંડી હવા શ્વાસમાં લેવાથી પણ નાકની ચેતાઓ અચાનક પ્રતિક્રિયા આપે છે. આ થર્મલ શોક રક્ષણાત્મક પ્રતિભાવ તરીકે છીંક આવે છે.

ગરમ ઓરડામાંથી ઠંડા રૂમમાં બહાર નીકળવાથી અથવા ઠંડી હવા શ્વાસમાં લેવાથી પણ નાકની ચેતાઓ અચાનક પ્રતિક્રિયા આપે છે. આ થર્મલ શોક રક્ષણાત્મક પ્રતિભાવ તરીકે છીંક આવે છે.

7 / 7
કેટલાક લોકો ભારે ભોજન ખાધા પછી પણ છીંક ખાય છે. આને સ્નેટિએશન કહેવાય છે. તે પેટના વિસ્તરણને કારણે થાય છે, જે છીંક કેન્દ્ર સાથે જોડાયેલા ચેતા માર્ગોને સક્રિય કરે છે.

કેટલાક લોકો ભારે ભોજન ખાધા પછી પણ છીંક ખાય છે. આને સ્નેટિએશન કહેવાય છે. તે પેટના વિસ્તરણને કારણે થાય છે, જે છીંક કેન્દ્ર સાથે જોડાયેલા ચેતા માર્ગોને સક્રિય કરે છે.