ભારતમાં 2 વાર છાપવામાં આવી હતી 10,000ની નોટ, તો પછી કેમ બંધ થઈ ગઈ? જાણો કારણ

તમે 1 રૂપિયાથી લઈને 2,000 રૂપિયા સુધીની ઘણી નોટો જોઈ હશે. 10, 20 અને 100 રૂપિયાની નોટો ખૂબ જ સામાન્ય છે. 2016માં નોટબંધી પછી, સરકારે 1000 રૂપિયાની નોટને ચલણમાંથી બહાર કરી દીધી, જ્યારે 2000 રૂપિયાની નોટ જાહેર કરી. પરંતુ શું તમને ખબર છે કે ભારતમાં એક સમયે 10,000 રૂપિયાની નોટ છાપવામાં આવી હતી. ત્યારે તે કોણે અને ક્યારે છાપી હતી તેમજ કેટલા વર્ષો સુધી ચલણમાં રાખી અને પછી ક્યારે અને શા માટે તેને બંધ થઈ ચાલો જાણીએ.

ભારતમાં એકવાર બની હતી 10,000ની નોટ

1938માં, જ્યારે ભારત બ્રિટિશ શાસન હેઠળ હતું, ત્યારે ભારતીય રિઝર્વ બેંકે પહેલી વાર 10,000 રૂપિયાની નોટ બહાર પાડી હતી. તે સમયે, આ નોટ સામાન્ય લોકો માટે નહીં, પરંતુ વેપારીઓ, મોટા ઉદ્યોગપતિઓ અને સરકારી વ્યવહારો માટે હતી. તેનો ઉપયોગ ફક્ત તે લોકો સુધી મર્યાદિત હતો જેમની નાણાકીય પહોંચ ખૂબ ઊંચી હતી. કલ્પના કરો, જ્યારે એક સામાન્ય માણસ 100 રૂપિયાથી આખો મહિનો ટકી શકતો હતો, ત્યારે 10,000 રૂપિયાનું મૂલ્ય કેટલું વધારે હોત. આ નોટ બ્રિટિશ યુગની ડિઝાઇન સાથે આવી હતી, જેમાં રાજા જ્યોર્જ છઠ્ઠા અને અન્ય બ્રિટિશ પ્રતીકોનો ફોટો હતો. બ્રિટિશ સરકારે 1946માં તેને બંધ કરી દેવામાં આવી હતી.

સ્વતંત્રતા પછી 10,000 રૂપિયાની નવી નોટ

સ્વતંત્રતા પછી પણ આ નોટ 1954માં ફરી એકવાર બહાર આવી, પરંતુ આ વખતે ભારતીય ઓળખ સાથે. એવું કહેવાય છે કે તેમાં અશોક સ્તંભ અથવા ખેતી જેવા પ્રતીકોનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હશે. તેનો હેતુ એક જ હતો – ખાસ કરીને બેંકો અને મોટી સંસ્થાઓ વચ્ચે મોટી રકમના વ્યવહારોને સરળ બનાવવી શકાય. તે ડિજિટલ વ્યવહારોનો સમય નહોતો, તેથી જ્યારે લાખો રૂપિયાની ચુકવણી કરવી પડતી હતી, ત્યારે ભારે બંડલને તે નોટોનો ઉપયોગ થતો.

પરંતુ આ નોટ જેટલી મોટી હતી, તેનો દુરુપયોગ થવાનું જોખમ એટલું જ વધારે હતું. બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી અને પછી 1970 ના દાયકામાં જ્યારે બ્લેક મનીની ચર્ચા ચરમસીમાએ હતી, ત્યારે સરકારોને લાગ્યું કે આવી મોટી નોટોનો ઉપયોગ ખોટા હાથમાં વધુ થઈ રહ્યો છે. 1978 માં, મોરારજી દેસાઈના નેતૃત્વ હેઠળની જનતા પાર્ટીની સરકારે 1000, 5000 અને 10,000 ની નોટો પર એકસાથે પ્રતિબંધિત મુકી દેવામાં આવ્યો, કારણ કે તે બ્લેક મનીને ખર્ચવામાં અને છુપાવવામાં મદદ કરી રહી હતી.

સરકારે કહ્યું કે આવી મોટી નોટોની સામાન્ય માણસને જરૂર નથી, પરંતુ શ્રીમંત લોકો તેમના કાળા નાણાં છુપાવવા માટે તેનો ઉપયોગ કરે છે. તેઓ એક કાયદો લાવ્યા અને આ નોટોને અમાન્ય જાહેર કરી દીધી. જો કોઈ પાસે આ નોટો હોય, તો તેને બેંકમાં જમા કરાવવા માટે થોડા દિવસનો સમય આપવામાં આવ્યો હતો.

સામાન્ય જનતાને કોઈ અસર થઈ ન હતી

તમે કદાચ વિચારી રહ્યા હશો કે નોટબંધીથી હંગામો થયો હશે. પણ ના, કારણ કે સામાન્ય લોકો પાસે શરૂઆતમાં આ નોટો નહોતી. 1978 સુધી, 10,000 રૂપિયાની માત્ર થોડી નોટો જ ચલણમાં હતી. RBIના રેકોર્ડ મુજબ, કુલ ચલણનો ખૂબ જ નાનો ભાગ આ ઉચ્ચ મૂલ્યની નોટોમાં હતો. તેમ છતાં, આ પગલા વિશે ઘણી ચર્ચા થઈ હતી. કેટલાક લોકો માને છે કે આનો ભ્રષ્ટાચાર પર પ્રભાવ પડ્યો હતો, જ્યારે કેટલાક કહે છે કે તે માત્ર એક દેખાડો હતો.

આજે 10,000 રૂપિયાની નોટ આપણા માટે એક ઐતિહાસિક સ્મૃતિ બની ગઈ છે. આ નોટ હવે ફક્ત કલેક્ટ કરવાની વસ્તુ બની ગઈ છે. આજે પણ, જો કોઈની પાસે 10,000 રૂપિયાની નોટ હોય, તો તેની હરાજીમાં કિંમત લાખોમાં હશે.

Ahmedabad Cheapest Area:આ છે અમદાવાદના સૌથી સસ્તા વિસ્તારો ! ભાડે રહેવા માટે બેસ્ટ, આ સ્ટોરી વાંચવા અહીં ક્લિક કરો