દ્વારકા-શારદા પીઠના શંકરાચાર્ય સ્વામી સ્વરૂપાનંદ સરસ્વતીનું (Swami Swaroopanand Saraswati) રવિવારે 99 વર્ષની વયે અવસાન થયું. સ્વામીજીએ મધ્યપ્રદેશના નરસિંહપુરમાં અંતિમ શ્વાસ લીધા. તેમનો જન્મ 2 સપ્ટેમ્બર 1924ના રોજ મધ્યપ્રદેશના (Madhya Pradesh) સિઓનીના દિઘોરી ગામમાં એક બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થયો હતો. તેમના પિતાનું નામ ધનપતિ ઉપાધ્યાય અને માતાનું નામ ગિરિજા દેવી હતું. તેમના માતા-પિતાએ તેમનું નામ પોથી રામ ઉપાધ્યાય રાખ્યું હતું. હિંદુઓના સૌથી મહાન ગુરુ ગણાતા સ્વરૂપાનંદ સરસ્વતીએ માત્ર 9 વર્ષની વયે ઘર છોડીને ધર્મની યાત્રા શરૂ કરી હતી. તેમની ધાર્મિક યાત્રા દરમિયાન તેઓ કાશી પહોંચ્યા અને સ્વામી કરપતિ મહારાજ પાસેથી વેદ અને શાસ્ત્રોનું શિક્ષણ મેળવ્યું. બ્રિટિશ કાળ દરમિયાન 19 વર્ષની વયે તેમને ક્રાંતિકારી ઋષિ કહેવાતા અને આ નામથી જ ઓળખાયા.
તેમની તીર્થયાત્રા ચાલુ રાખવાની સાથે સ્વામી સ્વરૂપાનંદ સરસ્વતીએ પણ સ્વતંત્રતા માટે લડત ચલાવી હતી. અંગ્રેજો સામેની ચળવળમાં સામેલ થવાને કારણે તેમને 9 મહિના વારાણસી અને 6 મહિના મધ્ય પ્રદેશની જેલમાં વિતાવવા પડ્યા હતા. આ દરમિયાન તેમને કરપતિ મહારાજની રાજકીય પાર્ટી રામ રાજ્ય પરિષદના અધ્યક્ષ પણ જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા.
સ્વામી સ્વરૂપાનંદ 1950માં સંન્યાસી બન્યા અને 1981માં શંકરાચાર્યની પદવી પ્રાપ્ત કરી. 1950માં જ્યોતિષપીઠના બ્રહ્મલિન શંકરાચાર્ય સ્વામી બ્રહ્માનંદ સરસ્વતી, જેઓ ક્રાંતિકારી સાધુના નામથી પ્રખ્યાત થયા હતા, તેમણે દંડ-સંન્યાસની દીક્ષા લીધી હતી. આ દીક્ષા પછી તેઓ સ્વામી સ્વરૂપાનંદ સરસ્વતી તરીકે ઓળખાયા. આ રીતે તેઓ હિન્દુઓના સૌથી મોટા ધર્મગુરુ બન્યા.
તેમણે રામ મંદિર આંદોલન દરમિયાન અયોધ્યામાં ભાજપ અને વિશ્વ હિન્દુ પરિષદને પણ ઠપકો આપ્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે ભાજપ અને વીએચપી અયોધ્યામાં મંદિર બનાવવાના નામે પોતાની ઓફિસ ખોલવા માંગે છે, આ બિલકુલ સ્વીકાર્ય નથી. હિંદુઓમાં શંકરાચાર્ય સૌથી મોટા છે, તેથી આપણે હિંદુઓની સર્વોચ્ચ અદાલત છીએ. કેટલાક લોકો મંદિરના મુદ્દાને રાજકીય રંગ આપવા માંગે છે, આ અમને બિલકુલ સ્વીકાર્ય નથી.
સ્વામી સ્વરૂપાનંદ સરસ્વતીએ તેમનો 99મો જન્મદિવસ એક અઠવાડિયા પહેલા 3જી સપ્ટેમ્બર, હરિયાળી જીતના દિવસે ઉજવ્યો હતો. મધ્યપ્રદેશના મુખ્યમંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણ સહિત દેશની અનેક પ્રતિષ્ઠિત હસ્તીઓએ તેમને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા.
તેઓ લાંબા સમયથી બીમાર હતા. હાલમાં જ તેઓ બેંગ્લોરથી સારવાર કરાવીને પરત ફર્યા હતા. રવિવારે, નરસિંહપુર (એમપી) જિલ્લાના જોતેશ્વર ખાતે પરમહંસી ગંગા આશ્રમમાં તેમને નજીવો હૃદયરોગનો હુમલો આવ્યો. તેમણે બપોરે 3.50 કલાકે અંતિમ શ્વાસ લીધા હતા.