Knowledge: ભારતમાં કોફીની ખેતી ક્યારે શરૂ થઈ, કયા રાજ્યોમાં તેનું ઉત્પાદન થાય છે? જાણો કોફી વિશે
ભારતમાં કોફીની ખેતી ક્યારે શરૂ થઈ અને કયા મુખ્ય રાજ્યોમાં તેની ખેતી થાય છે? તાજેતરમાં વર્લ્ડ કોફી કોન્ફરન્સ 2023નું પણ આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ સંદર્ભે અહીં મહત્વની માહિતી આપવામાં આવી રહી છે.
બેંગલુરુએ એશિયામાં પ્રથમ વખત યોજાનારી વર્લ્ડ કોફી કોન્ફરન્સ-2023નું આયોજન કર્યું હતું. 25થી 28 સપ્ટેમ્બર દરમિયાન કાર્યક્રમનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. આ કાર્યક્રમમાં વિશ્વના 80 દેશના પ્રતિનિધિઓએ ભાગ લીધો હતો. આમાં કોફીની ખેતી કરતા, તેને પ્રોસેસ કરીને ગ્રાહકો સુધી પહોંચાડનારા લોકો અને કંપનીઓએ ભાગ લીધો હતો.
આ રીતે એશિયામાં પ્રથમ વખત કોન્ફરન્સનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, તેથી તેનાથી સંબંધિત પ્રશ્નો સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓનો ભાગ બની શકે છે. આને લગતા પ્રશ્નો સરકારી નોકરીની પરીક્ષાઓમાં પૂછી શકાય છે. ચાલો જાણીએ આ સંબંધિત પ્રશ્નોના જવાબ.
આ પણ વાંચો : International Coffee Day : વિશ્વની સૌથી મોંઘી કોફી, તૈયાર થાય છે બિલાડીના મળમાંથી, કિંમત જાણીને હોંશ ઉડી જશે
તેનું આયોજન ઈન્ટરનેશનલ કોફી ઓર્ગેનાઈઝેશન (ICO) દ્વારા કોફી બોર્ડ ઓફ ઈન્ડિયા, ભારત સરકારના વિવિધ મંત્રાલયો અને વિભાગો અને કર્ણાટક સરકારના સહયોગથી કરવામાં આવ્યું હતું. ICO એ સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સાથે સંકળાયેલ એક એન્ટિટી છે અને વિશ્વના વિવિધ ભાગોમાં બે વર્ષમાં એક વખત આવા કાર્યક્રમોનું આયોજન કરવામાં આવે છે. બેંગલુરુમાં આ પાંચમી કોન્ફરન્સ હતી. કોફીની આસપાસ ચાર દિવસ સુધી ચર્ચાઓ ચાલી. ઉપજ વધારવાની વાતો થઈ હતી.
આ માટે ખેડૂતોને મદદ કરવા અંગે પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. કોફી ઉદ્યોગ સામેના પડકારો પર કેન્દ્રિત સત્રો પણ હતા. આ ઇવેન્ટના ઓફિશિયલ માસ્કોટ કોફી સ્વામી હતા, જેઓ ભારતીય પરંપરાના વાહક હતા.
ICO ની સ્થાપના ક્યારે થઈ?
ઇન્ટરનેશનલ કોફી ઓર્ગેનાઇઝેશન (ICO)ની સ્થાપના 1963માં સંયુક્ત રાષ્ટ્રના સમર્થનથી કરવામાં આવી હતી. આ પહેલા વર્ષ 1962માં આંતરરાષ્ટ્રીય કોફી કરાર પર પણ હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા હતા. તે પછી આ સંસ્થાની જરૂરિયાત અનુભવાઈ હતી. ICO વિશ્વના 93 ટકા કોફી ઉત્પાદનનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. તેનું હેડક્વાર્ટર લંડનમાં છે. સંસ્થાનો મૂળ ઉદ્દેશ્ય કોફી સંબંધિત તમામ શેરધારકોના હિતોને ધ્યાનમાં રાખીને બજારની જરૂરિયાતો અનુસાર નીતિ અને સંશોધન પર કામ કરવાનો છે.
ભારતીય કોફી બોર્ડ શું છે?
ભારતીય કોફી બોર્ડ સરકારનો અભિન્ન અંગ છે. તેની રચના કોફી એક્ટ 1942 હેઠળ કરવામાં આવી હતી. બોર્ડ તેની જવાબદારીઓ સીધી રીતે કેન્દ્રીય વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલયના વહીવટી નિયંત્રણ હેઠળ નિભાવે છે. બોર્ડનું સંચાલન બેંગલુરુથી જ થાય છે. જેમાં અધ્યક્ષ સહિત 33 સભ્યો છે. બોર્ડની મુખ્ય જવાબદારી સંશોધન અને વિકાસ પર કામ કરવાની છે.
કોફીની ખેતી કયા રાજ્યોમાં થાય છે?
ભારતમાં કોફીની ખેતી પહાડી વિસ્તારોમાં થાય છે. દેશના કુલ ઉત્પાદનમાં કર્ણાટકનો હિસ્સો 70 ટકા છે. અન્ય મુખ્ય કોફી ઉત્પાદક રાજ્યો કેરળ, તમિલનાડુ, આંધ્રપ્રદેશ અને ઓડિશા છે. ઉત્તર-પૂર્વના રાજ્યોમાં પણ કોફીની ખેતી થાય છે. અરેબિકા એ સમગ્ર વિશ્વમાં કોફીની સૌથી સ્વાદિષ્ટ વિવિધતા છે. ભારતમાં અરેબિકાની ખેતી 60 ટકા છે.
કેટલા ખેડૂતો કોફીની ખેતી કરે છે?
ભારત સરકાર કોફીના ખેડૂતોને રૂપિયા 50 હજારથી રૂપિયા 3 લાખ સુધીની પ્રારંભિક સહાય પૂરી પાડે છે. આમાં સબસિડી પણ સામેલ છે. બે હપ્તામાં ચૂકવણી કરવાની જોગવાઈ છે. હાલમાં ભારતમાં લગભગ ત્રણ લાખ ખેડૂતો કોફીની ખેતી કરે છે. તેમાંથી મોટાભાગના નાના ખેડૂતો છે. અહીં ઉગાડવામાં આવતી 80 ટકા કોફીની નિકાસ થાય છે. બાકીનો ઉપયોગ દેશમાં થાય છે.
દેશમાં તેની ખેતીનો ઈતિહાસ બાબા બુદાન ગિરીના નામ સાથે જોડાયેલો છે, જેઓ 15મી સદીમાં મક્કાની યાત્રાએ ગયા હતા અને ત્યાંથી પોતાની સાથે સાત બીજ લાવ્યા હતા અને મૈસૂરની ચંદ્રગિરી પહાડીઓ પર રોપ્યા હતા. ખેડૂતોએ વર્ષ 1670 થી તેની ખેતી કરવાનું શરૂ કર્યું અને આજે દક્ષિણ ભારતીય રાજ્યો કોફીના ઉત્પાદનમાં અગ્રેસર છે.
બ્રાઝિલ વિશ્વમાં સૌથી વધુ કોફીનું ઉત્પાદન કરે છે, લગભગ 40 ટકા. અન્ય મુખ્ય ઉત્પાદક દેશો ભારત, વિયેતનામ, કોલંબિયા, ઇન્ડોનેશિયા, પેરુ, યુગાન્ડા, ગ્વાટેમાલા, હોન્ડુરાસ અને ઇથોપિયા છે.