નેપાળના પોખરામાં રવિવારે એક પેસેન્જર પ્લેન ક્રેશ થયું હતું. વિમાનમાં 68 મુસાફરો સવાર હતા. જેમાં 5 ભારતીય અને 14 વિદેશી નાગરિકો હતા. નેપાળની સેના અને પોલીસ ઘટનાસ્થળે બચાવ કામગીરીમાં લાગેલી છે અને 42 મૃતદેહો બહાર કાઢવામાં આવ્યા છે. અકસ્માતને લઈને કેબિનેટની ઈમરજન્સી બેઠક બોલાવવામાં આવી છે. નેપાળમાં આ પહેલી ઘટના નથી. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં અહીં અનેક વિમાન અકસ્માતો થયા છે. અહીં નેપાળમાં હવાઈ મુસાફરીને પણ જોખમી ગણાવવામાં આવી છે.
છેલ્લા ત્રીસ વર્ષના આંકડા આ વાતની પુષ્ટિ કરે છે. એવિએશન સેફ્ટી ડેટાબેઝના રિપોર્ટ અનુસાર નેપાળમાં છેલ્લા 30 વર્ષમાં 27 પ્લેન અકસ્માતો થયા છે. જેમાં છેલ્લા એક દાયકામાં 20 ઘટનાઓ બની હતી. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઊભો થાય છે કે નેપાળમાં હવાઈ મુસાફરી આટલી જોખમી કેમ છે અને તેના કારણો શું છે ?
નેપાળમાં વિમાન દુર્ઘટના પાછળ ઘણા કારણો આપવામાં આવ્યા છે. આમાં સૌથી પ્રખ્યાત કઠોર પર્વતીય ભૂપ્રદેશ છે. આ વિમાન માટે જોખમ વધારવાનું કામ કરે છે. નેપાળમાં એરસ્ટ્રીપ્સ પર્વતીય વિસ્તારોમાં છે. અહીં હવામાન અચાનક બદલાઈ જાય છે, જે વિમાનનો ખતરો વધારવાનું કામ કરે છે.
નવા એરક્રાફ્ટ માટે ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરનો અભાવ અને તે ક્ષેત્રને સુધારવા માટે રોકાણ પણ એક મહત્વનું કારણ છે. નેપાળમાં પર્યાપ્ત રીતે પ્રશિક્ષિત ઉડ્ડયન સ્ટાફની પણ અછત છે. આ સિવાય એરલાઈન ચલાવવા માટે જેટલા સ્ટાફની જરૂર છે તેટલો સ્ટાફ પણ નથી. જેની સીધી અસર ઉડ્ડયન ક્ષેત્ર પર પડી રહી છે.
2013માં યુરોપિયન યુનિયને સુરક્ષાની ચિંતાઓને ટાંકીને તમામ નેપાળની એરલાઈન્સને તેના એરસ્પેસ પર ઉડવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. અહીંના ખરાબ ઉડ્ડયન રેકોર્ડને જોતા યુરોપિયન કમિશને નેપાળી એરલાઈન્સને 28 દેશમાં ઉડાન પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો. ગયા વર્ષે માર્ચ મહિનામાં સ્થાનિક અખબાર કાઠમંડુ પોસ્ટે અહેવાલ આપ્યો હતો કે નેપાળ સરકારની નિષ્ફળતાને કારણે અહીંના વિમાનો યુરોપિયન દેશોમાં ઉડાન ભરી શકતા નથી. યુનિયનની ઉડ્ડયન બ્લેકલિસ્ટમાંથી બહાર નીકળી શકતા નથી.
અગાઉના રેકોર્ડ પર નજર કરીએ તો નેપાળમાં સૌથી ઘાતક વિમાન દુર્ઘટના કાઠમંડુના ત્રિભુવન ઇન્ટરનેશનલ એરપોર્ટ પર થઈ છે, જે દરિયાની સપાટીથી 1,338 મીટરની ઊંચાઈ પર છે. આ વિસ્તાર ખાસ કરીને ખતરનાક છે કારણ કે તે સાંકડી અંડાકાર આકારની ખીણમાં સ્થિત છે. આ સાથે, તે ઊંચા અને તીક્ષ્ણ પર્વતોથી ઘેરાયેલું છે.
આના પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે આ ભાગ ફ્લાઇટ માટે જરૂરી હોય તેટલી છૂટ આપતો નથી. ફાયનાન્સિયલ એક્સપ્રેસના અહેવાલ મુજબ મોટાભાગના પાઇલોટ્સનું કહેવું છે કે ઊંડો અને સાંકડો રનવે એરક્રાફ્ટને નેવિગેટ કરવું મુશ્કેલ બનાવે છે. અહીં નાના વિમાનો લાવી શકાય છે, પરંતુ મોટા જેટલાઈનર્સ નહીં.