પહેલેથી જ મોંઘવારીથી પરેશાન બ્રિટનમાં છૂટક મોંઘવારી (Inflation in England) છેલ્લા 40 વર્ષમાં 9.4 ટકાના રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી ગઈ છે. નેશનલ સ્ટેટેસ્ટિક્સ ઑફિસે બુધવારે ઉપભોક્તા મૂલ્ય પર આધારિત મોંઘવારીના આંકડા જાહેર કરતા કહ્યુ કે જૂન (June retail inflation) મહિનામાં તે વધીને 9.4 ટકા થયો છે. એક મહિના પહેલા તે 9.1 ટકા હતો. મોંઘવારીનો આ આંકડો 1982 પછીના સર્વોચ્ચ સ્તરે છે. તે સમયે મોંઘવારી 11 ટકા પર પહોંચી ગઈ હતી. રશિયન-યુક્રેન (Russia-Ukraine crisis) વચ્ચે યુદ્ધ શરૂ થયુ ત્યારથી, સપ્લાય-ચેઇન ખાદ્ય ઉત્પાદનો અને ઇંધણના ભાવમાં પણ નોંધપાત્ર વધારો થયો છે, જેનાથી આમ જનજીવન પર ઉંડી અસર પડી છે. આ વર્ષે ખાદ્યપદાર્થોનો ફુગાવો 9.8 ટકા વધ્યો છે, જ્યારે પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં ગયા વર્ષે 42.3 ટકાનો વધારો થયો છે.
બ્રિટિશ સેન્ટ્રલ બેંક (Bank of England)ના ગવર્નર એન્ડ્રુ બેલીએ પહેલાથી જ વધતી મોંઘવારી પર અંકુશ મેળવવા વ્યાજદરમાં વધારો કરવાની શક્યતા વ્યક્ત કરી છે. ડિસેમ્બર 2021 થી, બેન્ક ઓફ ઈંગ્લેન્ડે પાંચ વખત વ્યાજદર વધાર્યા છે. બ્રિટનની જેમ અમેરિકાનું અર્થતંત્ર પણ મોંઘવારીથી ત્રસ્ત છે. અમેરિકામાં મોંઘવારી જૂનમાં 9.1 ટકા સાથે ચાર દાયકાના રેકોર્ડ સ્તરે પહોંચી ગયો છે.
ગવર્નર બેલીએ કહ્યું કે ઓગસ્ટ મહિનામાં મોનેટરી પોલિસી કમિટીની બેઠકમાં વ્યાજ દરમાં 50 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો થઈ શકે છે. તેમણે કહ્યું કે 1997માં બેન્ક ઓફ ઈંગ્લેન્ડને વ્યાજ દર નક્કી કરવાનો અધિકાર મળ્યો હતો. ત્યારથી અમારી સામે સૌથી મોટો પડકાર છે. અમારું લક્ષ્ય મોંઘવારી દરને ફરી 2 ટકા પર લાવવાનું છે. જો ઓગસ્ટની બેઠકમાં વ્યાજ દરમાં 50 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો કરવામાં આવે તો તે 1995 પછીનો સૌથી મોટો સિંગલ વધારો હશે.
ફાઇનાન્શિયલ માર્કેટમાં એવી પણ ચર્ચા છે કે યુરોપિયન સેન્ટ્રલ બેંક પણ વ્યાજ દરમાં 50 થી 75 બેસિસ પોઇન્ટનો વધારો કરી શકે છે. જો આમ થશે તો બે દાયકામાં પ્રથમ વખત યુરોપિયન સેન્ટ્રલ બેંક વ્યાજ દરમાં વધારો કરશે. યુરોપિયન સેન્ટ્રલ બેંકની આજે એક મહત્વપૂર્ણ બેઠક યોજાવા જઈ રહી છે.
જૂન મહિનામાં અમેરિકામાં મોંઘવારી દર 40 વર્ષમાં 9.1 ટકાના નવા રેકોર્ડ પર પહોંચી ગયો છે. 26 અને 27 જુલાઈએ ફેડરલ રિઝર્વની મહત્વની બેઠક યોજાવા જઈ રહી છે. ફેડરલ રિઝર્વ વ્યાજ દરમાં 75 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો કરે તેવી ધારણા છે. અગાઉ આ અંદાજ 100 બેસિસ પોઈન્ટનો હતો. અગાઉ જૂનમાં પણ ફેડરલ રિઝર્વે વ્યાજ દરમાં 75 બેસિસ પોઈન્ટનો વધારો કર્યો હતો.
આગામી મહિને રિઝર્વ બેંકની મોનિટરી પોલિસી કમિટીની બેઠક યોજાવા જઈ રહી છે. આ બેંકો દ્વારા વ્યાજ દર અંગે લેવામાં આવેલા નિર્ણયની સીધી અસર રિઝર્વ બેંક પર પડશે. જો કે, RBI માટે રાહતના સમાચાર એ છે કે મોંઘવારી દર માસિક ધોરણે સતત ઘટી રહ્યો છે. માર્ગ દ્વારા, તે હજુ પણ 6 ટકાની મર્યાદાથી વધુ 7 ટકાની નજીક છે. આવી સ્થિતિમાં રેપો રેટ વધારવા માટે રિઝર્વ બેંક પર વધુ દબાણ નથી.