શું છે જીવામૃત, કેવી રીતે બને છે અને ખેડૂતોની આવક વધારવામાં કેવી રીતે કરે છે મદદ, જાણો વિગતવાર
સેન્દ્રિય ખાતરને કારણે રોગોનો કોઈ ખતરો રહેતો નથી. ઉપરાંત, તે મોંઘા ખાતરો અને જંતુનાશકોથી છુટકારો અપાવે છે. અહીં વાંચો કેવી રીતે ખેડૂતો ઘરે જૈવિક ખાતર બનાવી શકે છે.
જીવામૃતની મદદથી જમીનને પોષક તત્વો મળે છે અને તે ઉત્પ્રેરક તરીકે કામ કરે છે. જેના કારણે જમીનમાં સૂક્ષ્મ જીવોની પ્રવૃત્તિ વધે છે. આ ઉપરાંત જીવામૃતની મદદથી વૃક્ષો અને છોડને ફંગલ અને બેક્ટેરિયલ રોગોથી પણ બચાવી શકાય છે.
જીવામૃત બનાવવાની રીત - એક ડ્રમમાં 200 લિટર પાણી ઉમેરો અને 10 કિલો તાજુ ગાયનું છાણ, 10 લિટર ગૌમૂત્ર, 1 કિલો ચણાનો લોટ (કોઈપણ દાળનો લોટ), 1 કિલો જૂનો ગોળ અને 1 કિલો માટી મિક્સ કરો. આ બધી વસ્તુઓ મિક્સ કર્યા પછી, આ મિશ્રણને 48 કલાક માટે શેડમાં રાખો. 2 થી 4 દિવસ પછી આ મિશ્રણ ઉપયોગ માટે તૈયાર થઈ જશે.
ઉપયોગની રીત - એક એકર જમીન માટે 200 લિટર જીવામૃત મિશ્રણની જરૂર રહે છે. ખેડૂતે મહિનામાં બે વાર તેના પાક પર છંટકાવ કરવો પડશે. તેને સિંચાઈના પાણીમાં ભેળવીને પણ વાપરી શકાય છે.
ઘન જીવામૃત શુષ્ક ખાતર છે. તેને બનાવવા માટે, 100 કિલો દેશી ગાયનું છાણ, 2 કિલો ગોળ, 2 કિલો કઠોળનો લોટ અને 1 કિલો જીવંત માટી (ઝાડની નીચેની માટી કે જ્યાં રાસાયણિક ખાતર નાખવામાં આવ્યું ન હોય) અને તેને સારી રીતે મિક્સ કરો. આ મિશ્રણમાં ધીમે ધીમે ગૌમૂત્ર ઉમેરો અને તેને સારી રીતે ભેળવી દો જેથી ઘન જીવામૃત બની જાય. હવે આ ગાઢ જીવામૃતને છાયામાં સારી રીતે ફેલાવીને સૂકવી લો. સુકાઈ ગયા પછી તેને લાકડા વડે મારી બારીક બનાવો. તેનો ઉપયોગ વાવણી સમયે અથવા પાણી આપ્યાના 2 થી 3 દિવસ પછી કરી શકાય છે. આ સૂકું ઘન જીવામૃત 6 મહિના સુધી સંગ્રહિત કરી શકાય છે.
બીજામૃત નવા છોડના બીજ રોપતી વખતે બીજામૃતનો ઉપયોગ થાય છે. બીજામૃતની મદદથી નવા છોડના મૂળને ફૂગ, જમીનથી થતા રોગો અને બીજને રોગોથી બચાવી શકાય છે. ગાયનું છાણ, એક શક્તિશાળી કુદરતી ફૂગનાશક, ગૌમૂત્ર વિરોધી બેક્ટેરિયલ પ્રવાહી, લીંબુ અને માટીનો ઉપયોગ બીજામૃત બનાવવા માટે થાય છે.
ઉપયોગની રીત: કોઈપણ પાકના બીજ વાવતા પહેલા, તમારે તે બીજમાં બીજામૃત સારી રીતે લગાવવું જોઈએ અને રોપ્યા પછી, તે બીજને થોડો સમય સૂકવવા માટે છોડી દો. બીજ પર બીજામૃત સુકાઈ જાય પછી તમે જમીનમાં બીજ વાવી શકો છો. આને બીજોપચાર પણ કહેવાય છે.