મખાનાને મળ્યો GI ટેગ, હવે તેનો બિઝનેસ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે વધી શકે છે 10 ગણો, જાણો ખેડૂતોને શું ફાયદો થશે?
બિહાર સરકાર GI ટેગને લઈને છેલ્લા વર્ષોથી સંઘર્ષ કરી રહી હતી. જે અંતર્ગત રાજ્ય સરકારે બિહાર મખાનાનું નામ આપવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. પરંતુ, વિરોધ થતાં સરકારે પોતાનો નિર્ણય પાછો ખેંચી લીધો અને આખરે મિથિલા મખાનાને આ ટેગ મળ્યો.
બિહારમાં મખાનાની ખેતી (Makhana Cultivation)કરતા ખેડૂતો માટે સારા સમાચાર છે. બિહાર સરકારના પ્રયાસો બાદ મિથિલાંચલ મખાનાને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઓળખ મળી છે. જે અંતર્ગત મિથિલાંચલ મખાનાને જિયોગ્રાફિકલ ઇન્ડિકેશન (GI) ટેગ એનાયત કરવામાં આવ્યો છે. એકંદરે, બિહાર અને મિથિલાંચલનું નામ આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે મખાના સાથે આગવી રીતે જોડાયેલું છે. આ પછી ખેડૂતોને મખાનાના સારા ભાવ મળવાનો માર્ગ મોકળો થશે. એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે જીઆઈ ટેગ મળ્યા બાદ માખાના આંતરરાષ્ટ્રીય બિઝનેસમાં 10 ગણો વધારો થઈ શકે છે.
હકીકતમાં બિહાર સરકાર GI ટેગને લઈને છેલ્લા વર્ષોથી સંઘર્ષ કરી રહી હતી. જે અંતર્ગત રાજ્ય સરકારે બિહાર મખાનાનું નામ આપવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. પરંતુ, વિરોધ થતાં સરકારે પોતાનો નિર્ણય પાછો ખેંચી લીધો અને આખરે મિથિલા મખાનાને આ ટેગ મળ્યો.
દેશના કુલ ઉત્પાદનમાં 90 ટકા હિસ્સો બિહારનો
એક નજર કરીએ તો દેશમાં લગભગ 15 હજાર હેક્ટર વિસ્તારમાં મખાનાની ખેતી થાય છે, જેમાં 80થી 90 ટકા ઉત્પાદન એકલા બિહારમાં થાય છે. મિથિલાંચલ તેના ઉત્પાદનમાં 70 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. એક આંકડા મુજબ વાર્ષિક આશરે 1,20,000 ટન બીજ મખાનાનું ઉત્પાદન થાય છે, જેમાંથી 40,000 ટન મખાના લાવા મેળવવામાં આવે છે. બિહારના મિથિલાંચલમાં મોટા પાયે તેની ખેતી થાય છે. મિથિલાંચલમાં મધુબની અને દરભંગા, સહરસા, પૂર્ણિયા, મધેપુરા, કટિહાર જિલ્લાઓનો સમાવેશ થાય છે.
મખાનાને જીઆઈ ટેગ મળ્યા પછી ખેડૂતોને મોટાપાયે નફો મેળવવાની તક પૂરી પાડવાની અપેક્ષા છે. એવી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે GI ટેગ મળ્યા બાદ બજારમાં તેની આંતરરાષ્ટ્રીય માંગ પણ વધશે. હકીકતમાં, 2002માં દરભંગામાં રાષ્ટ્રીય મખાના સંશોધન કેન્દ્રની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી. દરભંગામાં સ્થિત આ સંશોધન કેન્દ્ર ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદ હેઠળ કામ કરે છે.
હાલ એક હજાર કરોડનો બિઝનેસ
હાલમાં બિહારના મખાના દર વર્ષે એક હજાર કરોડનો બિઝનેસ કરે છે. જેમાં વિદેશમાંથી થતી આવક મુખ્ય છે. પરંતુ, એવી અપેક્ષા છે કે GI ટેગ મળ્યા પછી બિઝનેસ 10 ગણો વધી જશે. જે બાદ મખાનાનો બિઝનેસ 10 હજાર કરોડ સુધી પહોંચી શકે છે. આ સંદર્ભે દરભંગાના ભાજપના સાંસદ ગોપાલજી ઠાકુરે, જેમણે મખાનાને લઈને ઘણા અભિયાન ચલાવ્યા છે, તેમણે TV9 ભારતવર્ષને કહ્યું કે મિથિલાંચલના ખેડૂતોની મોટી જીત છે.
તેઓ વધુમાં કહે છે કે મખાનાને જીઆઈ ટેગ મળવાથી લાખો ખેડૂતોને સીધો ફાયદો થશે. મોટી કંપનીઓ અહીં આવશે. તેમને રોજગાર મળશે. મિથિલાને ઈન્ટરનેશનલ લેવલ સુધી માર્કેટ મળશે. તેમણે કહ્યું કે મિથિલાંચલની હંમેશા ઉપેક્ષા કરવામાં આવી છે, પરંતુ કેન્દ્ર સરકારે મિથિલાના લોકોને મોટી ભેટ આપી છે. તેમને કહ્યું કે હવે મખાનાથી 10 હજાર કરોડની કમાણી થઈ શકે છે.
મખાનાની MSP જાહેર કરવાની માગ
કટિહારથી JDU સાંસદ દુલાલ ચંદ ગોસ્વામીએ મખાનાની MSP જાહેર કરવાની માગ કરી છે. TV9 સાથેની વાતચીતમાં ગોસ્વામી કહે છે કે કટિહારના ખેડૂતો કિમખાનાની ખેતી પર સૌથી વધુ નિર્ભર છે. ત્યાંના ખેડૂતો ખેતી કરે છે. પરંતુ, તેમને તેની યોગ્ય કિંમત મળતી નથી. આવી સ્થિતિમાં મખાનાની MSP નક્કી કરવી જરૂરી છે.
ગોસ્વામી કહે છે કે હવે જ્યારથી મખાનાને જીઆઈ ટેગ મળ્યો છે, ખેડૂતોને તેને વિદેશ મોકલવામાં કોઈ સમસ્યાનો સામનો કરવો પડશે નહીં. આ સાથે મોટા સ્તરે ખેતીમાં સરકારી સહાય પણ મળશે. તેમણે વધુમાં કહ્યું કે બિહાર સરકાર આ માટે પહેલાથી જ મફત બીજ અને ખેતી માટે અનુદાન આપી રહી છે.
વિદેશમાં મહારાષ્ટ્ર મખાના પર આક્રોશ
કટિહારથી JDU સાંસદ દુલાલ ચંદ ગોસ્વામી ખૂબ કહી રહ્યા છે કે બિહારમાં 90 ટકા મખાનાની ખેતી થાય છે. પરંતુ, તે મહારાષ્ટ્ર મખાનાના નામથી વિદેશમાં વેચાય છે. જીઆઈ ટેગ મેળવવાનો શ્રેય મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારને આપતા તેઓ કહે છે કે આ સાથે બિહારની આ પ્રોડક્ટને વિદેશીઓની થાળીમાં પીરસવાનું સપનું સાકાર થશે.
