Coronavirus: કોવિડથી વધુ બીમાર થવાથી શરીરમાં આયર્નની ઉણપ થઈ શકે છે, આહારનું ધ્યાન રાખો
Covid and Iron Deficiency: ડોકટરો કહે છે કે જો આપણે કોવિડ-19 અને આયર્નની ઉણપ વચ્ચેના સંબંધ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીએ, તો અભ્યાસ દર્શાવે છે કે જ્યારે કોરોનાથી ખરાબ રીતે ચેપ લાગે છે ત્યારે કાર્યાત્મક આયર્નની ઉણપ પણ શરૂ થાય છે.
આયર્નની ઉણપ એક એવી સ્થિતિ છે જેના કારણે લોહીમાં સ્વસ્થ લાલ રક્તકણોની તીવ્ર અછત હોય છે. લાલ રક્ત કોશિકાઓ શરીરના પેશીઓમાં (Red Blood Cells)ઓક્સિજન વહન કરે છે. જો શરીરમાં આયર્નની ઉણપ હોય, તો તમારું શરીર લાલ રક્ત કોશિકાઓમાં તે જરૂરી પદાર્થો પૂરતા પ્રમાણમાં ઉત્પન્ન કરી શકશે નહીં, જેના કારણે લાલ રક્ત કોશિકાઓ ઓક્સિજન (હિમોગ્લોબિન) વહન કરવામાં સક્ષમ છે. તેથી, આયર્નની ઉણપનો એનિમિયા તમને થાક અનુભવી શકે છે અને શ્વાસ લેવામાં તકલીફ પડી શકે છે. આયર્ન મેટાબોલિઝમને કારણે રોગપ્રતિકારક શક્તિની (Immune System)કાર્યક્ષમતા પર અસર થાય છે. સંવેદનશીલતા અથવા ક્લિનિકલ કોર્સના સંદર્ભમાં, કોવિડ-19 રોગચાળા દરમિયાન SARS-CoV-2 ચેપને કારણે પોષક તત્વો પર સંભવિત અસરો પર ક્લિનિકલ સંશોધનમાં નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.
આયર્ન મેટાબોલિઝમ અને કોવિડ-19 વચ્ચેના જોડાણ વિશે વાત કરીએ તો, તે પોષક પ્રતિરક્ષા સાથે સંબંધિત છે. આવા સંબંધોને વધુ સારી રીતે સમજવા માટે ઘણા વ્યાપક ધોરણો છે. તે યાંત્રિક દૃષ્ટિબિંદુ (મિકેનિસ્ટિક સિદ્ધાંત) હેઠળ સમજી શકાય છે. આ ઉપરાંત, કોવિડ-19 અને ભવિષ્યની અન્ય મહામારીઓ સામે લડવા માટે તૈયાર રહેવાની વધુ અસરકારક વ્યૂહરચના દ્વારા પણ જાણી શકાય છે.
કોવિડથી ગંભીર રીતે બીમાર થવાનો ભય છે
અત્યાર સુધીના ઘણા અભ્યાસોએ સાબિત કર્યું છે કે શરીરમાં આયર્નની ઉણપ બેક્ટેરિયા અને કેટલાક પરોપજીવીઓને કારણે થાય છે. જો કે, વાઈરલ ઈન્ફેક્શનના કેસમાં આ પ્રકારની સમસ્યા ઓછી જોવા મળે છે. જો આપણે કોવિડ-19 અને આયર્નની ઉણપ વચ્ચેના સંબંધ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીએ, તો અભ્યાસ દર્શાવે છે કે જ્યારે કોવિડ-19થી ગંભીર રીતે ચેપ લાગે ત્યારે કાર્યાત્મક આયર્નની ઉણપ પણ થાય છે.
ડો. સુરનજીત ચેટર્જી, ઈન્ટરનલ મેડિસિન, ઈન્દ્રપ્રસ્થ એપોલો હોસ્પિટલ, નવી દિલ્હીના વરિષ્ઠ સલાહકાર, ઉપરોક્ત તમામ મુદ્દાઓ સાથે સહમત જણાય છે. તેમણે સમજાવ્યું કે કોવિડથી ગંભીર રીતે ચેપ લાગવાથી આયર્નની ઉણપ થઈ શકે છે, કારણ કે ‘જ્યારે તમે બીમાર હોવ અને તમને યોગ્ય પોષક તત્વો ન મળે, ત્યારે તમારા શરીરમાં આયર્ન વગેરેની ઉણપ થઈ જાય છે.’
તેણે કહ્યું, ‘મેં અત્યાર સુધી જેટલા પણ દર્દીઓની સારવાર કરી છે, તેમાં આયર્નની ઉણપ અને કોવિડ વચ્ચે કોઈ સંબંધ નથી. જો કે, અભ્યાસમાં બંને વચ્ચે કેટલાક સંબંધ મળી શકે છે. ચેપના ગંભીર કેસ અને લાંબા સમય સુધી કોવિડની અસર થઈ શકે છે, પરંતુ તેના કારણે આખા શરીરને અસર થશે. મેં કોવિડના હળવા લક્ષણો ધરાવતી કોઈપણ વ્યક્તિમાં આયર્નની ઉણપ જોઈ નથી.
શું આયર્નની ઉણપથી પીડિત વ્યક્તિ વધુ બીમાર છે?
ડૉ. ચેટર્જીએ કહ્યું, ‘અમે ઘણા સમયથી ગંભીર બીમારીઓથી પીડિત લોકો વિશે વાત કરી રહ્યા છીએ. પરંતુ અમે અત્યાર સુધી આયર્નની ઉણપથી પીડિત લોકોને આ શ્રેણીમાં મૂક્યા નથી. ડાયાબિટીસ, હાર્ટ પેશન્ટ, અસ્થમા વગેરે જેવી બીમારીઓ છે, જેનાથી ઘણા લોકો પીડિત છે અને તેનો સીધો સંબંધ વાયરસ સાથે છે.
તેમણે એમ કહીને નિષ્કર્ષ કાઢ્યો, ‘અત્યાર સુધી આયર્નની ઉણપ અને કોવિડ વચ્ચે કોઈ જોડાણની વાત કરવામાં આવી નથી, પરંતુ તે યોગ્ય પોષણના અભાવને કારણે હોઈ શકે છે.’