Forex Reserve Slips: વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં ભારે ઘટાડો, ફરી એક વાર 600 અબજ ડોલરથી નીચે રીઝર્વ
મે મહિનામાં રિઝર્વ બેંકના (RBI) રિપોર્ટ અનુસાર, 600 બિલિયન ડોલરનું રિઝર્વ દેશના 10 મહિનાના આયાત બિલની બરાબર છે. રિઝર્વ અત્યાર સુધીમાં 642.5 બિલિયન ડોલરના સર્વકાલીન ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચી ગયું છે.
દેશના વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં ફરી એકવાર તીવ્ર ઘટાડો થયો છે. રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલા આંકડા અનુસાર, 10 જૂનના રોજ પૂરા થયેલા સપ્તાહમાં દેશનો વિદેશી મુદ્રા ભંડાર (Forex reserve) ફરી એકવાર 600 બિલિયન ડોલરના સ્તરથી નીચે આવી ગયો છે. રિઝર્વના ચાર ભાગમાં ઘટાડો થયો છે એટલે કે ફોરેન કરન્સી એસેટ, ગોલ્ડ રિઝર્વ, આઈએમએફ સાથે એસડીઆર અને આઈએમએફ સાથે રિઝર્વ પોઝીશનમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો છે. અગાઉ, 27 મેના રોજ પૂરા થયેલા સપ્તાહમાં જ રિઝર્વ ફરી એકવાર 600 બિલિયન ડોલરના સ્તરને પાર કરી ગયું હતું.
વિદેશી મુદ્રા ભંડાર ક્યાં પહોંચ્યો?
જાહેર કરાયેલા ડેટા અનુસાર, 10 જૂનના રોજ પૂરા થયેલા સપ્તાહમાં દેશનું વિદેશી મુદ્રા ભંડાર 4.599 બિલિયન ડોલર વધીને 596.458 બિલિયન ડોલર થઈ ગયું. તે જ સમયે, ગયા અઠવાડિયે પણ અનામતમાં ઘટાડો થયો હતો, જોકે આ ઘટાડો મર્યાદિત હતો. 10 જૂનના સપ્તાહમાં ફોરેન કરન્સી એસેટ 4.535 બિલિયન ડોલર ઘટીને 532.244 બિલિયન ડોલરના સ્તરે આવી ગઈ હતી. તે જ સમયે, આ સમયગાળા દરમિયાન દેશના સોનાના ભંડારમાં પણ ઘટાડો થયો છે, જો કે તેનું મૂલ્ય માત્ર 10 લાખ ડોલર ઘટીને 40.842 બિલિયન ડોલર પર છે. ઈન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ સાથે એસડીઆર પણ 2.3 કરોડ ડોલર ઘટીને 18.38 બિલિયન ડોલરના સ્તર પર આવી ગયું છે. IMF સાથે રીઝર્વ પોઝીશન 40 કરોડ ડોલર ઘટીને 4.985 બિલિયન ડોલરના સ્તરે આવી ગઈ છે.
10 મહિનાના આયાત બિલ બરાબર રીઝર્વ
મે મહિનામાં રિઝર્વ બેંકના રિપોર્ટ અનુસાર, લગભગ 600 બિલિયન ડોલરનું રિઝર્વ દેશના 10 મહિનાના આયાત બિલની બરાબર છે. રીઝર્વમાં સતત વધઘટ જોવા મળી રહી છે. 20 મેના રોજ પૂરા થતા સપ્તાહ પહેલા, સતત 9 અઠવાડિયા સુધી અનામતમાં ઘટાડો જોવા મળ્યો હતો. અને તે 593 બિલિયન ડોલરના સ્તરે પહોંચી ગયું હતું. 3 સપ્ટેમ્બર, 2021ના રોજ પૂરા થયેલા સપ્તાહમાં વિદેશી મુદ્રા ભંડાર 642.5 બિલિયન ડોલરની સર્વકાલીન ઉચ્ચતમ સપાટીએ પહોંચી ગયો હતો. નબળા રૂપિયા અને ક્રૂડ ઓઈલના ઊંચા ભાવને કારણે દેશની અનામતો પર દબાણ છે.
ફોરેક્સ રિઝર્વ શું છે?
ફોરેન એક્સચેન્જ અથવા વિદેશી મુદ્રા ભંડાર એ અનિવાર્યપણે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) દ્વારા વિદેશી ચલણમાં અનામત તરીકે રાખવામાં આવેલી સંપત્તિ છે, જેનો ઉપયોગ આર્થિક સંકટમાં થાય છે. તેનો ઉપયોગ સામાન્ય રીતે વિનિમય દરોને ટેકો આપવા અને નાણાકીય નીતિ બનાવવા માટે થાય છે. ભારતના મામલે, વિદેશી મુદ્રા ભંડારમાં ડોલર, સોનું અને ખાસ ડ્રોઇંગ રાઇટ્સ માટે ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડના ક્વોટાનો સમાવેશ થાય છે. કેટલીક કેન્દ્રીય બેંકો તેમના યુએસ ડોલર અનામત ઉપરાંત બ્રિટિશ પાઉન્ડ, યુરો, ચીની યુઆન અથવા જાપાનીઝ યેનને તેમના અનામતમાં રાખે છે.