દિવાળીની ઉજવણી સમાપ્ત થયા પછી, ઘણા ભારતીય સમુદાયો લાભ પાચમ નામનો શુભ તહેવાર ઉજવે છે, જેને “સૌભાગ્ય પંચમી” અથવા “જ્ઞાન પંચમી” તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ દિવાળીના પર્વનું સમાપન કહેવાય છે અને નવી શરૂઆત, સમૃદ્ધિ અને સફળતાને આવકારવાની તક લાવે છે. આ દિવસ હિંદુ પંચાંગમાં કારતક મહિનાના શુક્લ પક્ષની પાંચમી તારીખે આવે છે.
દિવાળીના તહેવારની શરૂઆત ધનતેરસથી થાય છે અને પ્રકાશના આ તહેવારનો છેલ્લો દિવસ લાભ પંચમી તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. જે આ વખતે 6 નવેમ્બર 2024 એટલે કે આવતીકાલે બુધવારના રોજ છે. લાભ પંચમીનો દિવસ કોઈપણ નવા કાર્યની શરૂઆત કરવા માટે શુભ છે.
લાભ પંચમીના દિવસે ભગવાન શિવ, ગણેશ અને લક્ષ્મીની પૂજા કરવાથી પરિવારમાં સુખ-શાંતિ આવે છે, વેપાર, નોકરી-ધંધામાં સમૃદ્ધિ અને પ્રગતિ થાય છે. સુખ, સમૃદ્ધિ અને શુભકામનાઓ માટે સૌભાગ્ય પંચમીનું વ્રત રાખો. વેપારમાં વિસ્તરણ હોય, નવું કામ શરૂ કરવું હોય કે બજારમાં ખરીદી કરવી, આ દિવસે 24 કલાકનો શુભ સમય હોય છે. આ દિવસ શુભ કાર્યો માટે ખૂબ જ ખાસ છે.
લાભ પાંચમ તે દિવાળીના છેલ્લા દિવસે ઉજવવામાં આવે છે. આ પછી, દિવાળીની ઉજવણી દરમિયાન બંધ કરાયેલી દુકાનો અને વ્યવસાયો ફરીથી ખુલશે. કોઈપણ નવું સાહસ અને વ્યવસાય શરૂ કરવા માટે પણ આ દિવસ શુભ માનવામાં આવે છે. ભક્તો ખાસ કરીને ભગવાન ગણેશ અને દેવી લક્ષ્મીની પૂજા કરે છે. લાભ પાંચમના શુભ દિવસે ભક્તો તેમના ખાતા ખોલે છે. જીવનમાં જ્ઞાન અને સમૃદ્ધિ માટે લક્ષ્મી ગણેશ યંત્રથી ભગવાન ગણેશ અને દેવી લક્ષ્મીની પૂજા કરવી જોઈએ. જૈન ધર્મના લોકો તેમના ધાર્મિક પુસ્તકોની પૂજા કરે છે. તેમજ જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ માટે લોકો વિવિધ પ્રકારના પ્રસાદ, મીઠાઈઓ અને ફળો ચડાવીને અને ભગવાનને પ્રાર્થના કરીને લાભપાંચમના તહેવારની ઉજવણી કરે છે.
આ દિવસે ઘણા ભક્તો માતા સરસ્વતીની વિશેષ પૂજા પણ કરે છે. દિવાળીના દિવસથી લાભ પાંચમ સુધી મિત્રો અને સંબંધીઓને મળવા જવાની પરંપરા છે. આ બધા વચ્ચેના સારા સંબંધોને ફરીથી જાગૃત કરવાનો આ સારો સમય છે. લાભ પાંચમ પર મીઠાઈઓ અને અન્ય ભેટોની આપ-લે કરવામાં આવે છે, જે એકબીજા સાથેના સંબંધોમાં મધુરતાનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે.
પંચમ પૂજાના દિવસે ભક્તોએ સવારે વહેલા ઊઠીને સ્નાન કરવું જોઈએ. આ પછી ભગવાન સૂર્યને જળ અર્પણ કરવું જોઈએ અને શુભ ચોઘડિયા મુહૂર્તમાં ભગવાન ગણેશ અને શિવની મૂર્તિઓની સ્થાપના કરવી જોઈએ.
એક સોપારી લો અને તેની આસપાસ પવિત્ર દોરો લપેટો. આ પછી તેના પર ચોખાનો ગોળ ઢગલો મૂકો. જો શક્ય હોય તો તેના પર પણ ભગવાન ગણેશની મૂર્તિ રાખો. ભગવાન ગણેશને ચંદન, સિંદૂર, ફૂલ અને દુર્વા અર્પણ કરવી જોઈએ. સાથે જ ભગવાન શિવને ભસ્મ, બિલ્વના પાન, ધતુરાના ફૂલ અને સફેદ વસ્ત્રો અર્પણ કરવા જોઈએ.
ભગવાન ગણેશને મોદક અને દૂધથી બનેલો પ્રસાદ ભગવાન શિવને અર્પણ કરવો જોઈએ. ભગવાન શિવ અને ગણેશ માટે લાભ પંચમ મંત્રનો જાપ કરવો જોઈએ.
લમ્બોદરમ્ મહાકાયં ગજવક્ત્રં ચતુર્ભુજમ્ । आवाह्याम् यहं देवं गानेशं सिद्धिदिदायकम्
ત્રિનેત્રાય નમસ્તુભ્યં ઉમાદેહર્ધધારિણે । ત્રિશુલધારિણે તુભ્યં ભૂતાનં પતયે નમઃ ।
મંત્રનો જાપ કર્યા પછી, ભક્તોએ આરતી માટે ધૂપ અને દીવો પ્રગટાવવો જોઈએ. બંને દેવતાઓની આરતી કરવાથી લાભ થાય છે. તમારા દરવાજાની બંને બાજુએ સ્વસ્તિક બનાવો. એકવાર લાભ પંચમીની પૂજા થઈ જાય પછી ભગવાનને પ્રસાદ ચઢાવો.