આજે રાત્રે 8 વાગ્યાથી આકાશમાં જોવા મળશે ઉલ્કાઓનો ઉદ્ભુત નજારો
આ 12મી અને 13મી ઓગસ્ટે શૂટિંગ સ્ટાર્સના મેળાવડાનો ખાસ નજારો જોવા મળશે. પ્લેનેટોરીયમના ખગોળશાસ્ત્રી અમર પાલ સિંહે જણાવ્યું કે આ અદ્ભુત નજારો લગભગ રાત્રે 8 વાગ્યાથી દેખાવાનું શરૂ થશે. જો કે, એ ધ્યાનમાં રાખવું અગત્યનું છે કે ઉલ્કાઓનું આ દૃશ્ય માત્ર એક ઓપ્ટિકલ ભ્રમ છે. હકીકતમાં તારાઓ આપણાથી ઘણા દૂર છે. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ થાય છે કે આ તૂટેલા તારાઓનું વિજ્ઞાન શું છે?
જો તમે અવકાશ વિજ્ઞાનમાં રૂચી રાખતા હોય, તો રવિવારની રાતનો નજારો તમારા માટે અદ્ભુત હોઈ શકે છે. આ વખતે 12 અને 13 ઓગસ્ટના રોજ શૂટિંગના સ્ટાર્સ ભેગા થવાનો ખાસ નજારો જોવા મળશે. વીર બહાદુર સિંહ નક્ષત્ર શાલા (પ્લેનેટોરિયમ) ના ખગોળશાસ્ત્રી અમર પાલ સિંહે જણાવ્યું કે આ અદ્ભુત નજારો લગભગ રાત્રે 8 વાગ્યાથી દેખાવાનું શરૂ થશે. પરંતુ 12મી તારીખની મોડી રાતથી 13મી તારીખની સવાર સુધી આ ઉલ્કાવર્ષા ખૂબ જ સુંદર દેખાશે. તેણે કહ્યું કે આ વખતે 12 થી 13 ઓગસ્ટની રાત્રે, તમે એક કલાકમાં ઓછામાં ઓછા 60 થી 100 શૂટિંગ સ્ટાર્સ જોઈ શકો છો, જો કે તે દેખાવાનો આધાર વાતાવરણ પર આધારીત છે.
આ ઑગસ્ટ મહિનામાં જે ઉલ્કાવર્ષા થાય છે તેને પર્સીડ્સ મીટિઅર શાવર પણ કહેવામાં આવે છે, કારણ કે આ ઉલ્કાઓ પર્સિયસ તારામંડળ માંથી આવતી હોવાનું જણાય છે. તારામંડળના બિંદુ જેમાંથી ઉલ્કાઓ આવતી જોવા મળે છે તેને ખગોળશાસ્ત્રની ભાષામાં મીટીઅર રેડિયન્ટ પોઈન્ટ કહે છે. પરંતુ એ ધ્યાનમાં રાખવું અગત્યનું છે કે તારામંડળમાં એક બિંદુ પરથી ઉલ્કાઓનું આ દૃશ્ય માત્ર એક ઓપ્ટિકલ ભ્રમ છે. વાસ્તવમાં, તારાઓ આપણાથી ઘણા દૂર છે, પરંતુ ઉલ્કાઓ ત્યારે જ ઉત્તેજિત થાય છે જ્યારે તેઓ વાતાવરણથી લગભગ 100 થી 120 કિલોમીટર ઉપર પહોંચે છે, ઉલ્કાવર્ષા કોઈને કોઈ ધૂમકેતુ સાથે સંબંધિત હોય છે.
શું છે ખરતા તારાઓનું વિજ્ઞાન ?- કેટલાક ધૂમકેતુ દ્વારા જે સૂર્યની આસપાસ લાંબી ભ્રમણકક્ષામાં ફરે છે. તેમાંથી નીકળતા ઘણા કણો તેમની ભ્રમણકક્ષામાં ફરતા રહે છે આ નાના અને મોટા કદના ટુકડાઓ જે કાંકરા, પથ્થરો,વાયુઓ, ધૂળના કણો વગેરેથી બનેલા હોય છે. જ્યારે અવકાશી કાટમાળના આ ટુકડાઓ પૃથ્વીના વાતાવરણમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે તે ગુરુત્વાકર્ષણ બળ અને વાતાવરણના ઘર્ષણને કારણે ક્ષણભર માટે ચમકે છે અને રાત્રિના આકાશમાં ચમકતા દેખાય છે અને થોડીવારમાં અદૃશ્ય થઈ જાય છે. ખગોળશાસ્ત્રની ભાષામાં તેને ઉલ્કા કહેવાય છે અને સામાન્ય ભાષામાં તેને ખરતા તારા એટલે કે શૂટિંગ સ્ટાર કહે છે. તેમની ઝડપ 70 કિલોમીટર પ્રતિ સેકન્ડથી વધુ હોઈ શકે છે.
મોટાભાગની ઉલ્કાઓ 130 થી 180 કિલોમીટરની ઉંચાઈએ બળીને રાખ થઈ જાય છે. આ આકાશમાં તારાઓ ખરતા હોવાનો આભાસ થાય છે. જેને સામાન્ય ભાષામાં ફોલિંગ સ્ટાર્સ પણ કહેવામાં આવે છે. જ્યારે વાસ્તવમાં આ ખરતા તારાઓ નથી, ખગોળશાસ્ત્રની ભાષામાં તેમને ઉલ્કા કહેવામાં આવે છે, જે આખા વર્ષ દરમિયાન છૂટાછવાયા રૂપે થાય છે અમુક ઉલ્કા વર્ષા થાય છે, પરંતુ અમુક મહિનામાં વધુ દેખાય છે.
ખગોળશાસ્ત્રી અમર પાલ સિંહે જણાવ્યું કે જો તમે રાત્રિના આકાશને જોશો તો તે ટેલિસ્કોપ કે અન્ય સહાયક ઉપકરણો વિના નરી આંખે પણ સુંદર રીતે દેખાશે.(ઉપર દર્શાવેલી તમામ તસવીરો પ્રતિકાત્મક છે)