નફરત કરનારાઓ નફરત કરશે પરંતુ PM મોદી નિર્વિવાદ સોશિયલ મીડિયા સમ્રાટ બનેલા રહેશે !

એક સરળ પ્રશ્ન તમારા માટે સાચા જવાબ માટે કોઈ ઇનામ નહિ મળે. ટ્વિટર, (Twitter) ફેસબુક, ઇન્સ્ટાગ્રામ અથવા યુટ્યુબ પર કયા ભારતીય રાજકારણીના સૌથી વધુ ફોલોઅર્સ છે? તો જવાબ છે વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી. તેઓ સોશિયલ મીડિયા પર વિશ્વના સૌથી લોકપ્રિય નેતા પણ બની જશે.

પૃથ્વી પર વર્તમાન તમામ દેશના વડાઓમાં નરેન્દ્ર મોદીના ફોલોઅર્સની સંખ્યા સૌથી વધુ છે. ચાલો તમને Twitter અથવા Xનું ઉદાહરણ લઈને જણાવી દઈએ. ભારતના વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના Twitter અથવા X પર 9.8 કરોડ ફોલોઅર્સ છે, જે યુએસએના પ્રમુખ જો બાઈડેન કરતાં પણ વધુ છે, જો બાઈડેનના લગભગ 3.7 ફોલોઅર્સ છે.

હવે સાચા જવાબ માટે ઈનામ. પીએમ મોદી પછી કયા ભારતીય રાજનેતાના ટ્વિટર પર સૌથી વધુ ફોલોઅર્સ છે? તો તેનો જવાબ રાહુલ ગાંધી નથી. સાચો જવાબ છે અમિત શાહ જેમના 3.3 કરોડ ફોલોઅર્સ છે, ત્યારબાદ અરવિંદ કેજરીવાલ (2.7 કરોડ), યોગી આદિત્યનાથ (2.5 કરોડ) અને રાહુલ ગાંધી 2.4 કરોડ ફોલોઅર્સ સાથે પાંચમા સ્થાને છે.

વડાપ્રધાન મોદી અને રાહુલ ગાંધી વચ્ચે જ ટ્વિટર પર 7.4 કરોડ ફોલોઅર્સનું અંતર છે. હવે તેમની YouTube ચેનલો વચ્ચેના તફાવત પર વાત કરીએ તો પીએમ મોદીના 1.6 કરોડ ફોલોઅર્સ છે જ્યારે રાહુલ ગાંધીના 26 લાખ ફોલોઅર્સ છે. ઈન્સ્ટાગ્રામ પર પીએમ મોદીના 7.7 કરોડ ફોલોઅર્સ છે જ્યારે ગાંધીના 40 લાખ ફોલોઅર્સ છે. PM મોદીના ફેસબુક પર 4.8 કરોડ ફોલોઅર્સ છે જ્યારે ગાંધીના 66 લાખ ફોલોઅર્સ છે.

વાસ્તવિક સરખામણી

જ્યારે સ્પર્ધા આટલી એકતરફી છે, ત્યારે ઉત્તર પ્રદેશના ગ્રામીણ વિસ્તારની આ કહેવત તેમના માટે લાગુ પડે છે કે ‘ક્યૂં પડે હો ચક્કર મેં, કોઈ નહીં હૈ ટક્કર મેં’ ( જ્યારે કોઈ તમારી સ્પર્ધામાં નથી, તો તમે તેના વિશે કેમ વિચારી રહ્યા છો). આશ્ચર્યની વાત એ છે કે શું રાહુલ ગાંધી અથવા તેમની ટીમે આ વિશે ક્યારેય સાંભળ્યું નથી?

જેવી રીતે સોશિયલ મીડિયા પર વડાપ્રધાન મોદી અને વિપક્ષના સૌથી મોટા ચહેરા એવા રાહુલ ગાંધીની લોકપ્રિયતામાં ઘણો તફાવત છે. તે જ રીતે તેમની પોસ્ટ અને વિડિયોને મળેલા વ્યૂ, ઇમ્પ્રેશન, લાઇક્સ અને રીટ્વીટની સંખ્યામાં પણ તફાવત છે.

પરંતુ આ તથ્યોથી વિપરીત, કોંગ્રેસની સોશિયલ મીડિયા ટીમ એવું મનાવા માંગે છે કે યુટ્યુબ પર પીએમ મોદી કરતાં ગાંધીને વધુ લોકપ્રિયતા મળી રહી છે. તેઓ આ સ્ટોરીને એક રાષ્ટ્રીય અખબારને વેચવામાં પણ કામયાબ રહ્યા હતા, જેણે એક લેખ પ્રકાશિત કર્યો હતો. જો કે તેમાં લખ્યું હતું કે ગાંધીના યુટ્યુબ પર પીએમ મોદી કરતાં ઓછા ફોલોઅર્સ છે, પરંતુ તેમના વિડિયોઝ મોદીની સરખામણીએ વધુ સારી રીતે દર્શકોનું એન્ગેજમેન્ટ મેળવે છે તેમજ વિડિયો દીઠ સરેરાશ વધુ જોવાય છે. તેમના સાચા મગજમાં કોણ આ કચરો ભરે છે? કોંગ્રેસના દાવા મુજબ, ગાંધીના વીડિયોને સરેરાશ 3.43 લાખ વ્યૂઝ મળે છે, જ્યારે મોદીના વીડિયોને સરેરાશ 56,000 વ્યૂઝ મળે છે. તેમણે વધુમાં દાવો કર્યો હતો કે ગાંધીજીના વીડિયોને સરેરાશ 1700 કોમેન્ટ્સ મળી હતી, જ્યારે મોદીના વીડિયોને સરેરાશ 150થી ઓછી કોમેન્ટ્સ મળી હતી.

આંકડાઓમાં છેડછાડ, કોંગ્રેસની રીત!

મોદીની લોકપ્રિયતા અને તેમના ફોલોઅર્સને ધ્યાનમાં લેતા આ કેવી રીતે શક્ય છે? કોઈએ સાચું જ કહ્યું છે કે તમારી કહાનીને અનુરૂપ આંકડાઓ સાથે સરળતાથી ચેડાં કરી શકાય છે. કોંગ્રેસે બરાબર એ જ કર્યું છે – મેટ્રિકનો ઉપયોગ કરીને ‘વિડિઓ દીઠ સરેરાશ વ્યુ’. સોશિયલ મીડિયાના કામકાજથી વાકેફ લોકોના મતે, આ કોઈ પ્રમાણભૂત મેટ્રિક નથી કારણ કે સરેરાશ ચેનલ દ્વારા અપલોડ કરવામાં આવેલા વીડિયોની સંખ્યા પર નિર્ભર રહેશે. પબ્લિક ડોમેનમાં હકીકત એ છે કે PMના કુલ 3 બિલિયન વ્યૂઝ છે, ત્યારે રાહુલ ગાંધીના લગભગ 400 મિલિયન વ્યૂઝ છે.

આ પ્લેટફોર્મ પર પીએમ મોદીની લોકપ્રિયતાનો અંદાજ એ વાત પરથી પણ લગાવી શકાય છે કે આ વર્ષે જ તેમની યુટ્યુબ ચેનલને 76 કરોડ વ્યુઝ મળ્યા છે, જ્યારે ગાંધીના યુટ્યુબને માત્ર 25 કરોડ વ્યુઝ મળ્યા છે. ત્રણ કરતા વધુનો તફાવત છે, તેમ છતાં કોંગ્રેસની ટીમ ગાંધી માટે કેટલીક અપ્રમાણિત જીતનો દાવો કરી રહી છે. કડવું સત્ય એ છે કે રાહુલ ગાંધી કે કોંગ્રેસ ક્યારેય ચૂંટણીલક્ષી કે સોશિયલ મીડિયા પર પીએમ મોદીની લોકપ્રિયતાનો મુકાબલો કરી શક્યા નથી. જ્યારે કોંગ્રેસ ચૂંટણી હારવાના કારણ તરીકે EVM ક્ષતિઓ વિશે વાત ફેલાવી રહી છે, ત્યારે તેણે ઘણીવાર વિવિધ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ્સ પર તેની સામે પક્ષપાતી હોવાનો આરોપ લગાવ્યો છે.
તાજેતરમાં જ આ વર્ષે માર્ચમાં, કોંગ્રેસે યુટ્યુબને પત્ર લખીને આરોપ લગાવ્યો હતો કે ગાંધીજીના કેટલાક વિડિયો “અલગોરિધમિક રીતે થ્રોટલ” હતા અને અન્ય વિડિયોઝ જેવા જ યુઝર એંગેજમેન્ટ હોવા છતાં સમાન સંખ્યામાં જોવાઈ રહ્યા નથી. 2019ની સામાન્ય ચૂંટણી પહેલા પણ, કોંગ્રેસે ટ્વિટર પર આવો જ આરોપ લગાવ્યો હતો જ્યારે તેણે આરોપ લગાવ્યો હતો કે ગાંધીના હેન્ડલને અચાનક છેલ્લા કેટલાક મહિનાઓથી સરેરાશ મળતા નવા ફોલોઅર્સ મળી રહ્યા નથી.

ભાજપ સામાજિક મીડિયાના રાજકીય અગ્રણી તરીકે

બીજેપી હંમેશા સોશિયલ મીડિયા પર અન્ય કરતા ઘણી આગળ રહી છે અને 2014ની સામાન્ય ચૂંટણી પહેલા તેના મહત્વને સમજનાર પ્રથમ પાર્ટી હતી. જ્યારે કેટલાક ભાજપના નેતાઓ તેને મજબૂરી કહે છે કારણ કે 2014માં મુખ્ય લાઇન મીડિયા મોદી વિરોધી હતું, પરંતુ સત્ય એ છે કે તેણે કોંગ્રેસ અને તેના નેતા રાહુલ ગાંધીને નષ્ટ કરવા માટે સોશિયલ મીડિયાનો સુંદર ઉપયોગ કર્યો હતો. અને તે હજુ સુધી છોડ્યું નથી. આજે પણ પાર્ટી સોશિયલ મીડિયા દ્વારા ઉપલબ્ધ તકોનો મહત્તમ ઉપયોગ કરવાના મૂડમાં છે. 2024ની ચૂંટણીઓ પહેલા, ભાજપ હવે જિલ્લા-સ્તરના ઇન્ફ્લુઅન્સર્સ, હાસ્ય કલાકારો, ભજન ગાયકો, ફૂડ વ્લોગર્સ, ડાન્સર્સ વગેરેને આકર્ષવા માટે પહેલ પર કામ કરી રહી છે.

પાર્ટીએ તેની ડિજિટલ સેનાને વેગ આપવા માટે જિલ્લા દીઠ ઓછામાં ઓછા 100 સ્થાનિક ઇન્ફ્લુઅન્સર્સને સામેલ કરવાનું લક્ષ્ય નક્કી કર્યું છે.

રાજકારણમાં નેતાની ખરી તાકાત તે એકત્ર કરેલો મત છે. પીએમ મોદી અને રાહુલ ગાંધીની સરખામણીની વાત કરવામાં આવે તો તે મોરચે કોઈ વિવાદ નથી. પરંતુ કોંગ્રેસ માટે કડવું સત્ય એ છે કે ગાંધી પીએમ મોદી સાથે કોઈપણ મોરચે અને કોઈપણ પ્લેટફોર્મ પર સ્પર્ધા કરી શકતા નથી, પછી તે ચૂંટણી હોય કે સોશિયલ મીડિયા.

કોંગ્રેસ કેમ લોકપ્રિયતા મેળવી શકતી નથી? કોંગ્રેસ મીડિયામાં રાહુલ ગાંધીને વખાણવાનું અને પીએમ મોદી સાથે તેમની સરખામણી કરવાને બદલે કોંગ્રેસના નેતાઓ લોકોની આકાંક્ષાઓને સમજે તો કોંગ્રેસ વધુ સારું પ્રદર્શન કરી શકશે.