શાકભાજી(Vegetables) રાંધવા હોય કે કોઈપણ વાનગી તળવી હોય, રસોડામાં તેલનો(Oil ) ઉપયોગ સૌથી વધુ થાય છે. જો રસોઈમાં તેલ સારું હોય તો તે તમારા સ્વાસ્થ્ય (Health ) માટે પણ ફાયદાકારક છે અને તમારી વાનગીનો સ્વાદ પણ સારો બનાવે છે. ઘણા લોકો તેલનો એક વખત ઉપયોગ કર્યા પછી તેનો વારંવાર ઉપયોગ કરે છે, જેથી બગાડ ન થાય. જો પુરીઓ કે પકોડા તળ્યા પછી એ જ તેલનો ફરીથી ઉપયોગ કરવામાં આવે તો તે સ્વાસ્થ્ય માટે ઘણી રીતે જોખમી બની શકે છે. ચાલો જાણીએ કે રસોઈ તેલના વારંવાર ઉપયોગથી સ્વાસ્થ્યમાં શું ફરક પડે છે.
જ્યારે વપરાયેલ તેલને ફરીથી ગરમ કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેમાં એલ્ડીહાઇડ્સ જેવા ઝેરી પદાર્થોની સાંદ્રતા વધુ વધે છે. આનાથી હૃદય અને મગજના રોગો જેવા કે ડિમેન્શિયા, અલ્ઝાઈમર, પાર્કિન્સન વગેરેનું જોખમ વધી જાય છે. આ તેલ hydroxy trans nominal નામનું બીજું ઝેરી ઝેર છોડે છે જે DNA અને RNA માટે પણ જોખમી છે.
રાંધણ તેલને વારંવાર ગરમ કરવાને કારણે તેલમાં એલ્ડીહાઇડ્સ અને પોલિસાઇક્લિક એરોમેટિક હાઇડ્રોકાર્બનનું પ્રમાણ વધી જાય છે, જેનાથી શરીરમાં બળતરા થવાની સાથે કેન્સરનું જોખમ પણ વધી જાય છે. જો તેનું સેવન કરવામાં આવે તો જો શારીરિક સ્થિતિનો વહેલો ઈલાજ કરવામાં આવે તો તેના કારણે રોગપ્રતિકારક શક્તિ પણ ઘણી નબળી પડી શકે છે. તેના કારણે અન્ય રોગો અને ચેપ લાગવાનું જોખમ પણ નોંધપાત્ર રીતે વધી જાય છે. જો તમે લાંબા સમયથી બળતરાનો સામનો કરી રહ્યા છો, તો વપરાયેલ તેલમાં બનેલી વસ્તુઓનું વારંવાર સેવન કરવું એ એક કારણ હોઈ શકે છે જેને ટાળવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
જ્યારે રાંધણ તેલને ઊંચા તાપમાને રાખવામાં આવે છે, ત્યારે તેમાં રહેલી ચરબી ટ્રાન્સ ફેટમાં પરિવર્તિત થાય છે. જ્યારે તેને ફરીથી ગરમ કરવામાં આવે છે, ત્યારે ટ્રાન્સ ચરબીનું પ્રમાણ વધુ વધે છે. જો તમે તેનું વધારે સેવન કરો છો તો કોલેસ્ટ્રોલ લેવલમાં મોટો ઉછાળો આવી શકે છે. કોલેસ્ટ્રોલના સ્તરમાં વધારો હૃદયની બીમારીઓને આવકારે છે. તેનાથી સ્ટ્રોક, સ્થૂળતા વગેરેનું જોખમ પણ વધે છે. છાતીમાં દુખાવો, પેટમાં દુખાવો અને પચવામાં અસમર્થતા પણ તેના કારણે છે.
રાંધણ તેલનો વારંવાર ઉપયોગ રેન્સીડીટી નામની ઝેરી પ્રક્રિયા તરફ દોરી શકે છે. આનો અર્થ એ છે કે તેલ ઓક્સિડાઈઝ્ડ છે. જ્યારે પણ તેલનો વારંવાર ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, ત્યારે તેનો સ્વાદ, ગંધ એકદમ બદલાઈ જાય છે અને પહેલા કરતા ખરાબ થઈ જાય છે. આવા તેલમાં તળેલી વસ્તુઓ ખાવાથી એસિડિટી તેમજ પેટ અને છાતીમાં બળતરા થાય છે. આ સાથે ગળામાં દુખાવો પણ થઈ શકે છે અને ઉલ્ટી પણ થઈ શકે છે.