‘કેપ્ટન કૂલ’ની ટીમ ચેન્નાઈ સુપર કિંગ્સે IPL-2023નો ખિતાબ જીતી લીધો છે.આ સાથે ટીમ અને તેના ખેલાડીઓ પર પૈસાનો વરસાદ પણ થયો છે.પરંતુ શું તમે જાણો છો કે IPL ટીમ આખરે કેવી રીતે કમાય છે ? આની પાછળનું ઇકોનોમિક્સ શું છે?
જણાવી દઈએ કે, આઈપીએલ હવે માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ વિશ્વની સૌથી મોંઘી અને નફાકારક સ્પોર્ટ્સ ઈવેન્ટમાંથી એક છે. આ જ કારણ છે કે ભારત અને વિદેશના ખેલાડીઓ IPLમાં રમવા માટે હંમેશા તૈયાર રહે છે. છેવટે, પૈસા કોને પસંદ નથી?
હવે જ્યારે ચેન્નાઈ સુપર કિંગ્સે IPL-2023ની ફાઈનલ જીતી લીધી છે, તો 20 કરોડની ઈનામી રકમ સીધી ચેન્નાઈ સુપર કિંગ્સના ખાતામાં જશે. કોઈપણ રીતે, ચેન્નાઈ સુપર કિંગ્સ આઈપીએલની સૌથી મૂલ્યવાન ફ્રેન્ચાઈઝીઓમાંની એક છે. 2022માં તેનું મૂલ્યાંકન $1.15 બિલિયન (લગભગ રૂ. 94 અબજ) હતું. આ ભારતની પ્રથમ યુનિકોર્ન સ્પોર્ટ્સ કંપની છે.
હવે ઈનામની રકમ સિવાય ચેન્નાઈ સુપર કિંગ્સ પણ આઈપીએલ ઈવેન્ટનું આયોજન કરતી BCCIની આવકમાં હિસ્સો મેળવશે. BCCI પાસે તમામ ફ્રેન્ચાઇઝી ટીમો સાથે સેન્ટ્રલ કોન્ટ્રાક્ટ રેવન્યુ પૂલ શેરિંગ કરાર છે. BCCI ટાઈટલ સ્પોન્સર, બ્રોડકાસ્ટિંગ રાઈટ્સ, OTT સ્ટ્રીમિંગ રાઈટ્સ વેચીને પૈસા કમાય છે.
આનો મોટો હિસ્સો, લગભગ 50 ટકા, તમામ ફ્રેન્ચાઇઝી ટીમોમાં વહેંચવામાં આવે છે. હવે જ્યારે ચેન્નાઈ સુપર કિંગ્સ IPL 2023ની વિજેતા બની છે, ત્યારે તેને BCCIની 48,000 કરોડ રૂપિયાની કેન્દ્રીય આવકમાંથી મહત્તમ હિસ્સો મળશે.
બીસીસીઆઈની આ આવક સિવાય, તે ચેન્નાઈ સુપર કિંગ્સ હોય કે અન્ય કોઈ ટીમ, તેની પાસે આવકના પોતાના સ્ત્રોત પણ છે. આમાં, પૈસા બ્રાન્ડ સ્પોન્સરશિપથી આવે છે, જે ટીમની આવકના 20 થી 30 ટકા જનરેટ કરે છે. હવે જો આપણે ચેન્નાઈ સુપર કિંગ્સ લઈએ તો તેનું ટાઈટલ સ્પોન્સર TVS છે.
આ ઉપરાંત, ટીમ રિલાયન્સ જિયો, એસ્ટ્રલ પાઇપ્સ અને નિપ્પોન પેઇન્ટ્સ વગેરેની સ્પોન્સરશિપથી પણ કમાણી કરે છે. તે જ સમયે, રેડિયો ભાગીદારી અને સોશિયલ મીડિયા ભાગીદારી પણ આવક પેદા કરે છે. આમાં પણ, ટીમની જર્સી પર બ્રાન્ડનો લોગો જેટલો મોટો અને બાકીની ઇવેન્ટ, ટીમને તેટલી વધુ આવક થાય છે. બીજી તરફ, બ્રાન્ડ સ્પોન્સરશિપ ડીલની કિંમત ટીમની બ્રાન્ડ વેલ્યુ અનુસાર નક્કી કરવામાં આવે છે.
આઈપીએલની ટીમો પણ તેમનો સામાન વેચે છે. આમાં, ટીમની જર્સી, કેપ્સ, સ્પોર્ટ્સ એસેસરીઝ વગેરેનું વેચાણ છે. આ સીધી ટીમની કમાણી છે. જ્યારે દરેક ટીમનું પોતાનું ઘર ક્રિકેટ મેદાન છે, જ્યાં મેચની ટિકિટના વેચાણની કમાણી પણ તેમના ખાતામાં જાય છે. જોકે ટિકિટના વેચાણની આવકનો એક ભાગ સંબંધિત રાજ્યના ક્રિકેટ એસોસિએશનને જાય છે. આ રીતે આઈપીએલ ટીમની આવકના 10 થી 20 ટકા આ બે વિભાગમાંથી આવે છે.