Uniform Civil Code: શું છે યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ? ગુજરાતમાં શું થશે તેની અસર? જાણો સંપૂર્ણ વિગત
ઉત્તરાખંડ પછી હવે ગુજરાત પણ રાજ્યમાં સમાન નાગરિક સંહિતા લાગુ કરવા માંગે છે અને માર્ગદર્શિકાનો મુસદ્દો તૈયાર કરવા માટે એક સમિતિની રચનાની જાહેરાત મુખ્યમંત્રી દ્વારા કરવામાં આવે તેવી શક્યતા છે. ત્યારે અમે તમને જણાવીશું કે આખરે આ યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ એટલે કે સમાન નાગરિક સંહિતા શું છે.
કેટલાક નિષ્ણાતો કહે છે કે લગ્ન, છૂટાછેડા, વારસા અને સંપત્તિના અધિકારો જેવા મુદ્દાઓ બંધારણની સમવર્તી સૂચિ હેઠળ આવે છે, જે 52 વિષયોની સૂચિ છે જેના પર કેન્દ્ર અને રાજ્યો બંને કાયદો બનાવી શકે છે, રાજ્ય સરકારો પાસે આવું કરવાની સત્તા છે. જો કે, કલમ 44 કહે છે કે UCC 'ભારતના સમગ્ર પ્રદેશમાં નાગરિકોને' લાગુ પડશે, જે દર્શાવે છે કે વ્યક્તિગત રાજ્યો પાસે તે સત્તા નથી. યુસીસીમાં લાવવા માટે રાજ્યોને સત્તા આપવાથી કેટલાક વ્યવહારુ મુદ્દાઓ પણ ઊભા થઈ શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો ગુજરાતમાં UCC હોય અને તે રાજ્યમાં લગ્ન કરનાર બે લોકો રાજસ્થાનમાં જાય તો શું? તેઓ કયા કાયદાનું પાલન કરશે?
યુનિફોર્મ સિવિલ કોડનો ઉદ્ભવ વસાહતી ભારતમાં થયો હતો, જ્યારે બ્રિટિશ સરકારે 1835માં તેનો અહેવાલ રજૂ કર્યો હતો, જેમાં ગુનાઓ, પુરાવાઓ અને કરારો સંબંધિત ભારતીય કાયદાના સંહિતાકરણમાં એકરૂપતાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો. હિંદુઓ અને મુસ્લિમોના અંગત કાયદાઓને આવા સંહિતાની બહાર રાખવાની પણ ભલામણ કરવામાં આવી હતી.
અંગત મુદ્દાઓ સાથે સંકળાયેલા કાયદામાં વધારાના પ્રતિભાવરૂપે બ્રિટિશ સરકારે 1941માં હિંદુ કાયદાને સંહિતા બનાવવા માટે BN રાવ સમિતિની નિમણૂક કરી. આ સમિતિનું કામ હિંદુ કાયદાઓની આવશ્યકતાના પ્રશ્નની તપાસ કરવાનું હતું. સમિતિએ શાસ્ત્રો અનુસાર એક હિંદુ કાયદાની ભલામણ કરી, જે મહિલાઓને સમાન અધિકાર આપશે.
સમિતિએ 1937ના કાયદાની સમીક્ષા કરી અને હિંદુઓ માટે લગ્ન અને ઉત્તરાધિકારના નાગરિક સંહિતાની માંગણી કરી. રાવ સમિતિના અહેવાલનો ડ્રાફ્ટ બીઆર આંબેડકરની આગેવાની હેઠળની પસંદગી સમિતિને સુપરત કરવામાં આવ્યો હતો. હિંદુ કોડ બિલ 1952 માં ફરીથી રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ બિલને 1956માં હિંદુ ઉત્તરાધિકાર ધારા તરીકે અપનાવવામાં આવ્યું હતું.
