How to Identify Fake Currency : અસલી અને નકલી નોટો કેવી રીતે ઓળખી શકાય, જાણો RBI દ્વારા શું સુવિધા આપવામાં આવી છે?

How to Identify Fake Currency Note: નકલી ચલણી નોટો (Fake Currency Notes)એક મોટી સમસ્યા છે જે ભારત સહિત વિશ્વના ઘણા દેશોની અર્થવ્યવસ્થાને અસર કરે છે.નકલી નોટો માત્ર લોકોને આર્થિક નુકસાન જ નથી પહોંચાડતી પણ બ્લેક માર્કેટિંગ અને ગુનાહિત પ્રવૃત્તિઓમાં પણ ફાળો આપે છે. તેથી,નકલી નોટોને ઓળખવી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. અહીં, અમે ભારતમાં નકલી ચલણને ઓળખવાની રીતોની ચર્ચા કરીશું.

વોટરમાર્ક તપાસો

રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) નોટોને વોટરમાર્ક સાથે છાપે છે જે પ્રકાશમાં જોઈ શકાય છે. વોટરમાર્ક એ નોટ પરના ચિત્રની પ્રતિકૃતિ છે અને તે નોટની બંને બાજુએ દેખાય છે. જો વોટરમાર્ક નથી અથવા પોટ્રેટ સાથે મેળ ખાતો નથી, તો નોટ નકલી હોવાની શક્યતા છે.

સિક્યોરિટી થ્રેડ માટે તપાસો

તમામ ભારતીય નોટોમાં એક સિક્યોરિટી થ્રેડ હોય છે, થ્રેડ જ્યારે પ્રકાશની સામે રાખવામાં આવે છે ત્યારે તે સ્પષ્ટપણે દેખાય છે અને તેના પર નોટનું મૂલ્ય છાપવામાં આવે છે. જો સિક્યોરિટી થ્રેડ ન હોય અથવા તે યોગ્ય ન દેખાતો હોય તો નોટ નકલી હોવાની શક્યતા છે.

સી-થ્રુ રજિસ્ટર તપાસો

ભારતીય ચલણી નોટોમાં સી-થ્રુ રજિસ્ટર હોય છે. નોટના મૂલ્યવર્ગની એક નાની છબી નોટની આગળ અને પાછળ છપાયેલી છે જે પ્રકાશની સામે રાખવામાં આવે ત્યારે સંપૂર્ણ રીતે દેખાય છે.

માઇક્રોપ્રિંટિંગ તપાસો

અસલી ભારતીય નોટોમાં માઇક્રોપ્રિંટિંગ હોય છે, જે ખૂબ જ નાનું લખાણ છે જેને નરી આંખે વાંચવું મુશ્કેલ છે. નોટના વિવિધ ભાગો પર માઇક્રોપ્રિંટિંગ મળી શકે છે, જેમ કે મહાત્મા ગાંધીનું ચિત્ર, વોટરમાર્ક અને સુરક્ષા થ્રેડ.જો માઇક્રોપ્રિંટિંગ ન હોય અથવા અસ્પષ્ટ છે, તો નોટ નકલી હોવાની શક્યતા છે.

ઇન્ટેગ્લિયો પ્રિન્ટ તપાસો

ઇન્ટેગ્લિયો પ્રિન્ટ એ ઊપસેવી પ્રિન્ટ છે, જે તમારી આંગળીઓ તેના પર ચલાવીને અનુભવી શકાય છે. અસલી ભારતીય ચલણી નોટના વિવિધ ભાગો પર ઇન્ટાગ્લિયો પ્રિન્ટ હોય છે, જેમ કે મહાત્મા ગાંધીનું ચિત્ર, અંક અને RBI સીલ. જો ઇન્ટેગ્લિયો પ્રિન્ટ ન હોય તો અથવા એમ્બોસ્ડ નથી, તો નોટ નકલી હોવાની શક્યતા છે.

ફ્લોરોસન્ટ થ્રેડ તપાસો

RBI નોટોને ફ્લોરોસન્ટ થ્રેડ સાથે છાપે છે જે અલ્ટ્રાવાયોલેટ લાઇટ હેઠળ ચમકે છે. થ્રેડ કાગળમાં એમ્બેડ થયેલ છે જો ફ્લોરોસન્ટ થ્રેડ ન હોય અથવા યુવી લાઇટ હેઠળ ચમકે નહી, તો નોટ નકલી હોવાની શક્યતા છે.

કાગળની ગુણવત્તા તપાસો

અસલી ભારતીય ચલણી નોટો ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા કાગળ પર છાપવામાં આવે છે, જો કાગળની ગુણવત્તા નબળી હોય અથવા ટેક્સચર યુનિક ન હોય તો નોટ નકલી હોવાની શક્યતા છે.

જોડણી પણ તપાસો

છેતરપિંડી કરનારાઓ ઘણીવાર ચલણી નોટોમાં જોડણીની ભૂલો કરે છે. તેથી,નોટ પરના અંકો અને અને જોડણીઓ તપાસવી મહત્વપૂર્ણ છે. જો કોઈ જોડણીની ભૂલ હોય, તો નોંધ નકલી હોવાની શક્યતા છે.

આરબીઆઈની મોબાઈલ એપનો ઉપયોગ કરો

RBIએ “RBI એપ” નામની મોબાઈલ એપ લોન્ચ કરી છે જેનો ઉપયોગ નકલી ચલણને ઓળખવા માટે થઈ શકે છે. એપ ચલણને સ્કેન કરવા માટે ફોનના કેમેરાનો ઉપયોગ કરે છે અને નોટ અસલી છે કે નકલી તે અંગે ત્વરિત પ્રતિક્રિયા આપે છે.

ભારતમાં નકલી ચલણને ઓળખવાની વિવિધ પદ્ધતિઓથી વાકેફ હોવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. ઉપર જણાવેલ ટિપ્સને અનુસરીને, તમે નકલી નોટ સ્વીકારવાનું ટાળી શકો છો.