Career in Hydrology: હાઇડ્રોલોજી શું છે? ક્યા મળે છે હાઇડ્રોલોજિસ્ટને નોકરી, જાણો તમામ વિગતો

Hydrologist jobs and salary: વધતી વસ્તી માટે પાણીની ઉપલબ્ધતા એક મોટી સમસ્યા છે. શહેર જેટલું મોટું તેટલું મોટું પાણીનું સંકટ. જો તમે આ સમસ્યાને ઘટાડવામાં રસ ધરાવો છો, તો તમે હાઈડ્રોલોજીમાં સારી કારકિર્દી બનાવી શકો છો. જીવન માટે જરૂરી પાણી યુવાનોને રોજગારીની તકો પણ આપે છે. આજકાલ વ્યાવસાયિક હાઇડ્રોલોજિસ્ટની ખૂબ માંગ છે. તાજેતરના સમયમાં, પાણીની સમસ્યાને પહોંચી વળવા માટે સરકારી અને બિન-સરકારી સંસ્થાઓના વધતા પ્રયાસોને કારણે, આ ક્ષેત્રમાં નોકરીનો અવકાશ પણ વધ્યો છે. હાઇડ્રોલોજી કોર્સ કર્યા પછી સારા પેકેજ પર જોબ કન્ફર્મ થાય છે. એક અંદાજ મુજબ, આગામી પાંચ વર્ષમાં આ ક્ષેત્રની માંગમાં 20 ટકાનો વધારો થવાની ધારણા છે.

હાઈડ્રોલોજી શું છે?

હાઈડ્રોલૉજીને સરળ શબ્દોમાં જળ વિજ્ઞાન કહેવામાં આવે છે. આમાં, પૃથ્વીની સપાટી પર હાજર ભૂગર્ભ જળ અને પાણીની ગતિ અને ગુણવત્તાનો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે. આ માટે, જળ સ્ત્રોતોમાંથી નમૂનાઓ એકત્રિત કરવામાં આવે છે અને તેનું વિશ્લેષણ કરવામાં આવે છે. તેમાંથી મેળવેલા ડેટાના આધારે અહેવાલો તૈયાર કરવામાં આવે છે, જેનો ઉપયોગ જળ વ્યવસ્થાપન અને પર્યાવરણ સંરક્ષણમાં થાય છે.

હાઈડ્રોલોજી જળચર પર્યાવરણના સંરક્ષણ, સંભાળ અને વ્યવસ્થાપન પર વિશેષ ધ્યાન આપે છે. આમાં નદીના પ્રવાહ અને ભૂગર્ભજળના સ્તરને અસર કરતા પરિબળોની સાથે જળ ચક્રનો અભ્યાસ કરવામાં આવે છે. પાણી વાતાવરણને કેવી રીતે અસર કરે છે? પર્યાવરણમાં થતા ફેરફારો પાણીની ગુણવત્તા અને જથ્થાને કેવી રીતે અસર કરે છે? આવા ઘણા પ્રશ્નોનું પૃથ્થકરણ કરવા અને પાણીની ગુણવત્તા અને પ્રાપ્યતા સંબંધિત સમસ્યાઓના નિરાકરણ માટે હાઇડ્રોલોજિસ્ટ સતત સંશોધન કરે છે.

હાઇડ્રોલોજિસ્ટ માટે કારકિર્દી વિકલ્પો

હાઈડ્રોલોજીનો અભ્યાસ કર્યા પછી, વ્યક્તિને સરકારી અને ખાનગી સંસ્થાઓમાં સારા પગારની નોકરી મળે છે. જો ઉમેદવારો ઈચ્છે તો સિવિલ એન્જિનિયરિંગ કે પર્યાવરણ ક્ષેત્રે કામ કરતી કંપનીઓમાં સલાહકાર બનીને સારી કમાણી કરી શકે છે. તમે અધ્યાપન અને સંશોધનના ક્ષેત્રમાં પણ કારકિર્દી બનાવી શકો છો. જેઓ ભણાવવામાં રસ ધરાવતા હોય, તેઓ સ્નાતક UGC NET પરીક્ષા અથવા હાઇડ્રોલોજીમાં પીએચડી કર્યા પછી કોઈપણ શૈક્ષણિક સંસ્થામાં ભણાવી શકે છે. હાઇડ્રોલોજીમાં અભ્યાસક્રમ ચલાવતા ઉમેદવારો માટે નોકરીના કેટલાક ટોચના વિકલ્પો નીચે મુજબ છે:

મરીન હાઈડ્રોલોજિસ્ટ: આ પ્રોફેશનલ્સ દરિયાઈ પાણી પર સંશોધન કરે છે. તેઓ દરિયાઈ જળ સંરક્ષણની સાથે દરિયાઈ જીવનના રક્ષણમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે.

રિસર્ચ હાઇડ્રોલોજિસ્ટ: તેમનું મુખ્ય કાર્ય સંશોધન, અહેવાલ અને રજૂઆત છે. પાણીના નમૂનાઓ એકત્રિત કરે છે અને વિવિધ જળ સંસાધનોને સુરક્ષિત રાખવા માટે નવા માર્ગો શોધવા સંશોધન કરે છે. અમારા સંશોધન તારણો પર આધારિત, અમે પાણીનું સ્તર અને પાણીની શુદ્ધતા સુધારવામાં મદદ કરે છે.

સરફેસ વોટર હાઇડ્રોલોજિસ્ટ: આ પ્રોફેશનલ્સ નદીઓ અને તળાવો સિવાય બર્ફીલા વિસ્તારોમાં સંશોધન અને વિશ્લેષણ કરે છે જેથી પાણીને સ્વચ્છ અને સુરક્ષિત રાખી શકાય.

ગ્રાઉન્ડવોટર હાઇડ્રોલોજિસ્ટ: આ વ્યાવસાયિકો ભૂગર્ભ જળ વિશે અભ્યાસ અને સંશોધન કરે છે જેથી પાણીનું સ્તર જાળવી શકાય. એટલું જ નહીં, તેઓ કારખાનાઓ, ગેસ સ્ટેશનો, એરપોર્ટ વગેરેમાંથી પાણીનું પ્રદૂષણ ઘટાડવા અને હેન્ડપમ્પ-ટ્યુબવેલ દ્વારા પાણીનો બગાડ ઘટાડવા માટે ઉપયોગી સલાહ આપે છે.

સંરક્ષણ વૈજ્ઞાનિક: તેમનું મુખ્ય કાર્ય કુદરતી સંસાધનોને સંભવિત જોખમોનો અભ્યાસ કરવાનું અને માનવીઓ પર તેની અસરને ઓળખવાનું છે. સંરક્ષણ વૈજ્ઞાનિકો તેમના સંશોધનના આધારે આ ક્ષેત્રને લગતી સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે સમય સમય પર જરૂરી સલાહ આપે છે.

હાઇડ્રોલોજિસ્ટ: ટોચની ભરતી કરનાર સંસ્થાઓ

જળ સંસાધન મંત્રાલય, ભારત સરકાર
રાજ્ય સ્તરના જળ સંસાધન વિભાગો
વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગ
આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ (પાણી સંબંધિત બાબતો)
મલ્ટીમીડિયા ચેનલો (નેશનલ જિયોગ્રાફિક, ડિસ્કવરી, એનિમલ પ્લેનેટ)
સરકારી અને ખાનગી બાંધકામ એજન્સીઓ
જીઓલોજિકલ સર્વે ઓફ ઈન્ડિયા
નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ હાઇડ્રોલોજી, રૂરકી
પાણી સંશોધન અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ
જળ સંરક્ષણ માટે કામ કરતી NGO
હવામાન વિભાગ
મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન (મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન)

હાઇડ્રોલોજિસ્ટનો પગાર

કારકિર્દીની શરૂઆતમાં, હાઇડ્રોલોજિસ્ટને 5 લાખ રૂપિયાનું વાર્ષિક પેકેજ મળે છે. થોડા સમયના કામના અનુભવ પછી વાર્ષિક પેકેજ 7 થી 8 લાખ રૂપિયા અથવા તેનાથી પણ વધી શકે છે. વાસ્તવમાં, હાઇડ્રોલોજિસ્ટનો પગાર સોંપણી અને સંસ્થા પર આધાર રાખે છે. મહત્વપૂર્ણ પાણી સંબંધિત સંશોધન પ્રોજેક્ટ માટે વાર્ષિક પેકેજ રૂ. 12 થી 15 લાખ સુધીની હોઈ શકે છે. એકંદરે, મોટી કમાણી સાથે આ ક્ષેત્રમાં કારકિર્દી વૃદ્ધિની સારી સંભાવના છે.

Hydrology Institutes in India:

નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યુટ ઓફ હાઇડ્રોલોજી, રૂરકી
ઈન્ડિયન ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ ટેકનોલોજી, રૂરકી
ઈન્ડિયન ઈન્સ્ટીટ્યુટ ઓફ ટેકનોલોજી, ખડગપુર
દિલ્હી કોલેજ ઓફ એન્જિનિયરિંગ, દિલ્હી
ટાટા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ફંડામેન્ટલ રિસર્ચ, મુંબઈ
કોલેજ ઓફ સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજી, આંધ્રપ્રદેશ
ભારતીય વિજ્ઞાન શિક્ષણ અને સંશોધન સંસ્થા, પુણે
સેન્ટ ઝેવિયર્સ કોલેજ, મુંબઈ
આંધ્ર યુનિવર્સિટી, વિશાખાપટ્ટનમ
અન્ના યુનિવર્સિટી, ચેન્નાઈ, તમિલનાડુ
પ્રાદેશિક એન્જિનિયરિંગ કોલેજ, તિરુચિરાપલ્લી
એન્જિનિયરિંગ કોલેજ, રાયપુર, છત્તીસગઢ
મહારાજા સયાજીરાવ યુનિવર્સિટી ઓફ વડોદરા, ગુજરાત
ઈન્દિરા ગાંધી નેશનલ ઓપન યુનિવર્સિટી (IGNOU)

આ પણ વાંચો: MPSC Group C Recruitment 2021: મહારાષ્ટ્રમાં ગ્રુપ સીની જગ્યાઓ માટે બમ્પર વેકેન્સી, આ રીતે કરો અરજી

આ પણ વાંચો: NID DAT Admit Card 2022: ડિઝાઇન એપ્ટિટ્યુડ ટેસ્ટ માટે એડમિટ કાર્ડ જાહેર, આ રીતે કરો ડાઉનલોડ