આઈટી એન્જિનિયર સુમિત હૈદરાબાદથી ત્રણ વર્ષ પછી ફરી ગુરુગ્રામ પાછો ફર્યો, પછી જૂના ખાતા વિશે જાણવા બેંક (Bank) પહોંચ્યો. જ્યારે મેનેજરે તેને છ હજાર રૂપિયા જમા કરાવવા કહ્યું તો તે સ્તબ્ધ થઈ ગયો. સુમિતની મજબૂરી એ છે કે તેનો પગાર હવે આ બેંકમાં જશે. અને તેમાં બીજું ખાતું (Bank Account) ખોલાવી શકાતું નથી. આ સમસ્યા માત્ર સુમિતની જ નથી. જે લોકો વારંવાર નોકરી (Job) બદલતા હોય છે અને જૂનું સેલેરી એકાઉન્ટ (Salary Account) બંધ નથી કરતા તો તેમને આ પ્રકારની સમસ્યાનો સામનો કરવો પડે છે. સુમિતને સમજાતું નથી કે ગુરુગ્રામ છોડતી વખતે તેના ખાતામાં 1200 રૂપિયા જમા થયા હતા, તો પછી બેંક શા માટે છ હજાર રૂપિયા વધુ માંગી રહી છે.
ખરેખર, સેલેરી એકાઉન્ટન્સી ઝીરો બેલેન્સ પર ખોલવામાં આવે છે. જો ત્રણ મહિના સુધી પગાર ન પહોંચે તો તે બચત ખાતાની શ્રેણીમાં આવે છે. નિયમો હેઠળ, બચત બેંક ખાતામાં માસિક સરેરાશ બેલેન્સ જાળવવું જરૂરી છે, જે ઓછામાં ઓછા 500 રૂપિયાથી લઈને 10 હજાર સુધીની હોઈ શકે છે. જો ન્યૂનતમ રકમ રાખવામાં નહીં આવે, તો બેંક તેની નીતિ અનુસાર તમારા ખાતામાંથી પૈસા કાપવાનું શરૂ કરશે.
બેંકમાં ખાતું ખોલાવવા માટે કોઈ અલગ ચાર્જ નથી, પરંતુ ઘણી બેંકો તેમના ડેબિટ કાર્ડ પર કેટલીક ફી વસૂલે છે. આ ફી વાર્ષિક 100 થી 1000 રૂપિયા સુધીની હોય છે. જો તમે તમારું એકાઉન્ટ વાપરતા ન હોય તો પણ તમારે ડેબિટ કાર્ડ ફી ચૂકવવી પડશે. બેંક તમારા ફોન પર SMS મોકલવા માટે પણ ચાર્જ વસૂલે છે, જે પ્રતિ ક્વાર્ટર 30 રૂપિયા જેટલો હોઈ શકે છે. આ રકમ પર 18 ટકા GST અલગથી વસૂલવામાં આવે છે.
આ રીતે, બેંક તમારા ખાતામાંથી વિવિધ વસ્તુઓમાં પૈસા કાપવાનું ચાલુ રાખે છે. જ્યારે ખાતામાં જમા રકમ શૂન્ય થઈ જાય છે, તો દંડની રકમ તમારા પર ઉમેરાતી રહે છે. જો તમે આ રકમ જમા નહીં કરાવો તો બેંક તમને ડિફોલ્ટર પણ જાહેર કરી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં તમારો CIBIL રેકોર્ડ બગડી શકે છે.
જો તમે સતત 12 મહિના સુધી તમારા બેંક ખાતામાં કોઈ ટ્રાન્ઝેક્શન નહીં કરો તો બેંક તમારા ખાતાને નિષ્ક્રિય ખાતું ગણશે. જો આગામી 12 મહિના સુધી તેમાં કોઈ ટ્રાન્ઝેક્શન નહીં થાય, તો આ ખાતું નિષ્ક્રિય ખાતાની શ્રેણીમાં આવે છે. જો કે બેંકો નિષ્ક્રિય ખાતામાં બેંક વ્યવહારોને પ્રતિબંધિત કરતી નથી, તમે નિષ્ક્રિય ખાતામાંથી નેટ બેંકિંગ, એટીએમ વ્યવહારો અથવા મોબાઇલ બેંકિંગ કરી શકતા નથી. બેંકો પણ તમને તમારું ડેબિટ કાર્ડ, ચેકબુક અને સરનામું બદલવાની મનાઈ કરી શકે છે.
કરવેરા અને રોકાણ નિષ્ણાત બળવંત જૈન કહે છે કે વ્યવહારમાં, બેંકોએ દંડ કાપતા પહેલા ગ્રાહકને જાણ કરવી જોઈએ. તે હોમ લોન અને પર્સનલ લોનના કિસ્સામાં પણ આવું કરે છે. જો ખાતામાં જમા રકમ શૂન્ય થઈ જાય તો તેને બંધ કરી દેવી જોઈએ. પરંતુ કમાણી કરવાના ચક્કરમાં બેંકો લોકોના ખિસ્સા ઢીલા કરી રહી છે.
એકંદરે, વર્તમાન સિસ્ટમમાં જરૂરિયાત કરતાં વધુ બેંક ખાતા રાખવાનો કોઈ અર્થ નથી. જો તમે કોઈ બેંક એકાઉન્ટનો ઉપયોગ નથી કરતા તો તેને તાત્કાલિક બંધ કરી દેવું જોઈએ.
આ પણ વાંચો: શું શાહજહાંએ તાજમહેલ બનાવનાર મજૂરોના હાથ કાપી નાખ્યા હતા, જાણો હકીકત
આ પણ વાંચો: પેસેન્જર ટ્રેનમાં માત્ર 24 કોચ હોય છે જ્યારે ગુડ્સ ટ્રેનમાં 50થી વધુ કોચ હોય છે, જાણો કારણ