“આમ કે આમ, ગુટલીઓ કે ભી દામ” તાપી જિલ્લાનું વનવિભાગની કામગીરી આ કહેવતને સાર્થક કરી રહી છે. વનવિભાગ તરફથી એકપણ રૂપિયાનો ખર્ચ કર્યા વગર જંગલોમાંથી જ મળતી વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરી ચેકડેમ બનાવવામાં આવે છે. જેને કહેવામાં આવે છે બ્રશવુડ ડેમ. સૌથી પહેલા એ જાણો કે બ્રશવુડ ચેકડેમ શું હોય છે. આ પ્રકારના બંધમાં ઝરણામાં એકાદ ફૂટ જેટલું ખોદકામ કરવામાં આવે છે. જેમાં પાણીની સપાટીથી આશરે બેથી ત્રણ ફૂટ ઉપર રહે તેટલી ઊંચાઈના લાકડાના જ થાંભલા થોડા થોડા અંતરે લગાવવામાં આવે છે.
પાણીને અવરોધે તે રીતે ખોદકામ કરેલી જગ્યામાં લાકડાના થાંભલા ગોઠવવામાં આવે છે. એક જ હારમાં લગાવેલ લાકડાની સાથે વાયર અથવા દોરડાથી બાંધવામાં આવે છે. આ લાકડાઓની વચ્ચે ઝાડી-ઝાંખરાને ગોઠવવામાં આવે છે. જેથી પાણીના પ્રવાહની ગતિ ઓછી કરી શકાય. સમય જતા વહેણમાં આવતો કચરો, પાંદડા અને નાના-નાના લાકડાના ટુકડાઓ બંધમાં ફસાઈને એક મજબૂત બંધ બની જાય છે. તો ડેમની મજબૂતાઈમાં વધારો થાય છે.
તાપી જિલ્લામાં 91 હજાર હેકટર વિસ્તારમાં જંગલો આવેલ છે, આ જંગલોને હર્યાભર્યા અને સાચવી રાખવા માટે આ પ્રકારના બ્રશવુડ ડેમ તૈયાર કરવામાં આવે છે. આ નાના ડેમ ઝીરોકોસ્ટ એટલે કે એકપણ રૂપિયાના ખર્ચ વગર તૈયાર કરવામાં આવતા હોય છે. વરસાદની સિઝનમાં આ ડેમમાં પાણી એકત્ર થાય છે. આ જમા થયેલા પાણીનો યોગ્ય ઉપયોગ કરી શકાય છે. સાથે જ પાણીનો સંગ્રહ થવાથી તે પેટાળમાં ઉતરે છે અને તેને કારણે પેટાળમાં પાણીના સ્તર ઉંચા આવે છે. જેનો સીધો લાભ ખેડૂતોને મળે છે.
આ બ્રશવુડ ડેમને કારણે પાણીનો સંગ્રહ થાય છે અને તેનો યોગ્ય થાય છે. તે ઉપરાંત આ ડેમ બનાવવા કુશળ કારીગરોને રોજગારી પણ મળી રહે છે. એટલે કે ડેમ બનાવવામાં ખર્ચ પણ નથી થતો અને સાથે જ રોજગારીની તકો પણ ઉભી થાય છે. આમ તો આ પદ્ધતિ જૂની છે, પરંતુ તાપી જિલ્લા વનવિભાગે આ પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને વનને હર્યુંભર્યું રાખવાની ઝુંબેશ ઉપાડી લીધી છે. સાથે જ પાણીની સમસ્યાને હલ કરવા માટેની પણ આ એક નવીન પહેલ છે.
તાપી જિલ્લા સહિત ગુજરાતના તમામ સમાચાર વાંચવા માટે અહીં ક્લિક કરો