Tech Master: કેપેસિટરના કેટલા પ્રકાર છે ? જાણો દરેક પ્રકારની શું છે વિશેષતાઓ
આમ તો કેપેસિટર (Types of Capacitor) ના ઘણા પ્રકાર છે પરંતુ અહીં મુખ્ય પ્રકારો વિશે આપણે જાણીશું. જણાવી દઈએ કે કેપેસિટરનો ઉપયોગ ચાર્જ સ્ટોર કરવા માટે થાય છે.
અગાઉના લેખમાં આપણે કેપેસિટર (Capacitor) શું હોય છે અને તે કેવી રીતે કામ કરે છે તેના વિશે વિગતવાર જાણ્યું ત્યારે હવે આ લેખમાં કેપેસિટરના કેટલા પ્રકારો છે તેના વિશે જણાવીશું. ત્યારે આમ તો કેપેસિટર (Types of Capacitor)ના ઘણા પ્રકાર છે પરંતુ અહીં મુખ્ય પ્રકારો વિશે આપણે જાણીશું. ટુંકમાં એકવાર ફરી જાણી લઈએ કે કેપેસિટરનો ઉપયોગ ચાર્જ સ્ટોર કરવા માટે થાય છે, કેપેસિટર ડીસી વોલ્ટેજને અવરોધિત કરી શકે છે. તેથી જો તમે બેટરીમાં એક નાનું કેપેસિટર મુકો છો, તો એકવાર કેપેસિટર ચાર્જ થઈ જાય પછી બેટરીના બે ધ્રુવો વચ્ચે કોઈ વર્તમાન પ્રવાહ રહેશે નહીં. તો ચાલો જાણીએ તેના કેટલા પ્રકારો છે.
કેપેસિટરના પ્રકાર આ પ્રમાણે છે
સિરામિક કેપેસિટર
આ પ્રકારના કેપેસિટરનો ઉપયોગ ઘણી એપ્લિકેશન્સમાં થાય છે પછી ભલે તે ઓડિયો હોય કે RF. તેમની કિંમતો Values ની રેન્જ picofarads થી 0.1 microfarads સુધી હોય છે. આ સિરામિક કેપેસિટર્સનો સામાન્ય રીતે મોટાભાગે ઉપયોગ થાય છે કારણ કે તે સસ્તા અને ભરોસાપાત્ર હોય છે, તેની સાથે તેમના loss factor ઘણું ઓછું હોય છે.
ઇલેક્ટ્રોલિટીક કેપેસિટર
આ પ્રકારના કેપેસિટર્સ ઘણીવાર polarized હોય છે. તેઓ ખૂબ જ ઉચ્ચ capacitance values ઓફર કરી શકે છે. સામાન્ય રીતે 1μF થી ઉપર, અને તેઓ ઘણી વખત ઓછી આવર્તન એપ્લિકેશનોમાં વધુ ઉપયોગમાં લેવાય છે, જેમ કે પાવર સપ્લાય, ડીકોપ્લીંગ અને ઓડિયો કપ્લીંગ એપ્લીકેશન, કારણ કે જો તેઓ 100. kHz ની આસપાસ હોય તો તેમની આવર્તન મર્યાદા હોય છે.
ટેન્ટેલમ કેપેસિટર
ઇલેક્ટ્રોલિટીક કેપેસિટર્સની જેમ, ટેન્ટેલમ કેપેસિટર્સ પણ પોલરાઇઝ્ડ હોય છે અને તેમના વોલ્યુમમાં ખૂબ જ ઉચ્ચ અને હાઈ કેપેસીટન્સ સ્તર પ્રદાન કરે છે. પરંતુ આ પ્રકારના કેપેસિટર્સ રિવર્સ બાયસ્ડ પ્રત્યે સંપૂર્ણપણે intolerant હોય છે, અને જ્યારે તેઓને under stress માં મૂકવામાં આવે છે ત્યારે ઘણીવાર વિસ્ફોટ થાય છે.
ઉપરાંત, તેઓનો ઉપયોગ high ripple currents અને વોલ્ટેજમાં કરવો જોઈએ નહીં. આ બંને લીડ અને સરફેસ માઉન્ટ ફોર્મેટમાં ઉપલબ્ધ છે.
સિલ્વર માઇકા કેપેસિટર
સિલ્વર માઇકા કેપેસિટર્સ હવે વધુ ઉપયોગમાં લેવાતા નથી, પરંતુ તે ખૂબ જ high levels ની stability, low loss અને ઓછી accuracy પ્રદાન કરે છે જ્યાં જગ્યા કોઈ સમસ્યા નથી. તેઓ મુખ્યત્વે RF એપ્લિકેશન્સમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે અને તેમના મહત્તમ મૂલ્યો માત્ર 1000 pF સુધી મર્યાદિત છે.
પોલિસ્ટરીન ફિલ્મ કેપેસિટર
પોલિસ્ટરીન કેપેસિટર્સ એ કેપેસિટરનું ખૂબ જ cheap form છે પરંતુ જ્યારે તેમની જરૂર હોય ત્યારે close tolerance capacitor offer કરે છે. આ ટ્યુબ્યુલર આકારના હોય છે જ્યાં ડાઇલેક્ટ્રિકને બે પ્લેટની વચ્ચે સેન્ડવીચ કરવામાં આવે છે.પરંતુ આ તેમને inductance ની frequency responseને few hundred kHz સુધી મર્યાદિત કરવાની ક્ષમતા આપે છે. આ ફક્ત leaded electronics components તરીકે ઉપલબ્ધ છે.
પોલિએસ્ટર ફિલ્મ કેપેસિટર
પોલિએસ્ટર ફિલ્મ કેપેસિટર્સનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જ્યાં ખર્ચ પર ઘણું ધ્યાન આપવામાં આવે છે કારણ કે તે high tolerance offer પ્રદાન કરતા નથી. ઘણા પોલિએસ્ટર ફિલ્મ કેપેસિટર્સનું tolerance value 5% અથવા 10% હોય છે, જે મોટાભાગની એપ્લિકેશનો માટે પૂરતું છે. આ ફક્ત અગ્રણી ઇલેક્ટ્રોનિક્સ ઘટકો તરીકે ઉપલબ્ધ છે.
ગ્લાસ કેપેસિટર્સ
જેમ કે નામ જ સૂચવે છે તેમ, આ કેપેસિટરમાં કાચનો ઉપયોગ ડાઇલેક્ટ્રિક તરીકે થાય છે. જો કે તે ખૂબ ખર્ચાળ છે, આ કેપેસિટર્સ હજુ પણ અત્યંત ઓછા નુકસાનની દ્રષ્ટિએ ખૂબ જ ઉચ્ચ સ્તરનું પ્રદર્શન પ્રદાન કરે છે. ઉચ્ચ આરએફ વર્તમાન ક્ષમતા, પીઝો-ઇલેક્ટ્રિક અવાજ વિના અને અન્ય સુવિધાઓ તેમને ઘણા પ્રદર્શન આરએફ એપ્લિકેશન માટે આદર્શ બનાવે છે.
સુપરકેપ
તેને સુપરકેપેસિટર અથવા અલ્ટ્રાકેપેસિટર પણ કહેવામાં આવે છે, કારણ કે આ કેપેસિટર્સમાં ખૂબ મોટી કેપેસીટન્સ મૂલ્ય હોય છે, જે લગભગ હજારો ફેરાડ્સ સુધી હોઈ શકે છે. તેઓ મોટે ભાગે મેમરી હોલ્ડ-અપ સપ્લાય અને ઓટોમોટિવ એપ્લિકેશન્સમાં ઉપયોગમાં લેવાય છે.
મોબાઈલની ટેકનિકલ બાબતોને લઈ અમારી આ ખાસ સિરીઝમાં અમે મોબાઈલ સ્ક્રીનના પ્રકારો તથા બેટરીમાં mAh શું હોય છે તેમજ RAM અને ROM શું છે તેમજ Resolution શું છે તથા મોબાઈલમાં ત્રણ કેમેરા શા માટે હોય છે અને ડ્યુઅલ કેમેરા ત્રણ કેમેરાનું કામ આપી શકે તેના વિશે વિગતે માહિતી આપી છે, જે વાંચવા અહીં ક્લિક કરો, આવી જ રસપ્રદ માહિતી માટે અમારી સાથે જોડાયેલા રહો.
