મહિલા અનામત બિલ પર વિપક્ષનો હોબાળો, જાણો તેમાં કઈ શરતો છે જે વિપક્ષને કરી રહી છે હેરાન?

વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની સરકારે મહિલા આરક્ષણની વ્યવસ્થા સુનિશ્ચિત કરવા માટે નવી સંસદમાં પ્રથમ મહિલા અનામત બિલ રજૂ કર્યું છે. વિપક્ષ તેની પ્રશંસા કરી રહ્યું છે પણ કેટલાક મુદ્દે વિપક્ષ આ બિલ પર સવાલ ઉઠાવી રહ્યું છે. વાસ્તવમાં વિપક્ષ નારી શક્તિ વંદન બિલના ડ્રાફ્ટમાં બે-ત્રણ શરતોને લઈને મોદી સરકારના ઈરાદા પર સવાલ ઉઠાવી રહ્યો છે.

દિલ્હીની સત્તાધારી પાર્ટી આમ આદમી પાર્ટી (AAP) એ સીધો આરોપ લગાવ્યો છે કે મોદી સરકાર ખરેખર આ બિલ મહિલાઓને અનામત આપવા માટે નહીં પરંતુ તેમને છેતરવા માટે લાવી છે.

તે જ સમયે, કોંગ્રેસ પાર્ટીએ એક એક્સ પોસ્ટમાં એ પણ ખુલાસો કર્યો છે કે કેવી રીતે બિલની શરતો અનુસાર, 2024ની લોકસભા ચૂંટણીમાં મહિલા આરક્ષણની જોગવાઈ લાગુ કરવામાં આવશે નહીં. આવો જાણીએ નારી શક્તિ વંદન બિલમાં કઇ શરતો છે જેના કારણે વિપક્ષ મોદી સરકાર પર સવાલ ઉઠાવી રહ્યો છે.

128મો બંધારણીય સુધારા પ્રસ્તાવ

વાસ્તવમાં, બિલની પાંચમી જોગવાઈ કહે છે, ‘બંધારણની કલમ 334 પછી, આ કલમ ઉમેરવામાં આવશે – 334A (1). આ ભાગ અથવા ભાગ VIII ની ઉપરોક્ત જોગવાઈઓમાં સમાવિષ્ટ કંઈપણ હોવા છતાં, આ બંધારણની જોગવાઈઓ લોકોના ગૃહ, રાજ્યની વિધાનસભા અને રાષ્ટ્રીય રાજધાની પ્રદેશની વિધાનસભામાં મહિલાઓ માટે બેઠકોના આરક્ષણને લગતી દિલ્હી, આ હેતુ માટે, પ્રસ્થાન પછી અમલમાં આવશે તે મર્યાદા સુધી અરજી કરશે. બંધારણ (128મો સુધારો) અધિનિયમ, 2023 ના પ્રારંભ પછી યોજાનારી પ્રથમ વસ્તી ગણતરીના સંબંધિત ડેટાના પ્રકાશન પછી મહિલા આરક્ષણ અમલમાં આવશે અને પંદર વર્ષની મુદત પૂરી થવા પર તે બંધ થઈ જશે.’

નારી શક્તિ વંદન બિલની કઈ એ શરતો જેના પર વિપક્ષનો હોબાળો

• આ જોગવાઈ અનુસાર, નવી વસ્તી ગણતરી પછી મહિલાઓ માટે અનામત સીમાંકન કરવામાં આવશે, ત્યારબાદ મહિલા અનામત લાગુ કરી શકાશે. મતલબ, મહિલા અનામતના અમલીકરણના માર્ગમાં હજુ પણ બે અવરોધો છે – પ્રથમ વસ્તી ગણતરી અને બીજી સીમાંકન.
• આ સૂચવે છે કે મહિલા અનામતની જોગવાઈ 2024ની લોકસભા ચૂંટણી પછી જ લાગુ કરવામાં આવશે.
• તે કહે છે કે આરક્ષણની શરૂઆતના 15 વર્ષ પછી જોગવાઈઓ અસરકારક થવાનું બંધ કરશે. વિપક્ષને એવો પણ વાંધો છે કે શા માટે મહિલા અનામતનો સમયગાળો માત્ર 15 વર્ષ સુધી મર્યાદિત રાખવામાં આવ્યો છે.
• નારી શક્તિ વંદન બિલ એ પણ જણાવે છે કે લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાઓમાં SC/ST અનામત બેઠકોમાંથી એક તૃતીયાંશ મહિલાઓ માટે પણ અનામત રાખવામાં આવશે.
• બિલ મુજબ, દરેક સીમાંકન પ્રક્રિયા પછી લોકસભા અને રાજ્ય વિધાનસભાઓમાં મહિલાઓ માટે અનામત બેઠકોની આપ-લે થશે.